Philips heeft vorig jaar een schikking bereikt in één van de drie procedures, die Amerikaanse patiënten hadden aangespannen. Het ging om een classaction of groepsactie voor het vergoeden van financiële schade, die Philips voor €575 mln afkocht.

De schikking geeft iedere Amerikaanse patiënt die zijn Philips-apparaat heeft ingeruild voor een nieuw toestel, minimaal recht op een vergoeding van $100. De overeenkomst leverde de Amerikaanse claimadvocaten die op basis van no cure, no pay werken, een eerste financieel succes op: van het schikkingsbedrag is $95 mln voor hen bestemd.

Er loopt in de Verenigde Staten nog een tweede groepsactie tegen Philips, voor zogenoemde medical monitoring. Deze classaction moet patiënten de mogelijkheid bieden de kosten van artsenbezoek op Philips te verhalen, evenals toekomstige schade die te herleiden is tot het gebruik van de apneu-apparaten.

Topman Roy Jakobs van Philips heeft eerder laten blijken ook deze zaak het liefst snel te willen schikken, maar een akkoord laat nog op zich wachten.

Update: op 29 april 2024 heeft Philips een schikking in deze zaak aangekondigd. Het bedrijf heeft een bedrag van €1 mrd gereserveerd voor het afkopen van deze procedure, en het schikken van de procedure voor medische schade bij patiënten.

Veruit de grootste procedure in de Verenigde Staten is aangespannen namens patiënten die menen dat ze kanker, astma of andere aandoeningen hebben overgehouden aan het gebruik van de apneu-apparaten. Ook zijn er claims van familieleden van overleden patiënten. De verscheidenheid aan klachten en verdenkingen is groot, waardoor het niet is gelukt deze zaken te bundelen.

Tot nu toe hebben claimadvocaten 762 zaken aangebracht. Daarachter gaan nog eens zo’n 60.000 Amerikaanse patiënten schuil die zich hebben laten registreren om in een later stadium een schadeloosstelling te kunnen eisen. Patiënten met bijvoorbeeld kanker kunnen volgens advocaten aanspraak maken op vergoedingen van $100.000 tot $500.000 per persoon, zo meldt de website Drugwatch.

De verantwoordelijk rechter Joy Flowers Conti stuurt nu aan op het houden van zogenoemde bellwether trials. Dat betekent dat uit de 762 aanklachten een selectie wordt gemaakt van voorbeeldzaken. De uitspraken van een jury moeten vervolgens een handvat bieden voor het schikken van de niet-geselecteerde zaken.

Het is zeer de vraag of Philips het wel op juryuitspraken willen laten aankomen, omdat de uitkomst van jury-trials onvoorspelbaar is. Philips zal in ieder geval een voor het bedrijf rampzalig scenario proberen te vermijden waarbij een jury een extreem hoge schadevergoeding toekent, zegt advocaat Jan Joosten van het kantoor Pierson Ferdinand in New York. Claimadvocaten op hun beurt willen hun verdiensten zekerstellen en hebben dus ook geen baat bij een langdurig juridisch gevecht. Dat maakt dat een schikking uiteindelijk voor de hand ligt.

Update: op 29 april 2024 heeft Philips ook een schikking in deze zaak aangekondigd. Het bedrijf heeft een bedrag van €1 mrd gereserveerd voor het afkopen van deze procedure, en de schikking van de procedure voor medische controle.

Naast de drie procedures van Amerikaanse patiënten stellen ook patiënten uit andere landen Philips aansprakelijk voor mogelijke schade. In zijn jaarverslag over 2023 maakt Philips gewag van zaken in Australië, Canada, Chili, Frankrijk, Israël en Nederland. In Nederland gaat het om zeker duizend patiënten die zich hebben aangesloten bij een procedure van het letselschadekantoor SAP uit Amersfoort.

Advocaat Mark de Hek van SAP gaat in ieder geval een vergoeding eisen voor ‘emotionele schade’, vanwege de stress die patiënten hebben ervaren. Philips heeft de deur niet dichtgegooid en is de Nederlandse patiënten op één punt tegemoetgekomen: SAP krijgt inzicht in onderzoeksdata over de uitstoot van mogelijk schadelijke stoffen door de apneu-apparaten.

Een belangrijke stap in de afhandeling van de apneu-affaire heeft Philips begin dit jaar gezet met het bereiken van een schikkingsakkoord met de Amerikaanse medische toezichthouder, de FDA. De inspecteurs hadden bij een dagenlange inspectie bij dochterbedrijf Respironics geconstateerd dat de kwaliteitscontrole ernstig tekortschoot. Conclusie: Philips had zich schuldig gemaakt aan de verkoop van ondeugdelijke (adulterated and misbranded) apparatuur.

Als onderdeel van het akkoord moest Philips accepteren dat Respironics zeker vijf jaar onder verscherpt toezicht zal staan. Ook moet het bedrijf een verbeterplan uitvoeren en mag het langere tijd geen nieuwe apneu-apparaten meer verkopen in de VS. De afspraken, die in april zijn bekrachtigd door een Amerikaanse rechtbank, dwongen Philips tot een extra afschrijving van €363 mln. Voor Respironics is er nu ‘een duidelijk traject naar herstel’, concludeerde ceo Roy Jakobs.

In de Verenigde Staten hangt Philips nog een andere donkere wolk boven het hoofd, namelijk mogelijke strafrechtelijke vervolging. Philips heeft gemeld dat het bedrijf in april 2022 een dagvaarding heeft ontvangen ‘om informatie te verstrekken over de gebeurtenissen die hebben geleid tot de terugroepactie’.

Verder is over het vooronderzoek door het Department of Justice (Openbaar Ministerie) vrijwel niets bekend. De zaak kan wellicht worden afgedaan met een boete.

De felste Europese kritiek op Philips is afkomstig uit Frankrijk, waar de apneu-affaire bekend staat als ‘Respiratorgate’. Advocaat Christophe Lèguevaques uit Parijs heeft vorig jaar namens 215 Franse patiënten een strafklacht tegen Philips ingediend. Volgens de klacht, die is onderbouwd met een eigen toxicologisch onderzoek, heeft Philips zich schuldig gemaakt aan ‘misdadig gedrag’.

De Franse justitie had in september 2022 al een strafrechtelijk onderzoek aangekondigd, op verdenking van onder meer ‘het in gevaar brengen van het leven van anderen en het toedienen van giftige stoffen’. Behalve de patiënten heeft vorig jaar ook de Franse medische toezichthouder ANSM aangedrongen op een justitieel onderzoek.

Philips bespreekt in zijn jaarverslag over 2023 uitgebreid een groepsactie die al in augustus 2021 in de Verenigde Staten is ingediend namens Amerikaanse beleggers. Formeel is dat gebeurd onder aanvoering van de onbekende Subhash Patel en in tweede instantie door ene Richard Sun. Deze classaction dient bij een rechtbank in New York. Opmerkelijk is dat in deze zaak ook de voormalige ceo Frans van Houten en cfo Abhijit Bhattacharya zijn gedaagd.

De Amerikaanse beleggers betogen onder meer dat ze te veel voor hun Philips-aandelen hebben betaald. Omdat Philips wist dat de apneu-apparaten niet voldeden, zou de omzet van dochterbedrijf Respironics kunstmatig hoog zijn weergegeven. Pomerantz is aangewezen als het kantoor dat de belangen van de klagers moet behartigen. De verdediging van Philips, Van Houten en Bhattacharya is in handen van William Monahan van het kantoor Sullivan & Cromwell.

In Nederland hebben zich drie partijen gemeld die namens beleggers financiële compensatie eisen. De bekendste is de beleggersvereniging VEB, die meent dat beleggers én patiënten door Philips ‘stelselmatig verkeerd zijn voorgelicht’. De organisatie becijfert de wereldwijde financiële schade voor de aandeelhouders van het bedrijf op €16 mrd.

De VEB heeft nog geen juridische procedure tegen Philips aangespannen, omdat Philips bereid bleek tot gesprekken. De vereniging hoopt met Philips een minnelijke regeling te treffen. Advocaat Jurjen Lemstra van het Amsterdamse kantoor Lemstra Van der Korst, die zelf niet bij deze zaak is betrokken, noemt het veelzeggend dat Philips bereid is tot een dialoog. ‘Dat is de redelijke benadering. Uiteindelijk moeten ze toch de bietenbrug op.’

De tweede partij die schade van beleggers in Nederland wil verhalen, is Woodsford. Dit Britse claimkantoor zegt institutionele beleggers te vertegenwoordigen, ook uit Nederland. Wie de derde partij is die zich in Nederland namens beleggers heeft gemeld, is niet bekend.

Al in het najaar van 2021 spande het Amerikaanse bedrijf SoClean een zaak aan tegen Philips, nadat het Nederlandse concern zijn klanten had aangeraden geen schoonmaakmachines van SoClean te kopen. SoClean eist een schadevergoeding van $200 mln.

Philips heeft begin dit jaar teruggeslagen met tegenclaims. SoClean zou ‘onwettelijk’ en ‘roekeloos’ hebben gehandeld door zijn machines aan te prijzen, want het bedrijf zou hebben geweten van de schadelijke effecten op de apneu-apparaten. De aanklacht noemt geen bedrag voor een mogelijke schadevergoeding.

Onderdeel van het juridische tegenoffensief is dat Philips probeert SoClean te betrekken in de rechtszaken van Amerikaanse patiënten. Dat kan ertoe leiden dat het Amerikaanse bedrijf en zijn eigenaar deels opdraaien voor de kosten van schadeloosstellingen of schikkingen.