Een tikkende tijdbom onder het internationale voetbal: een nieuwe Super League naast de Champions League
Een nieuwe Super League, náást de Champions League? De strijd om de macht en de miljarden in het voetbal is ontbrand.
Moet de voetballiefhebber straks op een doordeweeks avondje zappen tussen Liverpool - Real Madrid in de Super League op het ene net en Bayern München tegen Paris Saint-Germain in de Champions League op een andere zender?
Het zou zomaar realiteit kunnen worden als de plannen van twaalf grote clubs uit Engeland, Spanje en Italië doorgang vinden. De grootmachten Real Madrid, Barcelona, Atlético Madrid, Juventus, AC Milan, Internationale, Manchester City, Manchester United, Liverpool, Chelsea, Arsenal en Tottenham Hotspur willen een eigen Super League gaan vormen met twintig topploegen die naast de nationale competitie doordeweeks tegen elkaar spelen. Promotie en degradatie zijn beperkt, om langdurig zeker te zijn van inkomsten.
Een tikkende tijdbom
De plannen, zondagnacht bekrachtigd, tikken nu als een bom onder het internationale voetbal. De timing was saillant: de Europese voetbalbond Uefa kwam maandag met de nieuwe opzet van de Champions League. Die hervorming luidt grofweg: het aantal deelnemers gaat van 32 naar 36 en in de plaats van een poulesysteem komt straks een ranglijst op basis van tien wedstrijden. Het aantal wedstrijden gaat fors omhoog: van 125 naar 217. Dat is lucratief: de pot met geld voor de Champions League zou jaarlijks van 3 naar 5 miljard gaan.
De Uefa hoopte zo de muitende topclubs binnenboord te houden. Die zijn al langer ontevreden over de verdeling van de tv- en marketinginkomsten uit de Champions League, omdat die ook naar de deelnemers uit kleinere voetbalnaties vloeien. Bovendien willen die topclubs meer te zeggen hebben over alle rechten en het commerciële beleid van de Europese competitie.
Voetbalnetflix
De twaalf claimen nu een jaarlijkse omzet van 10 miljard uit de Super League te kunnen halen. Achter het model, dat lijkt op dat van de Amerikaanse profcompetities als NBA (basketbal) en NFL (American football), zitten grote investeerders. Zakenbank JP Morgan begeleidt het traject. De initiatiefnemers zien grote mogelijkheden met het wereldwijd online vermarkten van voetbal, bijvoorbeeld via eigen streamingsdiensten: een Netflix voor het voetbal.
“Dit draait om geld, geld, geld. En om invloed en zeggenschap”, zegt Chris Woerts die als sportmarketeer de voetbalwereld op de voet volgt. “Die grote clubs proberen nu gewoon een doorbraak te forceren voor een andere verdeling van het geld. Ze lopen nu elk jaar financiële risico’s met de Champions League die geen zekerheid biedt over inkomsten.”
Internationale afkeuring en hypocrisie
De Uefa reageerde fel tegen het ‘cynische’ concept en de dreigende afscheiding. “Het is een beschamend voorstel van clubs die enkel nog geleid worden door hebzucht”, aldus voorzitter Aleksander Ceferin maandag op een persconferentie. “Ze spugen er recht mee in het gezicht van de voetbalfans.” Ceferin herhaalde een eerder dreigement: clubs die eraan meedoen, zullen van alle andere competities worden uitgesloten en de spelers mogen niet meedoen met hun nationale teams. Dat zou grote consequenties hebben voor internationals als Matthijs de Ligt (Juventus), Frenkie de Jong (Barcelona), Virgil van Dijk (Liverpool) en Stefan de Vrij (Inter).
De KNVB en andere nationale bonden scharen zich achter de Uefa. Ook Bayern München, Borussia Dortmund en FC Porto hebben zich tegen de Super League uitgesproken. Ajax wilde nog geen reactie geven.
Vanuit de hele voetbalwereld kwamen afkeurende geluiden. “Maar, Louis van Gaal noemde de destijds nieuwe Champions League in 1992 ook een gedrocht”, zegt Woerts. “Ik moet wel een beetje lachen om de Uefa en de bonden; die hebben wel een kilootje boter op hun hoofd.” Ook bij de Uefa draait het immers vooral om geld. “Ze proberen uit eigenbelang gewoon hun eigen competities te beschermen. Zelfs Emmanuel Macron en Boris Johnson spraken zich uit. Dat is zo hypocriet. Toen het over Qatar ging, hoorde je ze niet.”
Elitair
De Super League zou ‘zo snel mogelijk’ moeten beginnen, zeggen de clubs. Dat zal niet zomaar gaan, zegt Woerts. De tv-contracten in de grote landen zijn net tot 2024 verlengd. Ook staat Europese wetgeving de mogelijke kartelvorming niet toe. En zien supporters een Super League wel zitten? Woerts: “Het is heel lastig om je daarmee te identificeren. Het wordt een heel elitair klein gezelschap zonder veel verversing. Het sportieve aspect is ondergeschikt. Dat druist in tegen de sportcultuur in Europa. Ik zie het als een drukmiddel richting Uefa. Het is powerplay dat uiteindelijk in een nieuw model evolueert. Maar voorlopig onder de vlag van de Uefa, hoor.”
Harrie Timmermans, voorzitter supportersvereniging PSV:
“De tweedeling in het voetbal zal hierdoor alleen maar groter worden. Je ziet nu al dat de kloof toeneemt tussen ploegen die aan de Champions League deelnemen en de rest. PSV krijgt nu een kapitaalinjectie van 50 miljoen om bij te kunnen blijven. Met de Super League zou er nog een extra tweedeling overheen komen. Dat is geen duurzaam model. Barcelona en Real zijn al volgehangen met schulden en moeten daarom nóg meer geld genereren. Het is een soort piramidespel dat goed gaat zolang supporters trouw blijven. Maar als je club louter business wordt, een merk, heb je kans dat die afhaken omdat ze zich niet meer herkennen in de ziel en de identiteit van hun club.”
Evgeniy Levchenko, voorzitter spelersvakbond VVCS:
“Dit is geen positieve ontwikkeling. Misschien wel voor een paar spelers in de top, maar niet voor die in de eredivisie. Het is geldklopperij en machtsvertoon van de grote clubs. De financiële kloof in het voetbal zal er nog groter door worden. Dat wil je niet. Dit wordt over de rug van de spelers uitgevochten. Een Super League-competitie wordt ook niet leuk, want het gaat niet om de sportieve prestaties. Er zouden maar vijf clubs kunnen instromen, dat is absoluut niet eerlijk. De twaalf clubs maken met hun kartel misbruik van hun positie.”
Lees ook:
Hoelang blijft de Champions League nog bestaan?
Hoelang blijft dit Europese miljardenbal van de Uefa dat sinds 1992 wordt georganiseerd nog bestaan in de huidige vorm? De ideeën over een Super League worden steeds concreter, schreef Trouw in februari.