Kabinet bevriest stikstofstrijd over 2030: ‘Eerst provincies en landbouwakkoord afwachten’
Na urenlange overlegrondes heeft het kabinet alsnog een compromis bereikt over stikstof en andere cruciale dossiers, meldt premier Rutte vrijdagavond in een toelichting. Later wordt de discussie over de beladen deadline van 2030 alsnog gevoerd.
“Van praten over jaartallen moeten we overgaan tot uitvoering, we gaan niet pauzeren, we gaan versnellen,” zei premier Rutte vrijdagavond in de hal van het ministerie van Algemene Zaken. “Er moet perspectief zijn voor boeren.”
Maar het CDA heeft wel aangekondigd op een later moment opnieuw te willen onderhandelen over de stikstofafspraken uit het regeerakkoord. De andere partijen ‘nemen daar kennis van’. ‘Heronderhandelen kan’, zegt premier Mark Rutte. “Dat bezien we later.”
Eerst gaan kabinet en provincies verder met het lopende stikstofbeleid. Het CDA wil opnieuw om tafel zodra duidelijk is hoe de twaalf nieuwe provinciebesturen de stikstofuitstoot omlaag willen krijgen en zodra er een Landbouwakkoord is. Ook zal dan duidelijk zijn of Brussel de uitkoopregeling voor boeren goedkeurt: “Ik begrijp heel goed dat CDA dat niet nu wil, omdat nog veel onduidelijk is,” zegt Rutte.
D66-leider Sigrid Kaag meldt dat het het CDA ‘vrij staat’ om te vragen om aanpassing van het regeerakkoord: “Of het lukt is een tweede. Ik heb begrip voor hun positie.”
De spanning in het kabinet nam toe sinds de Statenverkiezingen, maar na meerdere sessies is er alsnog een akkoord bereikt. Premier Rutte spreekt van ‘indringende gesprekken’. “Het was geen crisis, maar het waren wel stevige gesprekken. De uitvoering rond zeer gevoelige onderwerpen moet beter. De verschrikkelijke affaire rond Kinderopvangtoeslag, het gasdossier. Daar moeten we verder mee. Meer mensen in het land moeten ervaren dat de politiek er echt voor hen is.”
‘Out of the box-denken’
Ondertussen hebben partijkopstukken de neuzen wel in één richting op andere beleidsterreinen. Waar het gaat om het toeslagenschandaal, het Groningen-dossier en de kloof stad-platteland wordt het beleid ‘verbeterd’, zei Rutte. Hoe dat er precies uit gaat zien, staat in een brief aan de Tweede Kamer. Erg concreet is de brief echter niet. Het kabinet kondigt vooral aan dat het ‘op korte termijn zonodig out-of-the-box tot verbetering van de aanpak’ wil komen van de aardbevingsschade in Groningen en de Toeslagenaffaire. Maar hoeveel geld er bijvoorbeeld naar Groningen gaat, meldt het kabinet niet. Een nieuwe aanpak van compenseren van de Toeslagenouders staat evenmin in de brief.
Rutte vreest ook niet dat crisissfeer de komende maanden zal domineren: “We schuiven niets op de lange baan, integendeel. We gaan de aanpak juist versnellen. Het is echt niet zo dat er crisissfeer boven kabinet blijft hangen. Het is altijd zo dat er in coalitie verschillend wordt gedacht. We zijn niet één fusiepartij.”
Oppositieverzoek
De oppositie in de Tweede Kamer wacht op een formeel antwoord van het kabinet op de overrompeling door BBB bij de Statenverkiezingen. Maar de vier coalitiepartijen denken op cruciale punten totaal verschillend over probleemdossiers als stikstof, klimaat en asielmigratie.
Een strenge brief met stikstofeisen uit Brussel zet uitgerekend deze week de verhoudingen nog eens extra op scherp. Vooral tussen CDA en D66 was het spannend, stelt een ingewijde. Deze coalitiebron vertelt dat het lange tijd ‘vast zit’ tussen beiden over de stikstofpassage in de brief.
Dinsdag debatteren Rutte en de drie vicepremiers met de Tweede Kamer over de uitslag en gevolgen van de Statenverkiezingen. Coalitiepartijen worstelen met de boodschap van de kiezer en geven er ieder een eigen draai aan. Wel vinden de partijen elkaar in de formulering dat de draai om de oren een ‘fundamentele kwestie’ raakt, die van een onmachtige overheid die het vertrouwen van burgers verliest.
Brief uit Brussel
Ondertussen insinueert een aantal Kamerleden dat de brief uit Brussel over het handhaven van de strenge stikstofnormen niet echt zou zijn. Zo zou de commissie nooit brieven in het Nederlands schrijven en zou er iets mis zijn met het briefhoofd. BBB-leider Caroline van der Plas heeft het over ‘een opzetje zo vlak voor het crisisberaad van het kabinet’. Zelfstandig Kamerlid Pieter Omtzigt noemt de brief ‘opvallend’ en heeft alle documenten die er aan ten grondslag liggen opgevraagd.
De Europese Commissie geeft nooit commentaar op gelekte documenten, zegt een woordvoerder van commissaris Sinkevicius. Maar om verder speculaties te voorkomen wil hij wel bevestigen dat de brief van Sinkevicius komt en dat hij ook daadwerkelijk in het Nederlands is geschreven.
“We proberen altijd te antwoorden in de taal waarin aan ons geschreven is,” zegt hij. En deze brief was een antwoord op een brief van minister Van der Wal van 14 februari, waarin zij verslag deed van de maatregelen die het kabinet neemt om de nitraatrichtlijn na te leven. Elke lidstaat rapporteert daar om de zoveel tijd over. “We versturen onze antwoorden zodra ze gereed zijn, er is geen sprake van dat wij ons in het Nederlandse politieke debat zouden willen mengen.”
Timing
Bronnen in Brussel bespeuren een groeiende irritatie bij de Europese ambtenaren dat zij als partij worden gezien in een Nederlands politiek debat. Wij hebben de brief niet gelekt, klinkt het in Brussel. Het is de taak van de Europese Commissie om toe te zien op de naleving van Europese wetgeving, zo wordt onderstreept, en dat doet ze in Nederland net zo zeer als in welke andere lidstaat dan ook. Het zorgen voor een goede kwaliteit van bodem, grondwater en oppervlaktewater, waar de nitraatrichtlijn over gaat, is ‘een kwestie van de wet en van scheikunde, daar is weinig over te onderhandelen’.
Hoe ze de richtlijn uitvoert, dat is aan de Nederlandse regering. Over de timing van de brief zegt een Brusselse bron: “Stikstof is altijd hot in Nederland, er is nooit een goed moment. Als dit antwoord op een brief van jullie minister eerder was verstuurd, was het net vóór de verkiezingen geweest en dan was het vast ook weer niet goed.”