Voor ABN Amro is de witwaszaak nu afgedaan, maar drie oud-bestuurders worden verdacht
Waarom besloot het OM dit keer wél om gelijk verdachten aan te wijzen in het falende bankbeleid van ABN Amro?
Betreurenswaardig en onnodig beschadigend, noemt Gerrit Zalm het feit dat hij nu door het Openbaar Ministerie als verdachte wordt gezien. Samen met twee andere voormalige bestuurders is de oud-topman van ABN Amro onderwerp van strafrechtelijk onderzoek - ABN had tussen 2014 en eind 2020 zijn witwasbeleid niet op orde. Door ‘ernstige tekortkomingen’ in het controleren van geldstromen is een ‘zeer aanzienlijk’ aantal signalen van mogelijk witwassen gemist, stelt het OM.
De bank zelf lijkt dit hoofdstuk te kunnen afsluiten met een megaschikking van 480 miljoen euro, zo bleek maandag. Maar voor de drie oud-bestuurders breekt er vanwege het vervolgonderzoek nu juist een spannende periode aan. Naast Zalm gaat het in elk geval om Chris Vogelzang, tot maandagochtend nog topman van Danske Bank in Denemarken. Derde verdachte zou oud-minister Joop Wijn zijn, maar dat wilde justitie niet bevestigen.
Deels onder hun bewind is het goed misgegaan bij het controleren van klanten, moet justitie nu achteraf concluderen. Op enig moment werden zelfs 5,5 miljoen nieuwe klanten zonder ‘adequate risicoanalyse’ ingedeeld in de laagste risicocategorie. Dat betekent dat zij minder op de vingers werden gekeken om te zien of hun betaalgedrag mogelijk verdacht is. Ook deed de bank te weinig met alle computergegenereerde meldingen over mogelijk crimineel betaalgedrag. Er waren te weinig mensen in dienst die zich daarop toelegden, constateert het OM.
Gebrekkige klantcontroles
Dat zet hiermee een heel andere lijn in dan tweeënhalf jaar geleden, toen het schikte met ING vanwege het overtreden van dezelfde wet tegen witwassen. Toen benadrukte justitie dat ze na lang zoeken niet genoeg bewijs kon vinden om individuele personen te vervolgen, iets wat toen tot veel maatschappelijke onrust leidde.
Afgelopen december werd justitie daarin teruggefloten door het Haagse gerechtshof: op last van dat hof moet voormalig ING-topman Ralph Hamers nu alsnog worden vervolgd. Er was volgens de hoge rechters genoeg bewijs om aan te nemen dat Hamers van de gebrekkige klantcontroles wist, en daar vervolgens ook te weinig aan deed.
De uitspraak van het hof zal zeker in het achterhoofd van het OM hebben gezeten bij het besluit om oud-bestuurders van ABN nu tot verdachten te bestempelen, vermoedt Gabriël Meijers, de advocaat die deze zaak tegen Hamers won in december. “Het hof heeft in december echt een andere lijn uitgezet met zijn uitspraak”, zegt hij.
Politiek pamflet
Ook Zalms advocaat Aldo Verbruggen wijst naar de ING-uitspraak van het hof. Volgens hem voelde het OM nu geen ruimte meer om bij zo’n grote schikking géén individuele personen aan te wijzen. “Terwijl die uitspraak van het Gerechtshof over Hamers leest als een politiek pamflet”, zegt hij, verwijzend naar de onvrede in de samenleving over het gebrek aan vervolging.
Mocht het OM er een strafzaak van willen maken, dan moet het kunnen aantonen dat het voormalige bestuur te weinig actie ondernam op alle signalen die zij sinds 2014 kreeg. Dat die signalen er waren, staat in elk geval vast. Toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) heeft de afgelopen jaren constant gewezen op tekortkomingen in de bank, constateert het OM. Maar ook is het bestuur door twee interne afdelingen gewaarschuwd voor de risico’s van het niet voldoen aan de antiwitwaswet. Vanaf 2016 begon de raad van commissarissen daar ook nog voor te waarschuwen.
Weliswaar voerde het bestuur onder leiding van Zalm daarop hervormingen door, maar volgens het OM was dat allemaal niet genoeg. Vanwege een gebrek aan jurisprudentie vindt Verbruggen het moeilijk te voorspellen met wat voor strafeis het OM zal komen, als het besluit er daadwerkelijk een aanklacht van te maken. Hij houdt rekening met een voorwaardelijk straf.
Onder toeziend oog van DNB voert ABN Amro nu herstelwerk uit, iets dat waarschijnlijk eind 2022 klaar is. Huidig topman Robert Swaak zegt in een toelichting dat er de afgelopen drie jaar een miljard euro is uitgetrokken om de systemen meer op orde te brengen, en dat daar in de komende twee jaar nog een miljard bij komt.
Lees ook:
Waarom zit ABN Amro niet meer in de AEX-index, en hoe erg is dat?
ABN Amro is uit de AEX-index verwijderd. Waarom? Is er iets mis met de bank? Vijf vragen, vijf antwoorden.