Politie cynisch over straffeloos bezetten van de A12 door klimaatactivisten: ‘Waarom je nog in het zweet sjouwen?’

Bij de zevende blokkade van Extinction Rebellion (XR) zijn er zaterdag 1579 klimaatactivisten aangehouden. Niet eerder werden er zoveel mensen aangehouden bij een blokkade van de klimaatactiegroep. De meeste demonstranten zijn weer op vrije voeten en worden niet vervolgd.

Veel agenten die ter plaatse waren vinden dit onbegrijpelijk, zegt Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond. “De grote inzet van politiemensen bij de illegale demonstratie van XR en het massaal niet vervolgen van demonstranten die zich niet wilden verwijderen roept bij politiemensen veel vragen op. We moeten uitkijken dat de rechtsgelijkheid niet in het geding komt. Waarom bij de ene demonstratie wel vervolging en bij de andere niet?”

Reacties Politiebonden

Volgens de voorzitter van de Politiebond moet er door het OM worden gekeken naar het strafbare gedrag, en niet naar de reden voor de demonstratie. “Bij zoveel aanhoudingen loop je altijd risico’s,” erkent Struijs. Maar: “Als vervolgens het overgrote deel wordt geseponeerd, doet dat wat met je motivatie. Zeker omdat het veel kostbare tijd kost en er zoveel meer te doen is aan belangrijk politiewerk.”

Volgens politiebond ACP zijn er zaterdag veel agenten ingezet die normaal gesproken een vrije dag hadden. ‘Wat doet dit met de motivatie van politiemensen?’ vraagt woordvoerder Maarten Brink zich af. ‘Veel politie werd ingezet uit vrije dagen, andere werkzaamheden bleven liggen, basisteams kregen met moeite diensten rond. En dan handhaaf je de openbare orde en doet het OM het af met deze motivatie. Ik verwonder me uitermate!’

Burgemeester Jan van Zanen van Den Haag benadrukt dat er voor de actie wederom een ‘enorme politiecapaciteit’ nodig was, ‘die op andere plekken in het land niet kon worden ingezet. Ik heb grote waardering voor onze politiemensen, die vanuit het hele land aanwezig waren om de blokkade te beëindigen’. Over het niet-vervolgen van de demonstranten zegt Van Zanen: ‘Gelijk bij aanvang is ingegrepen. Dat is een duidelijk statement. Het strafrechtelijke vervolg is aan het OM.’

Tekst gaat verder onder deze tweet:

‘Vreedzame demonstranten’

Volgens het OM maakten honderden demonstranten zich schuldig aan een strafbaar feit, te weten de overtreding van de Wet openbare manifestaties. “Maar dat is wel een gering strafbaar feit,” licht een persofficier toe. “We hebben inmiddels de ervaring dat de meesten van deze demonstranten zich verder vreedzaam opstellen. In die gevallen zouden wij geen hoge straffen eisen. En de verwachting is ook niet dat de rechter een straf zou opleggen.”

Het voeren van honderden zaken staat in geen verhouding tot wat die inspanningen opleveren, denkt het OM. Met het arresteren van de demonstranten is volgens de officier ‘het belangrijkste doel bereikt’: het beëindigen van de snelwegblokkade.

Ook de meesten van de 1450 mensen die tijdens de afgelopen blokkades in januari en maart werden aangehouden, worden niet vervolgd. ‘Deze blokkades van januari en maart leverden, toen die eenmaal een feit waren, geen gevaar meer op voor de verkeersveiligheid, omdat de politie ad hoc maatregelen wist te treffen.’

Door het zonnige weer leken de activisten op A12 van de douche te genieten (video):

Cynisme bij politie

Politiemensen kunnen niets met dit verhaal. “Waarom zou je je in het zweet sjouwen, als je vervolgens van het OM hoort dat zij niet vervolgen,” verzucht Xander Simonis, voorzitter van politiebond ANPV. “Misschien moet je als politie de demonstranten lekker laten zitten, vastgelijmd of niet. Kwestie van keuzes.”

Hetzelfde cynisme valt te bespeuren bij Koen Simmers, hoofdbestuurder bij de NPB. ‘Mooi, scheelt weer flink wat capaciteit en hoeven we de volgende keer niet op komen te draven,’ twittert de agent. ‘En ook niet bij andere demonstraties, (winkel)diefstallen van een paar levensmiddelen, stilstaande voertuigen en tractoren of een bbq op de (snel)weg. Het is toch maar een gering feit.’

Handhaven bij een demonstratie van deze omvang kost veel tijd en energie, zeggen de bonden. ‘Besef: voordat een collega een aanhouding proces-verbaal heeft opgemaakt is ‘ie dik een uur verder,’ zegt Jack Heyman, voorzitter ACP Limburg. Er moesten volgens hem talloze agenten ‘vanuit alle hoeken van het land’ naar de A12 komen om mee te helpen.

Tekst gaat verder onder deze tweet

Besluit OM ‘volstrekt logisch’

De VVD en PVV zijn ook verontwaardigd. Er wordt gesproken van klassenjustitie. ‘Extinction Rebellion heeft een vrijbrief om straffeloos snelwegen te bezetten. Leve de rechtsstaat,’ twittert Lilian Helder (PVV) cynisch. Tweede Kamerlid Ingrid Michon (VVD) wil opheldering van het OM, omdat een officier van justitie de demonstranten zou hebben bedankt voor hun inzet voor het klimaat, zo meldt acteur Sieger Sloot op Twitter. Het blijkt echter te gaan om een hulpofficier die namens de politie ter plaatse kwam.

Vervolging of niet: de politie gáát daar helemaal niet over, zegt advocaat Jan Vlug. “De politie is er voor de openbare orde en moet doen wat er gezegd wordt. Punt.” In een land waar ‘duizenden strafzaken’ niet worden behandeld wegens gebrek aan capaciteit is de beslissing van het OM ‘volstrekt logisch’, zegt Vlug. “De vrijheid van meningsuiting gaat hier wat mij betreft voor. Het is totale nonsens om al die mensen, die daar staan voor het goede doel, te overgieten met kokend water.”

Politieagent gebeten

Hoewel het OM de meeste aangehouden actievoerders niet zal vervolgen, benadrukt de burgemeester van Den Haag wel dat het recht om te demonstreren niet hetzelfde is als het recht om de wet te overtreden. Van Zanen stelt in een geschreven verklaring op de website van de gemeente dat hij – na waarschuwingen – gelijk bij het begin van de blokkade opdracht heeft gegeven de waterwerpers in te zetten en de actievoerders van de A12/Utrechtsebaan te laten verwijderen.

‘Als burgemeester kan ik niet tolereren dat grote aantallen actievoerders voor onbepaalde tijd een (snel)weg blokkeren om daarmee dwang uit te oefenen. Hiermee sturen ze aan op wetsovertredingen en zoveel mogelijk aanhoudingen.’

Volgens de politie zijn veertig mensen opgepakt vanwege andere strafbare feiten. Zij worden daarvoor mogelijk vervolgd. Die beslissing is nog niet genomen. Deze activisten zijn aangehouden voor bijvoorbeeld bekladding of belediging. Een van hen had een politieagent gebeten.