Direct naar artikelinhoud
Reportage

Finnen bij de Navo: ‘Vroeger was ik tegen, maar Rusland laat ons nu geen keus’

Finland treedt toe tot de Navo, Turkije heeft daartoe donderdagavond de laatste horde weggenomen. Op straat in Helsinki klinkt overwegend tevredenheid, want de Fin kent zijn geschiedenis. ‘Het is absoluut een monumentale gebeurtenis.’

Susanna Formisano (rechts) met haar dochter op straat in Helsinki.Beeld Mikko Stig

Susanna Formisano (49) heeft net koffie to go gehaald met haar dochter om op te warmen. Nee, ze is niet verbaasd over de vraag over de uitslag van een stemming in het Turkse parlement, duizenden kilometers zuidelijker. ‘Ik ben er heel blij mee. Het is een historisch moment’, zegt Formisano in een winkelstraat in Helsinki. ‘Ik had nooit een hele sterke mening over de Navo, maar de oorlog heeft dat veranderd. We moeten erbij.’

Na maanden van vertraging stemden Turkse parlementariërs donderdag voor de ratificatie van Finland als Navo-lid. Daarmee werd de laatste horde weggenomen voor de Finse toetreding tot het militaire bondgenootschap. Een historische stap voor Finland, dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog een neutrale positie innam. Het debat in Turkije werd dan ook live uitgezonden door de Finse publieke omroep. ‘Is de uitslag er al?’, twitterde iemand ‘s middags. ‘De champagneglazen staan klaar.’

Over de auteur

Jeroen Visser is correspondent in Scandinavië en Finland voor de Volkskrant. Hij woont in Stockholm. Hiervoor was hij correspondent Zuidoost-Azië. Hij is auteur van het boek Noord-Korea zegt nooit sorry.

Voor de Russische inval in Oekraïne was steevast een meerderheid van de Finnen tegen aansluiting bij de Navo. Nu is er op straat in Helsinki bijna niemand te vinden die er niet bij wil. ‘Vroeger was ik tegen, maar nu laat Rusland ons geen keus. We moeten een grens trekken en laten zien dat we niet lijdzaam toekijken wat betreft de agressie van Rusland’, zegt Sakari Hällfors, een 27-jarige journalist die op weg is naar huis. Ook hij spreekt van een historisch moment. ‘We herinneren ons nog de twee oorlogen met Rusland en wat daarna gebeurde. Dat resoneert nog altijd.’

Neutraal

Spreek met een Fin over Rusland en vroeg of laat, meestal vroeg, komen de oorlogen met de Sovjet-Unie voorbij. Tussen 1939 en 1944 voerde Finland twee keer strijd met de Russen. Ondanks heldhaftig verzet, met name in de Winteroorlog van 1939 waarbij aan Russische zijde vier keer zoveel slachtoffers vielen, moesten de Finnen uiteindelijk hun verlies nemen. Het land werd door Moskou gedwongen eentiende van zijn grondgebied af te staan. Daarnaast moesten de Finnen beloven neutraal te blijven.

Na de val van de Sovjet-Unie wendden de Finnen zich alsnog richting het Westen, maar de aansluiting bij het militaire bondgenootschap bleek een stap te ver. Tot 24 februari 2022, toen Rusland Oekraïne binnenviel. ‘In de jaren negentig gingen we al bij de EU. Nu nemen we eindelijk de laatste stap naar deelname aan de westerse gemeenschap van landen’, zegt veiligheidsexpert Iro Särkkä van het Finse instituut voor Internationale Betrekkingen. ‘Het is absoluut een monumentale gebeurtenis.’

Militair hoeft voor Finland niet veel te veranderen, zegt Iro. Het Finse leger is relatief goed uitgerust, het land hanteert de dienstplicht en werkt al langer samen met de Navo. ‘Het is vooral een mentale kwestie’, aldus Iro. ‘Dat we onze militaire onafhankelijkheid moeten laten varen.’

‘Legitieme doelwitten’

Voor de Navo levert de toevoeging van Finland veel op. Finland deelt een 1.300 kilometer lange grens met Rusland, waarmee de Navo veel beter gepositioneerd zal zijn. Het noorden van het land zal speciale aandacht krijgen van de Navo-strategen op het hoofdkwartier in Brussel. Het is een belangrijk strategisch gebied, onder meer omdat de Russen daar in de buurt tweederde van hun strategische nucleaire wapens bewaren.

Rusland liet eerder al weten niet gelukkig te zijn met de ommezwaai in het buurland. ‘Finland en Zweden worden legitieme doelwitten van vergeldingsacties, inclusief militaire’, zo dreigde de Russische ambassadeur in Stockholm deze week.

Finland vroeg vorig jaar samen met Zweden het Navo-lidmaatschap aan. Om het lidmaatschap definitief te maken moeten de parlementen van alle dertig lidstaten instemmen. Tot deze week was het wachten op Hongarije en Turkije, die aanvullende eisen stelden. Zo moest Finland beloven weer wapens te exporteren naar Turkije. Daar was het in 2019 mee gestopt na Turkse bombardementen in Syrië. Vorige week gaf de Turkse president Recep Tayyip Erdogan eindelijk zijn zegen aan zijn Finse ambtsgenoot.

‘Legitieme doelwitten’

Bureaucratische handelingen

De Zweden zijn minder gelukkig. Erdogan eist onder meer dat Stockholm van terrorisme beschuldigde Turken uitlevert die in Zweden politiek asiel hebben gekregen. Veel analisten denken dat Erdogan Zweden sowieso laat bungelen tot na de Turkse verkiezingen in mei. De Hongaren zeggen op hun beurt boos te zijn over kritiek van Zweedse politici op de Hongaarse rechtsstaat. ‘Ze hebben de gewoonte constant kritiek te uiten op de staat van onze democratie en daarmee beledigen ze onze kiezers’, schreef een naaste medewerker van de Hongaarse premier Viktor Orbán zondag.

Nu de steun van Turkije een feit is, resten nog slechts twee bureaucratische handelingen om Finland lid te maken. Navo-baas Jens Stoltenberg zal de Finnen formeel uitnodigen toe te treden. Daarna moeten Finse diplomaten de toetredingsdocumenten inleveren bij het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington. Daar worden de toetredingsdocumenten van alle Navo-lidstaten bewaard.

De 16-jarige Hedil Saltne, die op weg is om vrienden te ontmoeten in de imposante Oodi-bibliotheek in Helsinki, zal dan niet staan te juichen. ‘Ik ben het er totaal niet mee eens. We lopen juist nu meer gevaar, omdat Poetin totaal onberekenbaar is’, aldus Saltne. ‘Ik geloof ook niet dat de Navo zekerheid geeft. Als het moment daar is en andere landen moeten ons te hulp schieten, dan geven ze niet thuis, dat weet ik zeker. Ook Nederland niet.’

Hedil Saltne.Beeld Mikko Stig