Hoera, we gaan vaccineren! Maar wanneer kan Nederland van het slot?
Hoe snel kan Nederland van het slot nadat in januari de vaccinatiecampagne start? Een optimistisch en een pessimistisch scenario.
Je zou het haast vergeten, na de kritische logistieke kanttekeningen van onder anderen de huisartsen de afgelopen week, maar dát er in januari een vaccinatiecampagne tegen corona begint, is natuurlijk goed nieuws. Stel dat de vaccins worden goedgekeurd en dat het lukt om ze op tijd op de juiste plek te krijgen, wanneer kan welke groep dan worden ingeënt? En op welk moment kunnen dan de coronaregels versoepeld worden?
In januari zijn als eerste de 155.000 bewoners en 265.000 medewerkers van verpleeghuizen en andere beschermde woonvormen voor ouderen aan de beurt. Voor die hele groep liggen er, als het goed is, op 4 januari al vaccins klaar.
In de eerste drie maanden van 2021 komen daar nog vaccins voor 1,3 miljoen anderen bij, zo is de planning. Met een beetje geluk kunnen eind maart 1,75 miljoen Nederlanders zijn gevaccineerd. Na de verpleeghuisbewoners zijn dat alle zestigplussers met een kwetsbare gezondheid. Onder hen gaan de oudste groepen eerst.
De gezonde zestigplussers, de zestigminners met een kwetsbare gezondheid en de zorgmedewerkers komen daarna. Als de leveringen vlot verlopen, kan de hele voorrangsgroep ongeveer halverwege volgend jaar beschermd zijn. Dan zijn zo’n 6 miljoen mensen gevaccineerd. Er zijn dan nog 8 miljoen volwassen Nederlanders over die in de tweede helft van 2021 een prik kunnen halen, als ze willen.
De optimist: Meer lucht in het nieuwe jaar
Zodra de inwoners van verpleeghuizen zijn gevaccineerd, zijn daar begin volgend jaar de eerste versoepelingen al mogelijk. Bezoek is nu vaak nog aan regels gebonden. Als het vaccin ouderen voldoende beschermt, zoals de fabrikanten claimen, kunnen zij meer bezoek ontvangen en de anderhalve-meterregel losser hanteren.
De daling van het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis begon dit najaar al, maar gaat langzamer dan gehoopt. De grote vraag is welke invloed het vaccineren van de kwetsbaarste groepen heeft op de ziekenhuiscijfers. De optimist rekent op een verdere en snellere afname in de eerste maanden van 2021. Hebben de ziekenhuizen weer genoeg lucht, dan is er ruimte voor stapsgewijze versoepeling van de regels.
Mogelijk geeft de vaccinatiecampagne net dat extra zetje dat nodig is om de horeca weer te openen of bijeenkomsten in grotere groepen toe te staan. Dat we weer meer naar buiten gaan, helpt vanaf het voorjaar ook mee het virus terug te dringen tot een veilig niveau. We blijven ook in de tweede helft van 2021 last houden van het virus: voor groepsimmuniteit zal zeker 50 tot 70 procent van de bevolking moeten zijn gevaccineerd.
De pessimist: Nog maanden volle ziekenhuizen
Het kabinet beschermt als eerste de meest kwetsbare en oudste ouderen, omdat zij het grootste risico hebben te overlijden. Zij zijn in de ziekenhuizen in de minderheid: veel verpleeghuisbewoners gaan niet meer naar het ziekenhuis, maar blijven in hun eigen instelling. Om die reden zien we de eerste weken of maanden van de vaccinatiecampagne wellicht nauwelijks een effect op de ziekenhuiscijfers, zegt de pessimist.
Op de intensive care vormen de 70 -tot 74-jarigen de grootste groep, daarna volgen de drie cohorten tussen de 55 en 69. Mogelijk zijn pas halverwege 2021, of nog later, alle zestigers gevaccineerd. Vijftigers gelden niet als voorrangsgroep, hoewel ze flink vertegenwoordigd zijn in het ziekenhuis. Zij moeten dus nog een tijdje oppassen bij sociale activiteiten.
Frits Rosendaal, hoogleraar epidemiologie bij het Leids Universitair Medisch Centrum, vreest dat daardoor pas rond juli de bezetting in ziekenhuizen terugzakt tot een veilig niveau. Zolang dat niet gebeurt, is er in de logica van het kabinet geen ruimte voor versoepeling van de maatregelen. Op dit moment zijn er rond de 120 ziekenhuisopnames per dag, terwijl veertig geldt als de veilige signaalwaarde.
Omdat ook jongeren voorlopig niet aan de beurt zijn voor vaccins, en zij de grootste verspreiders zijn van het virus, blijft corona al die tijd rondgaan op het huidige niveau. Rosendaal waarschuwt zelfs voor een nieuwe toename van het aantal opnames. “Ik ben bang dat de blijdschap over de vaccins misschien leidt tot losser gedrag met de feestdagen. Dan is de vraag of we vóór of na Nieuwjaar in de derde golf zitten. En dan zijn we, door het hoge niveau waarop we al zitten in de ziekenhuizen, meteen de klos. ”
Lees ook:
RIVM over de laatste loodjes voor het vaccineren: het gaat wél lukken
Het RIVM zegt dat alles erop gericht is om 4 januari te starten met vaccineren, te beginnen met de verpleeghuizen. Maar gaat dat lukken? Vijf vragen aan Jaap van Delden, programmadirecteur vaccinatie covid-19 bij het RIVM.
Gezondheidsraad adviseert: Geef ouderen en kwetsbaren als eersten een vaccin
Als een vaccin tegen het coronavirus beschikbaar is, moeten ouderen en kwetsbaren als eersten worden ingeënt. Dat advies heeft de Gezondheidsraad aan minister De Jonge aangeboden.