Hoogbegaafd is niet hetzelfde als succesvol
Als je denkt dat je een veeleisende baan hebt, praat dan eens met een coach van een voetbalelftal van zevenjarige F’jes. Een van mijn vrienden is directeur van een beursgenoteerd bedrijf maar klaagt dat het weekendbaantje als trainer van het voetbalteam van zijn zoontje stukken zwaarder is. Niet vanwege de vrolijke voetballertjes, welnee, het zijn vooral de ouders die hem helemaal gek maken.
Sommigen sturen wekelijks appjes om de basisplaats op het veld van hun toekomstige Messi te garanderen en vinden het niet gênant om onophoudelijk e-mails te sturen over de juiste tactiek om de geduchte voetballertjes van het dorp verderop te verslaan. Ook het gedrag van sommige vaders en moeders langs de lijn kan onmogelijk als stimulerend voor jonge sporters worden gekwalificeerd, om over een basisniveau van beschaafde omgangsvormen maar te zwijgen. En bij de teksten die de scheidsrechter door paps en mams naar zijn hoofd geslingerd krijgt, valt een aanval van een trollenleger op Twitter volledig in het niet.
Natuurlijk is een beetje bijziendheid over de prestaties van je kroost begrijpelijk, al strookt het niet altijd 100 procent met de realiteit. Maar als je daarin doorschiet, doe je wellicht je dochter of zoon helemaal geen plezier.
Zo kijk ik ook een tikje meewarig naar die verhalen van trotse ouders over hun mega-intelligente zoontje, dat in drie maanden het halve gymnasium doorliep en voor het eerste sprietje baardhaar al verschillende masters had behaald om vervolgens op zijn zestiende verjaardag een eredoctoraat te ontvangen. Of over een ultra-intelligente dochter die nog voordat de lagere school was afgerond al correcties had weten aan te brengen in zowel de wortelformule als de relativiteitstheorie.
Dat wil zeggen: voor die intellectueel begaafde kinderen heb ik alleen maar bewondering, maar het onplezierige gedrag van de ouders roept vooral gevoelens van medelijden op. Want heb je als ouder, naast het stimuleren van de talenten van je zoon of dochter, niet vooral de dure plicht ervoor te zorgen dat je kids goed landen in de maatschappij?
Daarvoor is meer nodig dan een cum laude universitair diploma op tienerleeftijd, zoals sociale en maatschappelijke intelligentie, die je opdoet door omgang met leeftijdsgenoten, door sportclubs of door muziek te maken, of door vrijwilligerswerk met gehandicapte kinderen.
Ik heb ook het idee dat het uiteindelijk nooit zo goed afloopt met die wannabe genieën die door hun ouders zo fanatiek gepusht worden of zelfs publiekelijk als mega-talent in de etalage worden gezet. De allerslimste mens ooit was naar verluidt de Amerikaan William James Sidis, die op driejarige leeftijd al Latijn en Grieks sprak. Vanaf zijn tiende studeerde hij op Harvard en hij was vloeiend in meer dan veertig verschillende talen. Uiteindelijk werd hij depressief, ging bij de plantsoenendienst werken en overleed op 46-jarige leeftijd aan een hersenbloeding.
Marcel Levi is voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Daarvoor was hij ceo van University College London Hospitals en bestuursvoorzitter van het AMC. Lees al zijn columns hier terug.
Reageren? m.levi@parool.nl.