PvdA en GroenLinks grijpen tweestrijd met VVD met beide handen aan op eerste gezamenlijke campagneaftrap

Vergaderen en stemmen over de moties doen de partijen nog apart in de Bossche Brabanthallen, maar tijdens de gedeelde lunchsessies kunnen de leden voor het eerst aan elkaar snuffelen. Uniek mag het gerust genoemd worden. Voor het eerst in de partijgeschiedenis van zowel GroenLinks als PvdA congresseren de twee linkse partijen op dezelfde dag, op dezelfde plaats en zelfs in hetzelfde complex.

Na de spontane omhelzing van PvdA en GroenLinks in de formatie, de fractiesamenwerking in de Kamer en vele bijeenkomsten over de toekomst van de linkse samenwerking kregen de partijtoppen van PvdA en GroenLinks vorige zomer toestemming van de leden voor een gewaagd experiment: zet als linkse partijen een echte stap en fuseer na de Eerste Kamerverkiezingen de fracties in de senaat.

Gezamenlijke visie

De samenwerking, die tijdens de formatie uit nood werd geboren om na de teleurstellende verkiezingsuitslag als links nog enigszins een rol van betekenis te kunnen spelen, vertoont inmiddels alle tekenen van een ophanden zijnde fusie tussen PvdA en GroenLinks. Begin deze week presenteerden de wetenschappelijke bureaus van beide partijen in de Volkskrant een gezamenlijke visie op een ‘nieuwe ideologische linkse basis’ dat als inhoudelijk uitgangspunt moet dienen voor de volgende stappen in de linkse samenwerking.

Om nog maar eens te benadrukken dat de partijen maar weinig van elkaar verschillen maakten daarna prominente en minder prominente PvdA’ers en GroenLinksers bekend lid geworden te zijn van elkaars partij, onder wie oud-partijleiders Diederik Samsom (PvdA), Job Cohen (PvdA) en Bram van Ojik (GroenLinks).

‘Lid worden van elkaars partij is de laatste stap richting een fusie’, zegt criticus Hans Spekman. Samenwerking vindt de oud-partijvoorzitter prima, maar over de stappen die nu worden genomen, is hij sceptisch. Spekman vreest dat de PvdA de solidariteit met de kwetsbaarsten in de samenleving uit het oog verliest. ‘Iets wat veel meer in het dna van de PvdA zit dan in dat van GroenLinks.’ Toch weet hij ook dat de fusievoorstanders, verenigd in de actiegroep Roodgroen, er op dit moment beter voorstaan. ‘Campagnetechnisch hebben de voorstanders het ook gewoon beter gedaan.’

Drie spannende moties

De spannendste moties waarover de leden vandaag stemmen komen uit de koker van Roodgroen. Het collectief, bestaande uit PvdA’ers, GroenLinksers en sympathisanten, wil de juridische hobbels wegnemen om de partijen nauwer met elkaar te verweven. Dubbellidmaatschap mag officieel nog niet, dat moet veranderen, stelt een motie. De tweede motie vraagt om bij de volgende Europese verkiezingen met een gezamenlijk verkiezingsprogramma te komen. Motie 3 gaat nog een stap verder en roept de partijbesturen op om vóór de volgende Tweede Kamerverkiezingen een ledenreferendum te organiseren over het wijzigen van de statuten, zodat de twee partijen bij de eerstvolgende Kamerverkiezingen met één kandidatenlijst en één verkiezingsprogramma kunnen komen.

Zowel het partijbestuur van GroenLinks als van de PvdA ondersteunt de voorstellen. Het toont hoe rap het gaat met het geloof in de linkse samenwerking. Met name de PvdA-top zag de blokvorming nog met enige scepsis en terughoudendheid tegemoet. Die is na het laatste congres, waar een overweldigende meerderheid van de leden voor verdere samenwerking stemde (77 procent bij de PvdA, 80 procent bij GroenLinks), zo goed als verdwenen.

Zelfs Roshano Dewnarain, van de tegenbeweging Nieuw Kritisch GroenLinks en fractievoorzitter in Midden-Groningen, ziet positieve ontwikkelingen. In mei vorig jaar sprak hij zich op een partijbijeenkomst in Utrecht nog kritisch uit. ‘Het ging te snel’, zegt Dewnarain nu terugkijkend. ‘Samenwerking werd te veel gezien als middel tot meer zetels en macht, terwijl de inhoud werd vergeten.’ Dat is in de afgelopen maanden wel veranderd. ‘Ik heb het idee dat het partijbestuur geluisterd heeft naar de kritiek. De wetenschappelijke bureaus hebben een gedeelde visie gepresenteerd. Dat kan misschien wel tot een gedeeld beginselprogramma leiden.’

Meer dan een zomerliefde

Op het Binnenhof is inmiddels doorgedrongen dat het om meer gaat dan een zomerliefde. Met onder meer extra geld voor de kinderopvang en de jeugdzorg heeft de linkse blokvorming zich al uitbetaald. Het energieprijsplafond geldt als belangrijkste wapenfeit: niet het kabinet, maar de linkse partners kwamen met deze oplossing voor de gestegen energierekening.

Voor de VVD is dit alles aanleiding om de pijlen in haar verkiezingscampagne te richten op de twee linkse partijen. Bij de PvdA en GroenLinks verwelkomen ze een mogelijke tweestrijd met de VVD met open armen. De twee zien de aanval van de liberalen als een bevestiging dat links weer een factor van belang is.

Tegelijkertijd is het geloof in de linkse samenwerking nog niet terug te zien in de trends in de peilingen. Een campagne waarin de VVD de rechtse kiezer hoopt te mobiliseren en PvdA/GroenLinks de linkse, kan Klaver en Kuiken het podium bieden om niet alleen de achterban, maar ook de kiezer te overtuigen dat links er weer toe doet.