Fors deel NOW-subsidie moet worden terugbetaald
Zes op de tien bedrijven gaan minder financiële coronasteun krijgen dan ze dachten en zullen alsnog in de problemen komen. Door een ‘strafkorting’ raken ze soms alles kwijt.
Naar schatting zes op de tien bedrijven die dit voorjaar een beroep hebben gedaan op de eerste loonkostenregeling (NOW) van het kabinet, moeten een deel daarvan terugbetalen. Dat komt doordat zij minder omzet zijn misgelopen dan zij vooraf hadden ingeschat, of doordat hun loonkosten lager zijn uitgevallen, meldt minister Wouter Koolmees van sociale zaken en werkgelegenheid. Het gaat veelal om kleinere werkgevers.
Voor sommige ondernemers zal een terugvordering ‘rauw op hun dak vallen’, erkent Koolmees. Zoals bij Chris. In maart was hij, net als ruim 148.335 andere ondernemers, nog opgetogen over de snelheid waarmee de regering de eerste Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW 1) uitvaardigde. Hij vroeg de steun aan en ontving luttele tijd later 28.000 euro. Maar inmiddels is hij vooral teleurgesteld: een fors deel van dat geld moet hij namelijk weer terugbetalen.
Dat hij minder geld zou krijgen, wist hij. Een van zijn werknemers stapte in mei namelijk over naar een ander bedrijf. Chris, die niet met zijn echte naam in de krant wil, rekende op 10 procent minder. Sinds oktober kunnen ondernemers met een rekentool van het UWV uitrekenen waarop ze precies recht hebben. Zo ontdekte Chris dat hij slechts 17.500 euro krijgt. “Ik heb die berekening een paar keer opnieuw gedaan. Ik dacht echt dat de tool niet goed werkte.”
Diep slikken voor ondernemers
Hij staat niet alleen. Het UWV kreeg meer vragen over de ‘slecht werkende tool’, erkent UWV-woordvoerder Geralt Lammers. Heel wat meer ondernemers zullen diep slikken als hun NOW-subsidie eenmaal definitief is vastgesteld, verwacht arbeidsrechtadvocaat Nienke Klazinga. “De echte financiële gevolgen van Covid-19 worden wat dat betreft pas in de komende tijd echt duidelijk. Veel bedrijven gaan minder krijgen dan ze dachten en zullen daardoor mogelijk alsnog in de problemen komen.”
De eerste NOW-regeling was een echte noodmaatregel: snel en simpel. Die moest voorkomen dat mensen hun baan zouden verliezen omdat bedrijven door de lockdown plots geen geld voor salarissen hadden. Voor de hoogte van de subsidie werd gekeken naar de verwachte omzetdaling en de loonsom van januari 2020. Ondernemers konden tot 90 procent van hun loonkosten vergoed krijgen.
Bij de definitieve vaststelling kijkt het UWV of de loonsom in maart, april en mei gelijk was aan die van januari. Zo nee, dan moeten ondernemers terugbetalen. Maar dan niet alleen het ontvangen voorschot, maar ook een strafkorting. Een rekenvoorbeeld op de website van het UWV laat zien dat bedrijven zo hun hele subsidie weer kunnen kwijtraken.
Gehele loonsubsidie terugbetalen
Vooral bedrijven met minder dan tien werknemers (pakweg twee derde van alle aanvragers) lopen het risico om de voltallige loonsubsidie terug te moeten betalen, omdat het wegvallen van één werknemer daar een enorm effect op de totale loonsom heeft. Waarom die loonsom in maart, april en mei lager uitviel, is daarbij niet belangrijk. Een werknemer die een andere baan vindt, een collega die is overleden: het levert dezelfde strafkorting op als ontslag op initiatief van de werkgever.
Als de loonkosten in januari gewoon hoger waren dan normaal, is dat helemaal pech voor de werkgever. Dat overkwam Chris. Hij betaalde overwerk en bonussen aan enkele werknemers.
Advocaat Klazinga kent meer ondernemers met dat probleem. Ook voor bedrijven met oproepkrachten pakte de kortingsregeling slecht uit, zegt ze. “Denk aan horeca of landbouw. Wij waarschuwden cliënten destijds al dat ze oproepkrachten beter konden doorbetalen, zelfs die mensen die normaal ook niet gewerkt zouden hebben.”
Coulance bij de terugbetaling
Het ministerie van sociale zaken is zich bewust van de problemen. Het was een noodmaatregel en het is duidelijk dat die niet perfect was, erkent woordvoerder Margreet van Beem. Aanpassingen zijn volgens haar moeilijk. “De NOW heeft veel gevraagd en vraagt nog steeds veel van het UWV.”
Het UWV heeft inmiddels van 20.000 bedrijven het definitieve bedrag vastgesteld. Koolmees belooft coulant te zijn met de terugbetaling. Bedrijven krijgen daar in principe een jaar de tijd voor.
Klazinga begrijpt dat een noodmaatregel onbedoelde neveneffecten kan hebben die niet zomaar te repareren zijn. Wat ze niet begrijpt, is dat daar in de voorlichting rond de NOW vanuit de overheid nauwelijks aandacht aan is besteed. “Wie destijds iemand wilde ontslaan, kreeg van het UWV de waarschuwing dat de subsidie daarmee gevaar liep en kreeg vijf dagen bedenktijd. Maar die andere problemen? Ja, het stond wel in de toelichting op de wetgeving. Maar in de regel lezen alleen juristen die.”
De echte naam van Chris is bij de hoofdredactie bekend.
Soms alles terugbetalen
Voor de berekening van NOW 1 wordt gekeken naar het verwachte omzetverlies in maart, april en mei en de loonsom van januari 2020. Ondernemers konden tot 90 procent van hun loonkosten vergoed krijgen. Bij 20 procent omzetverlies was dat dan een subsidie van 18 procent. Viel de loonsom in maart, april of mei lager uit dan in januari, dan wordt de definitieve NOW over het subsidiebedrag gekort.
Dat is logisch. Alleen wordt er bij de korting standaard van uitgegaan dat de ondernemer een omzetverlies van 100 procent had en dus 90 procent subsidie heeft ontvangen. De korting is daarom ook 90 procent. Ook als je maar 20 procent omzetverlies had en 18 procent NOW-subsidie hebt gekregen. De korting is daardoor soms net zo hoog als de gehele subsidie die hem oorspronkelijk was toegezegd.
Een rekenvoorbeeld op de UWV-website illustreert dat. Daarbij gaat het om een bedrijf met tien werknemers, 30 procent omzetverlies en een totale loonsom van 20.000 euro in januari. Het bedrijf krijgt 21.060 euro subsidie toegezegd, 2106 euro per werknemer. De ondernemer krijgt meteen 16.484 euro als voorschot. Kort daarop vinden twee werknemers een nieuwe baan en gaat een derde met pensioen. De subsidie voor die drie werknemers (6318 euro in totaal) wordt bij de definitieve subsidie uiteraard afgetrokken van het al verstrekte bedrag. Maar de hoogte van die aftrek baseert het UWV op de maximumsubsidie die de ondernemer bij 100 procent omzetverlies zou hebben gekregen, in zijn geval 7020 euro per werknemer. Voor drie vertrokken werknemers is dat 21.060 euro. Daardoor houdt de ondernemer geen subsidie over en moet hij het voorschot van 16.484 euro helemaal terugbetalen.
Lees ook:
140.000 bedrijven vonden tijdens de lockdown de weg naar het subsidieloket
Behalve KLM en Booking.com vonden ook wokrestaurants en brillenwinkels de weg naar het subsidieloket in de coronacrisis. Zo’n 140.000 aanvragen voor overheidssteun werden goedgekeurd, meldt UWV.