Advocate van de moeder van Sanda Dia: ‘Het werd zwart tegen wit, arm versus rijk. Maar dat mag een rechter natuurlijk niet meenemen in zijn uitspraak’

“Iedereen kan nu verder met zijn leven BEHALVE SANDA DIA.” Of ook: in plaats van #justiceforsanda werd het ‘just niks for Sanda’. Na de uitspraak door het Antwerpse Hof van Beroep in het Reuzegom-proces borrelde de verontwaardiging de voorbije dagen hevig op. Op de Antwerpse Groenplaats bijvoorbeeld, waar zaterdag honderden betogers samenkwamen om er te protesteren tegen de te lichte straffen die de Reuzegommers in hun ogen kregen, maar ook en vooral op sociale media. Het gevoel van onrechtvaardigheid regeerde, het leek of ons land een klein Black Lives Matter-moment beleefde.

Maar Nathalie Buisseret, de advocate van de moeder, liet een tegengeluid horen. Zij schreef op sociale media dat haar cliënte vrede had met de uitspraak en dat ze vooral rust wilde. “Ik ben zelf gecontacteerd door deelnemers van de betoging, die me vroegen wat de mama er nu eigenlijk van vond”, legt Buisseret uit aan De Morgen. “Vandaar de post.”

Vlak na het arrest was het beeld in de rechtszaal nochtans anders. Terwijl de Reuzegommers met hun advocaten opgelucht het gebouw verlieten, bleven de familieleden van Sanda Dia verslagen binnen zitten. Zijn vrienden stonden net buiten de zaal hun frustraties tegen elkaar te ventileren. De uitkomst van het proces was dat de 18 beklaagden werkstraffen krijgen opgelegd tot 300 uur en een geldboete van 400 euro. Te mild, zo was het gevoel bij velen.

Brandmerk

Voor Sven Mary, de advocaat van de vader, was het belangrijk dat de Reuzegommers een ‘brandmerk’ zouden krijgen. Dat was de teneur van zijn pleidooi tijdens het proces. Omdat het er door de combinatie met de geldboetes op leek dat de straffen effectief op het strafblad zouden komen, toonde hij zich naderhand tevreden over de uitspraak.

Een strafblad zou een serieuze hinderpaal vormen voor de carrières die de Reuzegommers ambiëren. Maar de FOD Justitie heeft nadien nog duidelijk gemaakt dat deze werkstraffen niet op het uittreksel van het strafblad komen. De Reuzegommers kunnen dus nog steeds een leeg uittreksel voorleggen als een toekomstige werkgever erom vraagt.

Geen ‘brandmerk’ dus, en daar zat de moeder van Sanda Dia volgens Buisseret ook niet op te wachten. “Ik heb haar altijd gezegd dat ik vermoedde dat het werkstraffen zouden worden”, zegt Buisseret. “Maar belangrijker, ik heb haar ook uitgelegd dat we als burgerlijke partij geen standpunt hebben in te nemen over de straf. Dat is zo bepaald door de wetgever. De mama wist ook dat werkstraffen niet op het uittreksel zouden komen.”

Ze had zich dus voor dit arrest al neergelegd bij deze uitkomst, vertelt Buisseret. “Maar door alle verontwaardiging ging ze weer twijfelen. Ze vroeg zich af: ben ik nu fout omdat ik deze beslissing oké vind? Ze voelde zich als een pingpongballetje dat alle kanten op botste. Maar na 24 uur kwam ze tot het besluit dat ze zich hierin kon vinden.”

Door alle media-aandacht voor deze zaak, werd overal de verwachting gecreëerd dat de rechter zwaar zou straffen, denkt Buisseret. De rechter zou op die manier paal en perk stellen aan extreem gewelddadige dooprituelen én alle vermoedens rond klassenjustitie en racisme ongedaan maken.

“Ik begrijp dat er veel verontwaardiging over deze zaak is geweest”, zegt Buisseret. “En dat had te maken met de tegenstellingen. Het werd zwart tegen wit, arm versus rijk. Maar die mag een rechter natuurlijk niet meenemen in zijn uitspraak.”

Buisseret lijkt hier even te snel te gaan. Het waren niet de media of activisten die celstraffen eisten voor de Reuzegommers, maar wel het openbaar ministerie. In een strenge vordering vroeg de aanklager celstraffen van 18 tot 50 maanden, afhankelijk van het aandeel dat elke Reuzegommer had in de doop. De beklaagden stonden terecht voor het ‘toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg’, ‘onterende behandeling’, ‘onopzettelijke doding’ en ‘schuldig verzuim’, naast inbreuken op de dierenwelzijnswet.

Dat er toch geen celstraffen zijn uitgesproken, kan Buisseret begrijpen. “De rechter hoeft het openbaar ministerie niet te volgen”, zegt Buisseret. “De bottomline: mijn cliënt verwachtte werkstraffen en heeft hier vrede mee.”

‘Louterend’

Bron van frustratie bij de nabestaanden was ook dat ze te weinig antwoorden hebben gekregen. Het is nog steeds een mysterie welke Reuzegommers met de professor geneeskunde hebben gepraat, toen die hen er in Leuven op wees dat het met hun schacht erg slecht ging. Hoewel de moeder met dezelfde vragen zit, heeft het proces haar wel veel bijgebracht, zegt Buisseret. “Voor de mama was het proces louterend.”

Een bijzonder moment was toen de moeder tijdens een pauze de snikkende praeses van Reuzegom omhelsde. Daar heeft de rechter natuurlijk geen rekening mee gehouden, herhaalt de advocate. Maar het zegt toch veel over de houding van de moeder ten aanzien van de jongens.

“Wat ze gehoord heeft op het proces bevestigt haar buikgevoel”, zegt Buisseret. “Haar zoon is overleden door een vreselijk ongeluk. Ze is nooit haatdragend geweest en dat toont voor mij haar grandeur. Voor haar is het belangrijk dat er een eindpunt is. Ze wil nu verdergaan met haar leven.”