Streep door schijnzelfstandigheid: koeriers Deliveroo waren werknemers, oordeelt Hoge Raad

Volgens vakbond FNV bevestigt het oordeel van de Hoge Raad, waartegen geen beroep meer mogelijk is, dat het definitief afgelopen moet zijn met ‘schijnzelfstandigheid’: werkzaamheden laten uitvoeren door zzp’ers terwijl het eigenlijk om werk in loondienst gaat. Bedrijven ontlopen zo het betalen van sociale lasten, pensioenvoorziening en verzekeringen voor hun werknemers, die dat zelden zelf regelen.

Het Britse Deliveroo wees er in zijn verweer telkens op dat maaltijdbezorgers zelfstandigen waren, omdat het hen vrij stond om te werken wanneer ze zelf wilden. Ook zouden ze ritten kunnen weigeren of zich laten vervangen. Volgens een aantal koeriers leidde dat er dan toe dat ze minder opdrachten kregen, of op het matje werden geroepen.

Maar in een eerdere uitspraak oordeelde het gerechtshof van Amsterdam al dat de bezorgers wel degelijk in loondienst waren omdat er een gezagsverhouding was, bijvoorbeeld doordat Deliveroo hen via een app kon controleren. De Hoge Raad oordeelt nu dat die redenering van het hof in orde was.

“We zijn buitengewoon tevreden met dit oordeel van de Hoge Raad,” zegt actieleider Anja Dijkman van FNV, die net na de uitspraak aan de feesttaart zit. “Alle vertragingstactieken van Deliveroo, waardoor deze situatie zich jarenlang heeft voortgesleept, hebben geen effect gehad.”

Achterstallige betalingen

Deliveroo vertrok vorig jaar al uit Nederland, niet alleen vanwege de rechtszaken maar ook doordat het de strijd met marktleider Thuisbezorgd niet meer aankon. Volgens Dijkman heeft het oordeel desondanks nog altijd grote gevolgen. “Werknemers kunnen nu aankloppen voor allerlei achterstallige betalingen. Maar ook de Belastingdienst en UWV kunnen aan de slag met het innen van achterstallige betalingen.”

Ook de politiek zou zich de uitspraak volgens haar moeten aantrekken. “De wet tegen schijnzelfstandigheid wordt al jaren niet gehandhaafd. Het blijkt volgens de rechtspraak wel degelijk mogelijk om bedrijven aan te pakken die zzp-constructies misbruiken om schijnzelfstandigheid te kweken. Er kan worden gehandhaafd, de fiscus kan nu zijn werk doen. Rechtszaken als deze zouden helemaal niet nodig moeten zijn.”

Ook is het oordeel van de Hoge Raad volgens haar nieuwe munitie in de strijd die de vakbond voert tegen taxibedrijf Uber en maaltijdbezorger Uber Eats, die nog van zulke zzp-constructies gebruikmaken. “Er ligt bij Uber al een uitspraak van de rechter dat het hier ook bij hen om werknemers gaat. Daartegen is Uber in beroep gegaan; dezelfde uitsteltactiek die Deliveroo tevergeefs hanteerde.”

Van tafel

Ook vergelijkbare arbeidsomstandigheden zoals bij ‘werkplatform’ Temper, in de kinderopvang, zorg en onderwijs en bij de omroepen moeten volgens haar van tafel. Begin dit jaar ging ‘schoonmaakplatform’ Helpling failliet nadat ook daar het gerechtshof oordeelde dat er sprake was van een dienstverband. Cassatie tegen die uitspraak loopt nog.

Óf het oordeel van de Hoge Raad in de zaak-Deliveroo aansluit bij de situatie bij Uber, Uber Eats en andere platformers, is de vraag. Bij de maaltijdbezorger waren koeriers aanvankelijk wel in dienst, tot het bedrijf hen in 2018 in feite ontsloeg en op zzp-contract inhuurde om hetzelfde werk te doen. Bij de Uberbedrijven of Temper zijn de taxichauffeurs of koeriers nooit in dienst geweest.

Andere maaltijdbezorgplatforms, zoals Thuisbezorgd.nl, en flitsbezorgers als Getir of Gorillas hebben nu koeriers op contract of via een uitzendconstructies in dienst. PostNL nam zijn zelfstandige postbezorgers vorig jaar weer grotendeels in dienst.

Luister naar onze wekelijkse podcast Amsterdam wereldstad: