Tweede Kamer duldt Snel nu nog

Het staatssecretariaat op het ministerie van Financiën geldt in Den Haag al langer als een weinig benijdenswaardige post.

Na ruim anderhalf jaar in functie ondervindt de huidige staatssecretaris, Menno Snel (D66), dat de waarschuwing van zijn voorganger, VVD’er Eric Wiebes, geen loze kreet was. „Mijn opvolger”, had Wiebes kort voor het aantreden van het huidige kabinet gezegd, „moet een onverwoestbaar humeur hebben en geen enkele interesse in zijn eigen loopbaan.”

Ook voor Snel blijkt de Belastingdienst een taaie, moeilijk bij te sturen uitvoeringsorganisatie waar voortdurend nieuwe probleemdossiers opduiken. En langzamerhand begint één organisatorisch probleem ook politiek spannend te worden. En dat voor een nieuwkomer aan het Binnenhof die in zijn eerste jaar als staatssecretaris veel krediet op wist te bouwen.

Dagblad Trouw en tv-zender RTL Nieuws berichten al maanden over een nieuwe kwestie rond toeslagen. Bij ruim driehonderd, veelal kwetsbare, gezinnen is in 2014 ten onrechte hun kinderopvangtoeslag stopgezet. Aanvankelijk had de Belastingdienst vermoedens van misbruik rondom een gastouderbureau in Eindhoven, maar die bleken ongegrond. Desondanks ging de fiscus door met het terugvorderen van vermeend te veel uitgekeerde kinderopvangtoeslagen. Veel gedupeerde gezinnen kwamen hierdoor in grote financiële problemen.

Jaren later constateerde de Nationale ombudsman dat er bij deze kwestie veel verkeerd is gegaan, en werd het een politiek dossier. De ombudsman verweet de Belastingdienst een „ongenuanceerde aanpak”, met „ernstige gevolgen voor een grote groep bonafide ouders”. Ook bij de afwikkeling van de individuele gevallen ging van alles mis. Zo werden bezwaren van ouders tegen het intrekken van hun toeslagen door de Belastingdienst bewust tegengewerkt.

Sinds de onthullingen in Trouw een klein jaar geleden is de kwestie ook politiek geworden. De Tweede Kamer, de erkende kuitenbijter Pieter Omtzigt van het CDA voorop, stelde vele kritische vragen aan de verantwoordelijke staatssecretaris. Hij noemde de affaire vorige week al „zeer ernstig”.

In een poging de kwestie uit de wereld te helpen bood Snel al in oktober vorig jaar zijn excuses aan, „zowel voor de tekortkoming in deze casus, als voor het gehele procesverloop”.

Maar eind vorige maand keerde de kwestie terug, en werd die nóg politieker toen opnieuw Trouw en RTLberichtten dat de staatssecretaris de Tweede Kamer verkeerde, want achterhaalde informatie heeft gegeven over de toestand met de kinderopvangtoeslag bij het Eindhovense gastouderbureau.

Stroomversnelling

Vorige week kwam de zaak, na aanhoudende druk van de Tweede Kamer, in een stroomversnelling. Staatssecretaris Snel belegde op zijn ministerie een persconferentie waarin hij opnieuw excuses maakte. En hij kondigde maatregelen aan: de nog lopende terugvorderingsprocedures worden stopgezet en de toeslagenwet wordt mogelijk aangepast. „De Belastingdienst leed te lang aan een tunnelvisie. De wet is te strikt uitgevoerd, zonder menselijke maat.” Snel had eind mei al een onderzoekscommissie ingesteld, onder leiding van voormalig vicepresident van de Raad van State, Piet-Hein Donner.

De Tweede Kamer is er nog niet gerust op. Zeker niet na de onthulling, dinsdag, van Trouw en RTL dat de staatssecretaris zélf de hand zou hebben gehad om het interne onderzoek te traineren. Hij „gaf opdracht om een onderzoek naar onterecht stopgezette kinderopvangtoeslag zo veel mogelijk te beperken”. Het ministerie ontkent deze aantijging. Een woordvoerder van Snel zegt „heel benieuwd” te zijn „naar bewijs dat het onderzoek is ingeperkt”.

Het geduld van de Tweede Kamer, die al bijna honderd niet beantwoorde vragen aan de staatssecretaris over de kwestie heeft gesteld, begint wel op te raken. En er wacht nog een drietal debatten over de Belastingdienst – het eerste woensdagmiddag. Maar voor moties van wantrouwen is het nog te vroeg. „Ik ben er niet op uit om hem ten val te brengen”, zegt bijvoorbeeld Henk Nijboer (PvdA). De gedupeerde mensen verdienen volgens hem nu vooral „volledige en veel snellere compensatie. Daar draalt Snel weer te veel.”

Volgens Kamerlid Renske Leijten (SP) levert het wegsturen van Snel niets op. De problemen bij de Belastingdienst zitten veel dieper, zegt ze. „Wie gaat die dán oplossen? In toenemende mate zie ik dat de staatssecretaris – wie er ook zit – machteloos is op de informatieprocessen binnen deze dienst. Daar moeten we de vinger achter zien te krijgen.” 

Leijten zal om die reden deze woensdag bij haar collega’s om een parlementair onderzoek vragen naar alle problemen bij de Belastingdienst. „Dat kan een voorbode zijn voor een parlementaire enquête.”