Ex-miljardair Sam Bankman-Fried besefte dat de bitcoin niet meer is dan fantasie

Les één: als je de rijkste durfinvesteerders uit Silicon Valley voor je wilt innemen, doe dat dan niet netjes gekleed, keurig geknipt, uitstekend voorbereid en optimaal geconcentreerd. Kijk hoe Sam Bankman-Fried het deed: in korte broek en T-shirt, met wilde haardos, ontspannen en nonchalant, een beetje verstrooid zelfs, omdat hij tijdens het gesprek zat te gamen.

In een videoconferentie van een half uurtje haalde Bankman-Fried, destijds een twintiger, een paar honderd miljoen binnen van Sequoia Capital. De mannen van Sequoia voelden aan hun water dat ze hier met een wonderkind van het kaliber Steve Jobs van doen hadden. Dat dachten ze óók, of misschien zelfs vooral, omdat ze niet helemaal konden volgen waar Sam Bankman-Fried het over had. Als je niet begrijpt waar iemand mee bezig is, dan zit je pas echt goed, wisten ze bij Sequoia nog van investeringen in Apple en Google. Zo iemand is lekker jong, een beetje vreemd, op een volkomen natuurlijke manier zelfverzekerd en begeeft zich op terra incognita. In een hagiografie van 13 duizend woorden die Sequoia Capital inmiddels helaas offline heeft gehaald, heette Bankman-Fried een magiër en een genie inzake cryptovaluta.

In profielen van de laatste weken is ‘genie’ voorzien van woorden als ‘vermeend’ of ‘voormalig’. Begin deze herfst was de nu 30-jarige Bankman-Fried volgens Forbes nog bijna 30 miljard waard, nu niets meer. Hij schiep zijn fortuin in een recordtempo maar verloor het nog sneller. Drie jaar lang noemden ze hem ‘een soort Steve Jobs’, nu vinden ze hem ineens ‘een soort Elizabeth Holmes’, de vrouw die met een fictieve bloedtestmachine de jongste ceo van Silicon Valley werd en onlangs 11 jaar gevangenisstraf kreeg wegens oplichterij.

Beide vergelijkingen zijn onverdiend, kun je betogen. Sam Bankman-Fried, in 1992 geboren als zoon van twee Stanford-professoren, lijkt geniaal noch crimineel te hebben geopereerd. Van huis uit is hij een adept van ‘het effectieve altruïsme’, waarin je louter geld verdient om het weg te geven. ‘Gewoon een aardige jongen’, noemden collega’s van het Massachusetts Institute of Technology hem – over Steve Jobs of Mark Zuckerberg is het nooit gezegd.

Een ‘gewone jongen’

Deze ‘gewone aardige jongen’ besefte misschien wel wat beter dan soortgenoten dat geld in de moderne wereld berust op verbeelding, dat de tijd van goudstaven in kelders nooit meer terugkomt. Die digitale revolutie, snapte Bankman-Fried, heeft een ontwikkeling versneld waarin geld daar is waar mensen gelóven dat het is, waarin je geld schept door een illusie van geld te scheppen. De bitcoin is weinig anders dan een gedeelde fantasie van mensen online.

Hoe Bankman-Fried zijn eerste miljoenen verdiende, snapt iedereen: hij verkocht Amerikaanse bitcoins in Oost-Azië, waar de koers veel hoger lag. Daarna begon hij zijn cryptovalutahandelsfirma Alameda, daarna zijn eigen cryptohandelsplatform FTX. Bijna de helft van zijn financiële reserves bezat Alameda in FFT, de eigen cryptomunt van, jazeker, het eigen platform FTX.

Je eigen munt bedenken en er je eigen weelde in uitdrukken: velen deden het, niemand werd er zo groot mee als Bankman-Fried. In mei was hij nog de ster van een cryptomuntconferentie op de Bahama’s, met Tony Blair, Bill Clinton en topmodel Gisele Bündchen. Een maand later kelderde de koers van de bitcoin. Bij Bankman-Fried ging het pas begin november mis, toen uitlekte dat hij er vooral reserves ‘in zijn eigen munt’ op nahield. ‘Zijn weelde is zelfbedachte weelde!’, riepen allerlei mensen ineens verontwaardigd.

Een gemene concurrent deed afstand van zijn FFT-reserves met het argument dat deze keizer geen kleren aan heeft. Maar dat cryptomuntuniversum wordt louter bevolkt door naakte keizers.