Moderne kapellen: Kerk met ‘zwevende doos’
Wie toch al van plan was naar Assisi in Midden-Italië te gaan om de roots van Franciscus te bekijken, doet er goed aan nog twintig kilometer door te rijden naar het stadje Foligno. Daar staat de Chiesa di San Paolo Apostolo, de Apostel Pauluskerk. Deze kerk is gebouwd als teken van wederopstanding in dit door aardbevingen getroffen gebied, waar kerken soms jarenlang gesloten zijn in verband met de veiligheid. Fuksas Architects tekende voor het ontwerp nadat een bisschoppenconferentie een ontwerpprijsvraag had uitgeschreven.
vormgeving
De kerk ziet er vanbuiten uit als een opvallend grote betonnen doos, als een uitgerekte kubus van 30 meter lang, 22,5 meter breed en maar liefst 25 meter hoog. Die hoogte geeft ’s winters weleens wat temperatuurproblemen. Wat haar vanbuiten vooral bijzonder maakt, zijn de onregelmatig verspreide, wat groenig ogende raamvlakken in de witte zijgevels. Beide gevels tellen er vijf. De ramen zijn vierhoekig, met scherpe en stompe hoeken daarin. De achtergevel is blind, maar de voorgevel bestaat tot een hoogte van ruim twee meter uit glas, over de volle breedte, met daarin drie glazen deuren.
Wat binnen zo uniek maakt, is dat daar een tweede witte doos blijkt te zijn, die in de hoge ruimte ‘zweeft’. De wanden van deze doos bevinden zich drie meter naar binnen en drie meter boven de vloer, en ze reiken tot aan het dak. Deze binnendoos vormt de kerkzaal waarin de banken staan. De kerk is in gebruik als parochiekerk. Naast de kerk staat een langwerpig parochiehuis van twee bouwlagen in dezelfde stijl, met dáárnaast een basketbalveld, een moestuin, een boomgaard en een groot parkeerterrein voor de bezoekers.
licht
De ruimten tussen de twee dozen dienen als gangen. Daarin schijnt veel licht doordat er over de volle lengte dakramen zijn aangebracht. De kerkzaal is donkerder, hier zijn maar drie smalle dakramen aanwezig. Aan de zijkanten van de kerkzaal bevinden zich, net als in de buitenmuur, vijf ramen, maar op een andere positie. Brede oplopende en afhellende lichtschachten, in twee van de vier gangen, verbinden de ramen in de buitendoos met die in de binnendoos. Dit zorgt in de kerkzaal voor prachtig oplichtende vlakken. In de gangen geven ze een dynamiek van licht en schaduw.
Wie naar de kerk komt, betreedt een lichte wereld. Het split op de parkeerplaats, het voorplein en de muren van de kerkzaal, zijn alle drie in wit uitgevoerd. Wie naar binnen loopt door de lage glazen pui, laat de buitenwereld en het contact daarmee eigenlijk achter zich en betreedt een nieuwe wereld. Eenmaal binnen, bepalen de enorme hoogte en het drievoudige raam in het plafond je bij de Drie-eenheid. Bij de opening van de kerk maakte de bisschop een verwijzing naar het nieuwe Jeruzalem dat in Openbaring ook als een kubus wordt voorgesteld.
In de kerkzaal hangen, naar het aantal discipelen, twaalf lampen aan lange draden uit het hoge plafond. De gangen zonder lichtschachten tellen er elk zeven. Uiteraard hangt er binnen een kruis met corpus; het is een katholieke kerk. Buiten is het kruis te zien in een sculptuur op het voorplein en in de enorme houten handgrepen op de drie toegangsdeuren links, rechts en in het midden. Het kruis is hiermee voor iedereen tastbaar gemaakt.
plaats Foligno, Italië
bouwjaar 2009
architect Fuksas Architects
bouwkosten €3,6 miljoen
meer info nd.nl/apostelpauluskerk
