analyse

Met deze drie offensieven probeert Rusland de regio Donetsk geheel in handen te krijgen

AFP

Het Oekraïense leger, geplaagd door tekorten aan munitie en mankracht, staat aan het oostelijke front zwaar onder druk. Welke voortgang heeft Rusland de afgelopen maanden geboekt en wat is het strategisch belang?

Een half jaar lang kwam het Russische leger in Oekraïne amper vooruit, maar sinds oktober vorig jaar liggen de kaarten anders. Profiterend van Oekraïense tekorten veroverden de Russen ruim 550 vierkante kilometer aan grondgebied, een gebied ruim driemaal zo groot als Texel. Ter vergelijking: in zijn zomeroffensief veroverde Oekraïne vorig jaar minder dan 400 vierkante kilometer.

Het liefst zou de Russische legerleiding de hele Oekraïense provincie Donetsk in handen krijgen. Ook in het huidige, weliswaar hogere tempo lijkt dat doel echter weinig realistisch. In de omgeving van de reeds gevallen steden Avdiivka en Bachmoet zijn wel successen haalbaar. Ook langs een lange strook in het uiterste noorden van het front vinden felle gevechten plaats. Een blik op de drie belangrijkste brandhaarden.

I

Rondom Avdiivka

Opmars naar het noordwesten

De belangrijkste terreinwinst boekte het Russische leger de laatste maanden bij Avdiivka in de Oost-Oekraïense provincie Donetsk. Dit najaar begon Rusland aan een nieuwe, grote aanval op deze industriestad, die al sinds 2014 aan de frontlinie ligt. Het Kremlin hoopte zijn eerste overwinning te behalen sinds de verovering van Bachmoet, een half jaar eerder. De Russische aanvallen stuitten echter op goed georganiseerde Oekraïense verdedigingslinies.

  • Situatie 1 november 2023

    Het Oekraïense leger krijgt in de loop van november steeds vaker te kampen met munitietekorten. Langs de randen van de kapotgebombardeerde stad rukt Rusland langzaam op, waardoor de bevoorrading van Oekraïense troepen steeds moeilijker wordt.

  • Situatie 1 december 2023

    Na de jaarwisseling wisselt het Russische leger van tactiek: geen omsingeling, maar een directe aanval op het zuidoosten van Avdiivka. Veel Oekraïense soldaten trekken zich terug naar het fabrieksterrein in het noordwesten.

  • Situatie 1 januari 2024

    Eind januari bereikt Rusland vanuit zuidoostelijke richting de buitenwijken van Avdiivka. Ook in de dorpen ten noorden van de stad boeken de Russen terreinwinst.

  • Situatie 1 februari 2024

    Mede door het uitblijven van westerse wapensteun kan Oekraïne de Russische opmars niet langer stuiten. In de loop van februari neemt Rusland het stadscentrum in. Op 15 februari begint de Oekraïense terugtrekking uit Avdiivka. Na tien jaar strijd valt de stad in Russische handen.

  • Situatie 1 maart 2024

    Ten westen van de stad zetten de Russen hun opmars voort en nemen ze enkele gehuchten in. Oekraïense soldaten klagen dat hun legerleiding geen uitgebreide loopgraven en andere verdedigingswerken heeft aangelegd buiten Avdiivka.

  • Situatie 1 april 2024

    Hoewel een grote doorbraak uitblijft, slaagt Oekraïne er niet in de Russische opmars te stuiten. In april valt een reeks dorpen ten westen van Avdiivka. Eind april bereiken Russische troepen de rand van het strategisch gelegen dorp Otsjeretyne.

  • Situatie 1 mei 2024

    Vanuit Otsjeretyne heeft Rusland zeker twee routes om zijn opmars voort te zetten, verwacht de toonaangevende Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW): ofwel naar het noordwesten richting de stad Pokrovsk, ofwel doorstoten richting het noordelijker gelegen Kostjantynivka. Die laatste stad wordt ook vanuit het oosten bedreigd door oprukkende Russische troepen in de buurt van Bachmoet.

II

Rondom Bachmoet

De aanval op Tsjasiv Jar

Het tweede deel aan de frontlinie waar het Russische leger vooruitgang boekt, ligt ten westen van Bachmoet, de stad die na een maandenlange, bloedige strijd in mei 2023 in handen van Rusland viel. Vanuit deze stad, gelegen in een rivierdal, probeert het Russische leger het hoger geleden Tsjasiv Jar te bereiken.

  • Situatie 1 februari 2024

    Vanuit Bachmoet rukt het Russische leger langzaam maar gestaag op naar het westen.

  • Situatie 1 maart 2024

    Eind maart bereiken de Russen het dorp Ivanivske, tussen Bachmoet en Tsjasiv Jar.

  • Situatie 1 april 2024

    In de loop van april naderen Russische troepen Tsjasiv Jar steeds dichter. Op 21 april meldt het Russische ministerie van Defensie de verovering van het gehucht Bohdanivka, ten noordoosten van Tsjasiv Jar.

  • Situatie 1 mei 2024

    De experts van ISW verwachten dat Rusland de komende tijd doorgaat met zijn aanvallen op Tsjasiv Jar. Mocht het stadje vallen, dan komen de grotere steden Kostjantynivka en Droezjkivka binnen bereik te liggen van de Russische artillerie, waarschuwt ISW.

III

Rondom de rivier Oskil

Pogingen om de oever te bereiken

In het noordoosten van Oekraïne is Rusland sinds februari over een strook van bijna 100 kilometer bezig met een offensief. Een belangrijk doel is om de Oekraïners te verjagen van de oostelijke oever van de rivier de Oskil, meldt ISW, zodat de rivier een natuurlijke scheidslijn vormt tussen bezet en niet-bezet gebied.

De Oskil vormt in deze regio een kilometersbreed stuwmeer, tegengehouden door een stuwdam bij het gelijknamige dorp Oskil. Het gebied ten oosten van de rivier werd aan het begin van de Russische invasie van Oekraïne enkele maanden door Rusland bezet. Tijdens een offensief in het najaar van 2022 kwam het gebied weer in Oekraïense handen.

  • Situatie 1 mei 2024

    De recente Russische aanvallen richten zich grofweg op vier plaatsen.

  • Vanuit het dorp Synkivka proberen de Russen door te stoten richting de stad Koepjansk, waar twee bruggen over de Oskil liggen. Verder naar het noorden heeft Rusland de oostoever van de rivier al in handen.

  • Stroomafwaarts valt Rusland aan ter hoogte van het dorp Kroehljakivka, waar eveneens een brug over de rivier ligt.

  • Hetzelfde geldt rondom het dorp Borova, nog eens 20 kilometer naar het zuiden. Hier hebben de Russen tot dusver minder succes.

  • Tot slot pogen de Russen ten westen van de stad Kreminna een andere rivier te bereiken, de Zjerebets. Van daaruit hopen de Russen verder te kunnen trekken richting de stad Lyman.

Uiteindelijk blijft het Russische doel om de provincie Donetsk volledig in te nemen. De drie huidige offensieven dragen stuk voor stuk bij aan dat plan. De strijd in het noorden vindt weliswaar in de naburige provincie Charkiv plaats, maar kan de Russen dichter bij de noordelijkste delen van Donetsk brengen. Rusland zal echter meer nodig hebben dan de kleine terreinwinsten die het tot nu toe heeft geboekt.

Over de auteur

Daan de Vries is algemeen verslaggever van de Volkskrant.

Pepijn de Lange is datajournalist van de Volkskrant en analyseert en schrijft over het nieuws in cijfers.