Zelfs het zachtste fruit blijft langer goed met de vinding van deze ondernemers uit India
In hun zoektocht naar een middel tegen voedselverspilling stuitten twee jonge ondernemers uit India op een ongewone oplossing: een klein zakje met plantenextracten houdt groente en fruit langer vers.
Wie de schaal van voedselverspilling probeert te vatten, zal het snel gaan duizelen. Van alle groente, fruit, vlees, graan en ander voedsel dat boeren wereldwijd produceren, wordt 30 procent niet opgegeten. Er is een oppervlakte ter grootte van Rusland nodig om al het verspilde voedsel te produceren: 1,3 miljard ton per jaar. Ook qua uitstoot van broeikasgassen weegt de verspilling zwaar. Als voedselverspilling een land was, zou het na China en de Verenigde Staten de grootste vervuiler zijn.
Hoe pak je zo’n duizelingwekkend groot probleem aan? Een probleem dat in de hele voedselketen voorkomt – van aangevreten graankorrels aan de plant tot de weggesneden korstjes van een boterham met hagelslag – en daardoor ongrijpbaar lijkt.
Twee Indiase ondernemers, Deepak Rajmohan (30) en Vijay Anand (36), hebben met hun piepjonge bedrijf GreenPod Labs een schot in de roos. Niet door ten strijde te trekken tegen de natuur, die rot en bederf veroorzaakt, maar door de strategieën van planten af te kijken en te imiteren.
Vanuit Chennai, een stad in het zuiden van India, vertelt Rajmohan hoe het idee is ontstaan. Met een achtergrond in landbouw- en voedselwetenschappen werkte hij drie jaar voor grote multinationals in de voedselindustrie van de Verenigde Staten. Eenmaal teruggekeerd naar India bleef een specifieke vraag hem bezighouden: Hoe komt het dat India de op een na grootste voedselproducent ter wereld is, maar dat er 40 procent van dat voedsel verloren gaat?
Samen met Anand, een technicus met veel ervaring in maatschappelijk ondernemen, ging Rajmohan aan de slag: “We wilden begrijpen wat er misging in de voedselketen en ontdekten al snel dat het gebrekkige vervoer een probleem was. Waar in westerse landen voedselverspilling vooral bij de consument plaatsvindt, is in India en andere ontwikkelingslanden de aanlevering een probleem.”
Koeling had geen meerwaarde
Aanvankelijk gingen de twee ondernemers aan de gang met de meest gangbare oplossing: koeling. “In India is het vaak heet, dus het voedsel bederft snel. Toch wordt maar 10 procent van al het voedsel in een koeling opgeslagen. We wilden een goedkope en verplaatsbare koeling op de markt brengen zodat boeren en transporteurs die flexibel konden inzetten. Maar al snel kregen we te horen dat deze oplossing geen meerwaarde had, en alsnog te duur was.”
Terug naar de tekentafel dus. Uit zijn tijd in de Verenigde Staten herinnerde Rajmohan zich active packaging: “We ontwikkelden een verpakking die reageerde op de kwaliteit van het vlees dat erin zat. Zo konden we bijhouden hoe vers het was. We namen het idee van zulke signaalstoffen als vertrekpunt en ontdekten dat we het verdedigingsmechanisme van planten konden beïnvloeden. Drie maanden na het eerste idee hadden we een prototype en sindsdien zijn we alleen maar aan het uitbreiden.”
Bolletjes met plantenextracten in een zakje
Het eindproduct lijkt eenvoudig: een klein zakje, vergelijkbaar met het zakje dat nieuwe schoenen fris houdt. Bij de GreenPod Labs zitten er geen bolletjes silicagel, maar ongeveer acht verschillende plantenextracten in. In de natuur zijn deze stoffen signaalmoleculen, waarmee planten onderling communiceren. “Als een plant het slachtoffer is van vraat of als zijn vruchten aan het rotten zijn, laten deze signaalmoleculen gassen los die andere planten hiertegen waarschuwen.”
Rajmohan: “Wij apen dit proces na en vertellen de groente en het fruit: ‘Pas op! Er komt gevaar aan dus bescherm jezelf’. De gewassen maken vervolgens hun celwanden steviger en activeren het inwendige immuunsysteem. Hierdoor zijn ze beter bestand tegen verzachting, rot en ongelijke rijping.”
Met dit idee sluit GreenPod Labs zich aan bij een beweging die zich richt op het imiteren van de natuur in kunst, ontwerp en wetenschap. Biomimetica, oftewel natuurnabootsing. Sterker nog, de start-up won de Ray of Hope Prize van het internationale Biomimicry Institute voor het meest veelbelovende biomimeticaproduct.
In plaats van zelf met ideeën te komen, kan een mens volgens biomimetica meer leren door af te kijken bij andere soorten. Na 3,5 miljard jaar evolutie zitten levende organismes vol met goedwerkende ontwerpen, omdat de slechte door natuurlijke selectie in de minderheid zijn.
Klittenband is afgekeken van de natuur
Voorbeelden van natuurnabootsing in onze samenleving zijn uiteenlopend. Zo vind je biomimetica terug in klittenband – wat een op een is afgekeken van de gehaakte haartjes van de plant klit – en in een nieuw ontwikkelde veganistische kaas op basis van caseïne uit nagemaakt koeien-DNA. Beter goed gejat dan slecht bedacht, lijkt het centrale idee.
Dé kernwaarde van biomimetica is duurzaamheid. Het ontwerp mag geen ecologisch evenwicht verstoren, net als alle levende organismen, en het liefst bijdragen aan een betere balans tussen natuur en maatschappij. Dit gaat ook op voor GreenPod Labs. 70 procent van de plantenextracten komen uit oneetbare plantendelen, zoals bladeren, stengels en bloemen. Op deze manier wordt een reststroom omgevormd tot een product dat de houdbaarheid van gewassen met 40 tot 60 procent verlengt.
Mango’s blijven twaalf dagen goed
Voor elk gewas moet een aparte mix aan plantenextracten worden gemaakt en dus verschilt de werking per gewas. Met de GreenPod Labs kunnen mango’s tot twaalf dagen na de oogst nog gegeten worden, druiven en tomaten tot tien dagen. Zonder enige koeling, en dat in het klimaat van India.
“We hebben zo vaak versteld gestaan. Iedere keer als we het product afstemmen op een nieuw gewas is het een verrassing. Nu zitten we zo diep in de materie dat we in 80 procent van de gevallen werkende plantenextracten vinden, zelfs voor het zachtste fruit. Dat had ik van tevoren nooit gedacht,” zegt Rajmohan met gepaste trots.
De zakjes van Rajmohan en Anand bleken voor veel klanten aanvankelijk wat vreemd en onbetrouwbaar. “We hoeven nooit uit te leggen dat het probleem van bederf bestaat. Elke boer, elke handelaar heeft er ervaring mee. Maar het kost erg veel moeite om uit te leggen dat het enige bekende middel tegen bederf – namelijk koeling – kan worden vervangen door ons product.”
Europeanen zijn gewend aan hun koelkast
Het rotsvaste vertrouwen in koeling ziet Rajmohan ook bij Europese consumenten. “Voedselverspilling in Europa werkt heel anders. In Europa bederft het grootste gedeelte bij de consument thuis. Europeanen vertrouwen al decennia op hun koelkast, zie dat maar te veranderen.”
In Azië heeft het bedrijfje al meer dan 150 afnemers, maar een uitbreiding naar de Europese markt is nog toekomstmuziek. De ondernemers hopen dat GreenPod Labs eerst in India een vanzelfsprekendheid worden. Zelfs de kleinste boer moet het product kunnen betalen en gebruiken, daarvoor moet het aanbod flink worden uitgebreid.
Een zakje kan gebruikt worden voor 20 kilo groente of fruit. Zijn dat mango’s dan kost het 1,20 euro. Is het voor druiven dan kost het 46 eurocent, en voor tomaten is het 23 eurocent. De ondernemers willen de Labs ook gaan maken voor granen, zaden, melk en vlees. Uiteindelijk willen ze voor elk soort voedsel plantenextracten om verspilling tegen te gaan.
Lees ook:
Een scanner tegen voedselverspilling? Dat kan helpen, maar ‘gedragsverandering is de clou’
Een derde van het geproduceerde voedsel in de wereld wordt weggegooid. Hoog tijd om daar iets aan te doen. Met Orbisk kunnen horecabedrijven tientallen afvalcontainers per maand besparen.