Zonder extra geld meer verkeersslachtoffers

Als het kabinet geen concrete maatregelen neemt en geen extra geld beschikbaar stelt, zal het aantal verkeersdoden de komende tien jaar slechts licht dalen en het aantal ernstig gewonden zelfs flink stijgen. Vooral fietsers en ouderen lopen risico’s. Dat staat in de ‘Verkeersveiligheidsverkenning 2030’ die deze woensdag wordt gepubliceerd door de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).

Als er niet wordt ingegrepen zullen er in 2030 tussen de 470 en 580 doden vallen. „Nog veel minder gunstig” is de verwachting voor het aantal ernstig gewonden; dat zal naar schatting 30.000 gevallen bedragen, ongeveer eenderde méér dan vorig jaar.

De prognose is een waarschuwing aan het kabinet, dat heeft aangekondigd te streven naar nul verkeersdoden in 2050. Minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur, VVD) presenteerde zes weken geleden een nieuwe „strategische koers” om het aantal verkeersdoden weer te doen dalen. In 2017 vielen in Nederland 613 doden in het verkeer, terwijl dat aantal in 2013 was gedaald tot 570 slachtoffers.

Dat cijfer werd behaald na een gestage daling sinds de jaren zeventig, als gevolg van maatregelen zoals de autogordel, het alcoholverbod, snelheidslimieten, veilige auto’s en het scheiden van snel en langzaam verkeer. In 1972 vielen er nog ruim 3.200 doden.

Directeur Peter van der Knaap van SWOV is „verheugd” dat het kabinet het aantal slachtoffers drastisch wil verlagen, zelfs tot nul. „Die ambitie laat zien dat Nederland elke verkeersdode onacceptabel vindt.” Niettemin ontbreken in het plan van minister Van Nieuwenhuizen nog concrete maatregelen en geld. Het plan „lijkt vooral uit te gaan van een betere inzet van bestaande middelen”, schrijft Van der Knaap aan de minister.

15 miljard euro

Er is de komende dertig jaar 15 miljard euro aan investeringen nodig om het aantal verkeersdoden tot bijna nul te reduceren, heeft SWOV berekend. Dat geld is goed besteed, meent het onderzoeksinstituut, want die kosten worden drie tot vier keer terugverdiend. Verkeersongevallen kosten de maatschappij jaarlijks ongeveer 14 miljard euro. „Er is dus wisselgeld”, zegt Van der Knaap. Het extra geld moet vooral besteed worden door gemeenten en provincies. „Daar zit een uitdaging: van alle gemeenten verwacht 70 procent te moeten bezuinigen op uitgaven aan wegen. Terwijl 80 tot 85 procent van alle dodelijke ongevallen op gemeentelijke en provinciale wegen plaatsvindt. Dat wordt dus lastig. Misschien moet het Rijk bijspringen.”

Lees ook: ‘Nul verkeersdoden? Je kunt ver gaan’

Zonder extra maatregelen eindigt het aantal slachtoffers in het verkeer in 2030 ruim boven het streven van zowel de Europese Unie als de Verenigde Naties om het aantal doden en gewonden te halveren. Wil Nederland die doelstelling halen, dan zouden er in 2030 ‘slechts’ 300 dodelijke slachtoffers mogen zijn, en ongeveer 11.000 ernstig gewonden. Dat dreigen er dus veel meer te worden.

„Aanzienlijke reducties” in het aantal slachtoffers zijn te behalen door bij het inrichten van wegen uit te gaan van de functie van de weg en het karakter van de omgeving. Van der Knaap: „Het moet een weggebruiker in één oogopslag duidelijk zijn in wat voor gebied hij zich bevindt.” Veilige snelheden en goed ingerichte dertigkilometerzones zijn essentieel. „In een woonwijk of winkelstraat met terrassen moet je auto’s geen vijftig kilometer per uur laten rijden.” Ook veel woongebieden zijn niet voldoende ingericht als dertigkilometerzone, meent de SWOV. „Er zijn vaak te weinig drempels, en die drempels zijn soms ook niet goed aangelegd. Ook kunnen meer straten met klinkers worden bekleed. Dat geeft de weggebruiker duidelijkheid over de functie van een weg.” Nieuwe technieken kunnen bijdragen aan veiligheid, zoals een automatisch noodremsysteem bij gevaar, en intelligente snelheidsassistenten bij auto’s die een dertigkilometerzone binnenrijden. „Dan heb je geen drempels meer nodig.”

Kwetsbare verkeersdeelnemers zijn vooral oudere fietsers, gemotoriseerde tweewielers – vooral als ze geen helm dragen – en berijders van een scootmobiel. Bij ongewijzigd beleid zal in 2030 13 procent van de verkeersdoden iemand op een scootmobiel zijn, in 2017 was dat 4 procent. 53 procent van alle doden zal volgens de SWOV ouder dan 65 jaar zijn, van alle ernstig gewonden zal 44 procent ouder dan 65 zijn. Het gaat er vooral om die kwetsbare groepen zo veel mogelijk te beschermen, zegt Van der Knaap. Hoe je dat afdwingt? „Misschien met steviger richtlijnen voor gemeenten.”