De strijd van Boris van der Vorst om het boksen te redden van fraude en corruptie

‘Er zou een Netflix-serie gemaakt kunnen worden van wat ik het afgelopen jaar heb meegemaakt’, zegt Boris van der Vorst, de 50–jarige Nederlander die het middelpunt is van een felle, onfrisse machtsstrijd rondom het olympische boksen. ‘Sterker nog, een tv-producent heeft me benaderd. Ik heb nee gezegd, want wat mij is overkomen, zo wil je de bokssport niet profileren.’

De toekomst van het olympische boksen staat op het spel, stelt Van der Vorst onomwonden. De bond wordt bestuurd door een dubieuze Rus uit de entourage van Poetin en het geld komt hoofdzakelijk van Gazprom, een Russisch staatsbedrijf. Bij voorzittersverkiezingen worden omkoping, manipulaties en dreigementen niet geschuwd.

De voorzitter van de Nederlandse Boksbond, in het dagelijks leven eigenaar van FysioHolland, een bedrijf met ruim honderd fysiotherapielocaties, verzet zich fel tegen de ontwikkelingen in de sport die al sinds 1904 olympische status heeft. Driemaal heeft Van der Vorst zich tevergeefs kandidaat gesteld voor het voorzitterschap van de olympische boksbond IBA, al heeft hij de steun van westerse landen zoals de VS, Engeland, Australië en Duitsland. ‘Het redden van de mondiale bokssport is mijn levenswerk geworden.’

Momenteel is er sprake van een acute crisis. Boksen dreigt te verdwijnen van de Spelen van (2024) en Los Angeles (2028). Dat is een uitvloeisel van misstanden in 2016, toen tijdens de Spelen van Rio liefst 36 juryleden en scheidsrechters van de olympische boksbond werden geschorst wegens corruptie en matchfixing.

Het IOC beslist binnenkort of het een uitweg biedt. Als de internationale bokssport bestuurlijk schoon schip maakt, wordt er in 2028 mogelijk alsnog olympisch gebokst. Bij die strohalm begint het Netflix-verhaal van Van der Vorst. In december 2020 maakte hij zijn entree in het mondiale boksbestuur toen hij de verkiezingen om het voorzitterschap van de bond verloor van de Rus Oemar Kremlev.

Eind 2021 dreigde het IOC boksen te schrappen in 2028. Hoe probeerde u dat tij te keren?

‘We hebben toen een groep gevormd van gelijkgestemde nationale boksbonden, waaronder de Amerikaanse. Voor de Amerikanen zijn de Spelen in eigen land zonder boksen niet voor te stellen. In een brief naar Kremlev vroegen we hem in gesprek te gaan over de 2028-dreiging, maar dat weigerde hij. We bleven kritische vragen stellen over hoe Kremlev en zijn bestuur boksen olympisch dachten te houden. Hun irritatie over ons nam toe en tegelijk sloten steeds meer landen zich bij ons aan.

‘Het IOC volgt de gang van zaken bij de wereldboksbond op de voet en dat is logisch. IOC is een merk met een positieve acceptatie van 98 procent en dat willen ze graag zo houden. Maar de IBA raakte steeds verder verwijderd van wat het IOC graag ziet. De gesloten en gecentraliseerde wijze waarop deze bond vanuit Moskou wordt geleid door een 40-jarige verkapte oligarch met een dubieuze achtergrond, die in de directe periferie van Poetin opereert; de bijna exclusieve financiering door Gazprom; de integriteit van de sport die niet op orde is: voor het IOC allemaal uitingen van een verkeerde bestuurscultuur.

‘Dat werd versterkt in februari vorig jaar toen Rusland Oekraïne binnenviel en een internationale paria werd. Daarop besloot ik me, als gezicht van de oppositie, in mei opnieuw beschikbaar te stellen voor het voorzitterschap van de wereldboksbond. Dat zag ik als de enige manier om het olympische boksen te redden.

‘In veel landen, zoals Nederland, is financiering van een sport zoals boksen afhankelijk van olympische participatie. Dus met de olympische toekomst staat ook die van de hele bokssport op het spel. Als nu niet het goede gebeurt is het over en uit met onze prachtige sport.’

U werd geen voorzitter. Wat ging er mis?

‘Het verkiezingscongres was in Istanbul en aanvankelijk zat alles mee. Op de eerste dag stuurde IOC-voorzitter Thomas Bach naar alle 204 bokslanden een brief met felle kritiek op Kremlev. Eigenlijk schreef Bach: een stem op Kremlev is een stem tegen het olympische boksen, stem je voor Van der Vorst dan stem je voor olympische deelname.

‘Het is bij de wereldboksbond net als bij de Fifa: één land, één stem. Een land waar nauwelijks gebokst wordt, heeft net zo’n zware stem als Amerika dat 50 gouden olympische boksmedailles won. Toch hadden we, dat was overduidelijk, een serieuze voorsprong op Kremlev. Hij wist dat natuurlijk ook.

‘Vlak voor de verkiezing verklaarde de kiescommissie mij totaal onverwacht onverkiesbaar. Het was de nucleaire optie van mijn tegenstander, die de kiescommissie onmiskenbaar kon beïnvloeden. Je denkt: dit kan niet waar zijn, maar Kremlev werd zonder tegenkandidaat herkozen. Het Arbitragehof van Sport, CAS, verklaarde een aantal weken later mijn onverkiesbaarheid en dus de verkiezingen onrechtmatig en bepaalde dat er opnieuw een verkiezingscongres moest komen.’

Waar was dat congres?

‘Wij wilden dat in het neutrale Zwitserland, ook als signaal naar het IOC, maar het werd de Armeense hoofdstad Jerevan. Armenië is een bondgenoot van Rusland. Zelfs met God aan je zijde ga je die verkiezingen daar niet winnen, zei mijn Oekraïense campagnemanager, bij wie thuis letterlijk de bommen om hem heen vielen als we in een videogesprek zaten.

‘Er was kort daarvoor in Jerevan een Europees bokskampioenschap geweest waar de Armeense boksbond enorme druk op juryleden zette om in het voordeel van Armeense boksers te beslissen. Zeven West-Europese juryleden die niet in die pas liepen zijn naar huis gestuurd, met als argument dat hun veiligheid niet kon worden gegarandeerd. Dat en de uitspraak van het CAS waren voor het IOC aanleiding om in juni met een ‘genoeg-is-genoegverklaring’ te komen waarin ze zich feitelijk afkeerden van de internationale boksbond.’

Was het gevaarlijk voor u om naar Jerevan te gaan?

‘Ik voelde er eigenlijk niets voor, mede omdat mijn veiligheid er niet gegarandeerd kon worden. Bovendien zou ik daar kansloos zijn tegen een opponent die nergens voor terugdeinst. Ik ken legio verhalen over manipuleren, omkopen, bedreigen. Maar mijn medestanders zeiden: je moet daar onze oppositie laten zien, anders gaan zij een louter positief verhaal ophangen.

‘Dus ik ben gegaan – de Amerikanen hadden drie lijfwachten voor me geregeld – en zoals verwacht werd Jerevan één grote aanfluiting. Zo was ik, omdat ik kandidaat was, niet stemgerechtigd en mocht daarom niets doen, geen presentatie geven, vragen beantwoorden, niks. Ik was volkomen monddood gemaakt.

‘Eerder had de tegenpartij in Afrika een speciaal congres georganiseerd en daar alle Afrikaanse landen aan zich gebonden met enveloppen met geld voor boksuitrustingen. Na dat congres zijn sommige Afrikaanse officials bij de grens tegengehouden omdat ze te veel contant geld bij zich hadden. Zelf kreeg ik telefoontjes van Afrikaanse bondsvoorzitters die zeiden: je hebt een goed verhaal, maar wat ga je me betalen? Dat is een wedstrijd die je niet wilt en kunt winnen.’

En de stemming zelf?

‘Die ging niet eens over een nieuwe voorzitter, maar over de vraag of er een nieuwe verkiezingen moesten worden gehouden. Ik kreeg de avond ervoor bezoek van een afgevaardigde van een voormalig Sovjet-land die zei: ‘Wij zijn met jou, maar we mogen niet op jou stemmen. Morgen gaan de stemkastjes uitvallen en dan moet je eisen dat er met papier gestemd wordt.’

‘Daar kreeg ik de kans niet toe. Maar hij had gelijk: de stemming begon en de kastjes vielen uit. Stroomstoring. Die duurde drie kwartier en daarna zaten er opeens 26 meer stemgerechtigde landen in de zaal. Uiteraard verloor ik. We hebben onze tanden laten zien. Meer konden we niet doen.’

Daarna besloot de olympische bond weer Russische en Belarussische boksers onder eigen vlag en volkslied toe te laten. Dat was voor het IOC reden om te dreigen al in Parijs volgend jaar boksen van de olympische kalender te halen. Hoe groot is de kans daarop?

‘Het IOC heeft met die uitspraak de zaak op scherp willen zetten, maar ik geloof niet dat het echt zover komt. Boksen is te belangrijk voor het IOC. In Parijs zal gebokst worden, daar maak ik me geen zorgen over. En ik ben er ook van overtuigd dat er ook in 2028 gebokst zal worden op de Olympische Spelen van Los Angeles.’

Daarover verklaarde u na ‘Jerevan’: met of zonder de olympische bond. Kan het zonder?

‘Dit jaar is cruciaal. Het IOC heeft gezegd dat ze begin 2023 duidelijkheid schept over de olympische licentie van de huidige wereldboksbond. Net als in Tokio in 2021 zal het IOC in 2024 het olympisch bokstoernooi organiseren, maar dat doen ze niet drie keer achter elkaar. Voor 2028 staat het olympische bokstoernooi nu niet op het programma. Er moet een boksbond zijn die de licentie heeft om dat in Los Angeles te organiseren.’

Het heeft er alle schijn van dat het IOC binnenkort besluit niet door te willen met een door Rusland gefinancierde en geleide boksbond. Bent u de hoop op een alternatief, een organisatie die wel door het IOC wordt gesteund?

‘Daar is pas ruimte voor als het IOC officieel de olympische erkenning afneemt van de huidige wereldboksbond. Als dat gebeurt en mijn medestanders het willen, ben ik bereid het voortouw te nemen om boksen olympisch te houden.’

Is dat een zware verantwoordelijkheid?

‘Zo voel ik het wel: de toekomst van deze sport ligt deels in mijn handen. Ik krijg enorm veel steun van vooral westerse landen. Het redden van de bokssport is intensief en vergt veel offers van mij en mijn medestanders in tijd en energie.

‘En geld. Die Rus heeft een pinautomaat bij het Kremlin, maar regeringsleiders zoals Mark Rutte zien ons al aankomen. Ik krijg zelf financiële steun van de Nederlandse Boksbond en NOCNSF en daar ben ik heel dankbaar voor, maar het is niet genoeg. Ik steek ook geld van mezelf in dit gevecht. Het is het zonder meer waard, want boksen hoort olympisch te zijn.’