Gemeenten weigeren energietoeslag voor kabinet uit te voeren

Via de energietoeslag ontvangen maximaal 800.000 huishoudens een tegemoetkoming voor de fors gestegen energiekosten. Gemeenten verzorgen de uitvoering van de toeslag voor het Rijk, die vorig jaar 800 euro en dit jaar 1300 euro bedraagt. Voor de regeling was afgelopen jaar ruim 850 miljoen euro beschikbaar.

Hoewel het kabinet de energietoeslag overweegt voort te zetten, trappen lokale overheden nu hard op de rem. Gemeenten zien ‘geen rol bij de uitvoering van een energietoeslag in 2024’, schrijft de VNG in een deze week aan het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid (SZW) verstuurde brief.

‘Veel te veel werk’

De energietoeslag kost gemeenten veel te veel werk, stelt VNG-directeur Leonard Geluk. Gemeenten hebben daarvoor een fors beroep gedaan op hun bestaande personeelscapaciteit en op extern ingehuurd personeel. “Gelet op het karakter van de tijdelijke regeling en de grote inspanning die dit vraagt, is het niet reëel om van gemeenten te verwachten dat zij dit na de energiecrisis in 2022 en 2023 volgend jaar voor een derde keer doen bovenop de reguliere taken.”

Bovendien heeft de VNG er principieel genoeg van dat het kabinet landelijke steunmaatregelen bij gemeenten over de schutting kiepert. “Gemeenten vinden het hoog tijd dat landelijke inkomensondersteunende maatregelen de vorm krijgen van landelijke maatregelen.”

Eigen geld

De ergernis bij de 342 gemeenten wordt vergroot nu de energieregeling veel lokale overheden in praktijk geld kost. Divosa, de vereniging van directeuren van sociale diensten, peilde recent 125 gemeenten en de helft moest vorig jaar uit eigen middelen geld bijleggen.

175 miljoen euro extra compensatie van minister Carola Schouten (Armoedebeleid) bood geen soelaas. Toen het kabinet de energietoeslag van 800 naar 1300 euro verhoogde, nam het financiële risico voor gemeenten niet af. ‘VNG ziet graag dat gemeenten die een tekort hebben gehad in 2022 gecompenseerd worden,’ schrijft voorzitter Geluk.

Knelpunten

Het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid laat weten kennis te hebben genomen van de VNG-brief. “Wij zijn doorlopend in gesprek over de knelpunten van de regeling, waaronder de kosten voor gemeenten en de positie van studenten,” laat woordvoerder Tessa Bertrams weten.

SZW noemt de regeling ‘een megasucces’. “De energietoeslag heeft 90 procent van de gezinnen met een laag inkomen bereikt, en daarmee grote impact gehad. Vandaar dat het kabinet kijkt of de energiesteun in 2024 kan worden voortgezet.” De mogelijkheid wordt daarbij verkend om de uitvoering via het toeslagenstelsel te laten lopen. De fiscus moet dat echter wel aankunnen.

Rond Prinsjesdag volgt definitief duidelijkheid over de energietoeslag en andere koopkrachtondersteunende maatregelen voor 2024. Een vervolg hangt mede af van de oorlog in Oekraïne en wat de gas- en stroomprijzen doen.