Klimaatverandering vergroot risico op hoge inflatie, stelt nieuw ECB-onderzoek
Droogtes, hogere temperaturen en extreem weer stuwen de komende jaren de voedselprijzen op, stellen economen van de Europese Centrale Bank. De ECB wil grip krijgen op deze ‘klimaatflatie’, waar nog veel onzeker over is.
Niet alleen de oorlog in Oekraïne en hoge energieprijzen jagen inflatie aan. Ook klimaatverandering zorgt voor duurdere producten, en dat die trend zal zich doorzetten, zeker als de broeikasgasuitstoot niet snel genoeg omlaag gaat. Dit stellen analisten van de Europese Centrale Bank (ECB) in een nieuw onderzoek naar de invloed van klimaatverandering op inflatie.
Vooral voedselprijzen zullen wereldwijd stijgen, en dan met name in het mondiale Zuiden, maar ook in Europa. Een warmere wereld en meer droogte en extreem weer kunnen leiden tot mislukte oogsten of tot grotere moeite om voldoende gewassen te verbouwen. De vraag naar voedsel blijft onverminderd groot, dus de prijzen gaan dan omhoog.
De economen voorspellen een voedselinflatie van 0,9 tot 3,2 procent per jaar door klimaatverandering, en 0,3 tot 1,2 procent totale wereldwijde inflatie, tegen de tijd dat het 2035 is. “Deze resultaten laten zien dat klimaatverandering een risico is voor prijsstabiliteit”, concluderen ze. De precieze inflatie-getallen zijn onzeker en hangen onder meer af van welke klimaatmodellen je gebruikt. Toch zien de onderzoekers voldoende bewijs dat klimaatverandering hoe dan ook zorgt voor een ‘volhardende, opwaartse druk’ op de wereldwijde inflatie.
Hoogleraar macro-economie Steven Brakman is niet verrast. “Het ligt voor de hand dat klimaatverandering de prijzen zal opstuwen.” Hij wijst naar de invloed van warmer en droger weer op oogsten. Maar ook door de energietransitie en CO2-beprijzing kunnen producten duurder worden. De percentages van tot 3,2 procent voor voedsel en tot 1,2 procent algehele, vallen de econoom nog enigszins mee. “Maar het is wel vervelend. Vooral voor mensen die van een bijstandsuitkering leven, kan dit dramatisch worden.”
Optimale getal
Het is de taak van de ECB om de inflatie in Europa op 2 procent per jaar te houden. Dat wordt gezien als het optimale getal voor de groei van de economie. Als de inflatie te hoog is, kan de ECB haar rentebeleid aanpassen. Het vraagt dan meer rente aan banken, waardoor het voor banken en burgers minder aantrekkelijk wordt om te lenen. “Dan gaan mensen minder snel een nieuwe keuken kopen en sparen ze hun geld.” Als de inflatie laag is, kan de ECB economische activiteit juist aanmoedigen door de rente te verlagen.
Om te weten hoe het de economie moet bijsturen, is het voor de ECB van cruciaal belang om de invloed van externe factoren op inflatie te weten. Dat klimaatverandering inflatie kan aanjagen is volgens de ECB-onderzoekers ‘van toenemend hoge relevantie voor het uitvoeren van monetair beleid en voor het vermogen van centrale banken om in de toekomst te voldoen aan hun mandaat voor prijsstabilisering’. Toch staat onderzoek naar de invloed van klimaatverandering op inflatie nog ‘in de kinderschoenen.’
Eerder onderzoek van de afgelopen jaren keek wel naar de invloed van extreem weer en klimaatverandering op historische inflatie. Ze bleek dat stormen en overstromingen inflatie aanjaagden, en dat hogere temperaturen in de zomer ook tot hogere prijzen leidden, vooral in ontwikkelingslanden.
De ECB onderzocht nu hoe weersomstandigheden per maand in het verleden samenhingen met prijsstijgingen van consumentenproducten in 121 landen. De onderzoekers voorspelden de toekomstige inflatie met ‘de allernieuwste klimaatmodellen’. Daarnaast onderzochten ze de invloed van de hete Europese zomer van 2022 op prijsstijgingen van voedsel. Veel van die prijsstijgingen kwamen door de oorlog in Oekraïne, maar ook de Europese hitte en droogte was goed voor een prijsstijging van 0,7 procent. De impact van zulke hete Europese zomers op voedselprijzen zal door oplopende temperaturen in 2035 de helft groter zijn, voorspellen de economen.
Centrale bank kan niet eeuwig op de rem blijven trappen.
Bert Colijn, senior econoom bij ING, vindt de kans reëel dat de inflatie structureel hoger blijft dan in het afgelopen decennium. “In de breedte is het zo dat we uit een situatie komen waarin prijzen decennialang gedrukt zijn door allerlei factoren. Zoals globalisering, dat we producten van steeds verder weg konden halen voor steeds lagere prijzen. We komen nu in een situatie waarin veel van die factoren aan het keren zijn. Dit onderzoek laat zien dat ook klimaatverandering zo’n opwaartse bijdrage gaat leveren, of in ieder geval het risico daartoe geeft.”
Concreet kan deze extra inflatie ertoe leiden dat de ECB haar jaarlijkse streefgetal van 2 procent misschien moet ophogen, denkt hoogleraar Brakman. “Die 2 procent is een vuistregel, maar met een structurele factor als klimaatverandering, moet je daar misschien 2,5 of 3 procent van maken.” De centrale bank kan namelijk niet eeuwig op de rem blijven trappen.
De ECB-economen zelf benadrukken vooral de noodzaak om klimaatverandering zoveel mogelijk af te remmen. De impact van zowel temperatuurstijgingen als meer extreem weer zullen in 2060 namelijk een dubbel zo sterk inflatie-effect hebben als in 2035, als de uitstoot niet voldoende wordt teruggedrongen. Dat geeft een ‘sterke drijfveer voor snelle indamming van broeikasgassen’, zeggen de onderzoekers, ‘om toekomstige opwarming te beperken, en ook de inflatie-impact daarvan’.
Lees ook:
‘We kunnen niet zonder fossiel’ is klimaatontkenning in een nieuw jasje
De energietransitie zal Nederland inderdaad pijn doen, maar dat is nog geen reden om maar door te gaan met fossiel, stelt Jelle de Graaf, campagnestrateeg en klimaatactivist.