Met het poldercatenaccio van Louis van Gaal gaat Oranje naar de kwartfinale van het WK

Met het poldercatenaccio van Louis van Gaal staat het Nederlands elftal in de kwartfinale van het WK. Oranje had in het Khalifa International-stadion in Doha aan een teamdoelpunt, een countergoal en een volley na een spaarzame aanval genoeg om de Verenigde Staten met 3-1 te verslaan. Van Gaal noemde de wedstrijd een „bijna foutloos” optreden van Oranje. „We hebben fantastische doelpunten gemaakt, dat geeft vertrouwen”, stelde de bondscoach, die wél kritiek had op het spel in balbezit.

Het was veelzeggend dat de rechter-wingback Denzel Dumfries met een doelpunt en twee assists de man van de wedstrijd was. Nederland schaarde zich voor de zevende keer in de geschiedenis bij de laatste acht op een WK. Argentinië is vrijdag 9 december de tegenstander in de kwartfinale.

Superefficiënt

Oranje presenteert zich in Qatar als een Nederlands elftal met een ander gezicht dan de internationale voetbalwereld had verwacht. Een superefficiënt Oranje. Maar geen smaakmaker. En dat doet bondscoach Van Gaal bewust. De trainer die ooit, in 1995, met een aanvallend Ajax de Champions League won, is bij het Oranje van 2022 een resultaattrainer. Het is volgens Van Gaal de enige manier om met dit elftal op een groot internationaal podium succes te behalen. Met andere woorden: winnen gaat boven mooi voetbal.

Van Gaal begon in de zomer van 2021 aan zijn derde termijn als bondscoach met als doel om wereldkampioen te worden. Ook al wilde een deel van zijn internationals – onder wie aanvoerder Virgil van Dijk – aanvankelijk het liefste in een 1-4-3-3-systeem met twee buitenspelers spelen – de huisstijl van de ‘Hollandse School’. Van Gaal gaf tijdens de kwalificatieduels voor het WK gehoor aan de wens van de spelers. Daarna zette hij het elftal naar zijn hand.

In aanloop naar Qatar schakelde de bondscoach over op het 1-5-3-2-systeem, eerder beproefd tijdens het WK van 2014. Dat leverde acht jaar geleden een derde plaats op. De behoudende speelwijze, waarbij als de tegenstander de bal heeft vaak vijf verdedigers achterin op een lijn staan, is in Qatar wederom effectief. Het Nederlands elftal laat het initiatief aan de tegenstander en wacht geduldig af tot er een fout wordt gemaakt. Dan schakelt Oranje razendsnel om en probeert zo direct mogelijk de aanvallers in stelling te brengen. Dat lukte tegen de VS, voor een paar honderd Nederlandse fans op de tribune.

Het Nederlands elftal speelde op zaterdag zijn beste wedstrijd van het toernooi na moeizame optredens in de groepswedstrijden tegen Senegal (2-0), Ecuador (1-1) en Qatar (2-0). Maar opnieuw was het voor de neutrale toeschouwer weinig spectaculair. Van Gaal haalt zijn schouders erover op. „Ik krijg voldoende waardering van de mensen om me heen”, zei de coach na de winst op de VS. „Mijn plezier haal ik uit werken met de spelersgroep en de resultaten.” Van Gaal stelde al eerder koeltjes vast dat Oranje als groepswinnaar „gewoon het doel had bereikt”.

Dat er desondanks kritiek kwam, onder meer van tv-analist en oud-bondscoach Marco van Basten, wuifde Van Gaal weg. Hij stelde gewoon door te gaan op de ingeslagen weg, met goedkeuring van zijn 26 selectiespelers. De bondscoach bereidde zijn ploeg met besprekingen in het St. Regis-hotel en op het trainingscomplex van de Universiteit van Qatar voor op een ‘tactisch treffen’ met de VS. Dit keer hield hij vast aan het basiselftal waarmee hij tegen Qatar was begonnen. Met Memphis Depay in de spits en ‘de golfbreker’ Marten de Roon op het middenveld naast spelmaker Frenkie De Jong. En met de ervaren wingbacks Daley Blind en Dumfries op links en op rechts.

Dansen in het Khalifa

Het werd de wedstrijd van de wingbacks. Blind en Dumfries namen sportief revanche op hun zwakke optredens in de groepsfase en hadden nu een aandeel in alle drie de doelpunten van Oranje. Na tien minuten gaf Dumfries, na een prachtige combinatie van twintig passes, een assist op Depay. Van Gaal noemde het „een teamgoal”. In de blessuretijd van de eerste helft stelde Dumfries met een knappe voorzet Blind in staat te scoren. Dumfries schoot zelf in de 81ste minuut raak uit een voorzet van Blind. Haji Wright maakte in de 76ste minuut het enige doelpunt voor de VS.

Lees ook ‘Ook ik ben een mens met gevoel’

De ontlading was groot bij Oranje na het laatste fluitsignaal. De hele selectie vierde samen met de technische staf feest, dansend in de middencirkel. Uit de boxen van het Khalifa International-stadion klonk het kampioenslied van 1988, van André Hazes: „Nederland o Nederland, wij worden kampioen.”

In de catacomben van het stadion vertelde Denzel Dumfries na afloop dat hij het best zwaar had gevonden, alle kritiek die hij – en ook Blind – hadden gekregen. Dumfries had er ook over gesproken met zijn sportpsycholoog Annemieke Zijerveld, vertelde hij, om „innerlijke rust” te vinden. Met haar heeft hij al contact sinds zijn tijd bij Sparta, waar hij nog maar vijf jaar geleden speelde. „We vergeten nog weleens de mens achter de voetballer”, zei Dumfries.

Een van de mooiste scènes uit de wedstrijd voltrok zich na het doelpunt van Daley Blind. Hij rende naar de reservebank en pakte – na een groepsknuffel – even het hoofd vast van zijn vader Danny, die assistent is van Louis van Gaal. Daley lachte van oor tot oor, maar Danny was zo druk bezig met aanwijzingen geven aan ploeggenoten dat hij het niet eens leek te zien. Even later brak alsnog een lach door bij Danny Blind. Het zal ook te maken hebben met de voorgeschiedenis van Daley Blind. Hij kreeg in 2019 hartproblemen en dreigde zijn carrière te moeten afbreken. Met een ‘hartkastje’ kwam hij toch weer terug op het hoogste niveau, waar hij dit seizoen ladingen kritiek krijgt over zijn povere spel bij Ajax. Toch heeft Blind altijd het vertrouwen gehouden van Louis van Gaal, die ervan overtuigd bleef dat zijn inbreng van grote waarde is voor het Nederlands elftal. Eindelijk kon Blind dat dit toernooi dan laten zien. Na afloop zei hij: „Ik wil het eigenlijk helemaal niet meer over al die kritiek hebben, laten we genieten van deze overwinning.”

Van Gaal heeft steeds gezegd dat hij een wereldtitel voor mogelijk houdt. Daar blijft hij bij. Maar wel met poldercatenaccio in plaats van totaalvoetbal. Daarmee zou hij afrekenen met het imago van een land dat prachtig speelt, maar nooit wint. Oranje zette een stap dichterbij, maar zover is het nog lang niet.

Dit artikel is geactualiseerd met de tegenstander van Oranje in de kwartfinale.

Correctie 3 december 2022: in een eerdere versie stond dat Oranje voor de achtste keer de laatste acht bij een WK heeft bereikt. Het is de zevende keer: 1974, 1978, 1994, 1998, 2010, 2014 en 2022.