Direct naar artikelinhoud
AchtergrondInfrastructuur in Qatar

Kleurrijk en demontabel: Lego-stadion als blikvanger van ‘duurzaamste’ WK

Stadion 974 in Doha is opgebouw uit 974 hergebruikte zeecontainers. Na het WK komt op deze plek een waterpark.Beeld Photo News

Het 974, waar vanavond Servië tegen Zwitserland speelt, is de eerste verplaatsbare voetbalarena. Qatar heeft ook nagedacht over de toekomst van de andere WK-stadions.

Zonnepanelen zie je amper in Qatar. Alles rijdt hier nog op fossiele brandstof over de brede asfaltwegen. De 300.000 steenrijke Qatarezen hebben al gauw zes fourwheeldrives voor de deur. Supporters vliegen tussen wedstrijden door op en neer naar naburige landen als Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten voor een goedkoper hotel. Dan lijkt het wat cynisch dat tijdens de volksliederen voor elke wedstrijd een vlag met ‘Save the planet’ op het veld wordt hooggehouden.

De organisatie claimt dat dit het duurzaamste WK voetbal ooit is. En dat het CO2-neutraal is, door de ruime compensatie van de uitstoot. Experts betwisten die claim.

Toch mag één stadion gelden als een bijzonder innovatief én duurzaam bouwproject: het 974-stadion, waar woensdagavond Polen tegen Argentinië speelde. De naam van het stadion verwijst niet alleen naar de landcode van Qatar, 974 is ook het aantal gerecyclede zeecontainers waarmee het gebouwd is.

Kleurrijk en demontabel

Door al het staal en de vorm doet het aan de buitenkant denken aan de Rotterdamse Kuip, maar dan kleurrijker; alle containers zijn in felle kleuren geschilderd. Wie eenmaal binnen is, ziet gewoon een stadion met 44.000 blauwe stoeltjes. Maar ook de toiletten en viploges, waar FIFA-president Gianni Infantino en zijn Qatarese gastheren aan oesters lurken, zijn gevestigd in containers.

Het bijzondere is dat dit stadion in zijn geheel demontabel is. Na het toernooi wordt het weer afgebroken en alle materialen kunnen worden hergebruikt. Eventueel kan het 974 als ware het Lego in een ander land weer worden opgebouwd. Vandaar dat ze in Qatar graag spreken over het eerste transporteerbare voetbalstadion ter wereld.

Het Lusail-stadion, waar op 18 december de finale wordt afgewerkt.Beeld AP

Of het daar ooit echt van komt, is afwachten, maar het concept kan wel een eyeopener zijn voor grote sportevenementen in de toekomst. Over de WK-stadions in Qatar is veel te doen geweest, door de slechte omstandigheden waaronder ze zijn gebouwd door uitgebuite arbeidsmigranten. Dat er nu acht indrukwekkende bouwwerken staan met een totale capaciteit van 420.000 stoelen, in een straal van zestig kilometer, grenst aan het absurde, omdat het land geen voetbalcultuur heeft. Alle eigen clubs hebben al een kleiner stadion waar nooit meer dan een paar honderd mensen zitten.

In 2016 zei Hassan al-Thawadi, hoogste baas van het Supreme Committee, dat de bouw van zeven stadions en de grondige renovatie van het Khalifa International Stadium (uit 1976) zo’n 10 miljard dollar zou kosten. Oftewel: voor elke toernooidag 345 miljoen euro. Overigens is acht stadions het kleinste aantal voor een WK sinds 1970. Eerder was het de bedoeling om er in Qatar twaalf te bouwen.

Capaciteit terugschroeven

Wat is het lot van die acht stadions na het WK? Op de plek van het 974, bij de haven, komt een waterpark. Maar de rest? In Zuid-Afrika en Brazilië staan sinds 2010 en 2014 diverse WK-stadions te verpieteren. In Qatar zeggen ze niet dezelfde fout te zullen maken.

Van vier stadions wordt de capaciteit teruggeschroefd naar 20.000 à 25.000. De 170.000 stoeltjes worden gedoneerd aan ontwikkelingslanden. De afgeslankte arena’s zullen worden gebruikt voor sportevenementen, zoals de Aziatische Spelen in 2030, maar in het Al Bayt komen ook winkels en een hotel. Punt van aandacht: dat ligt in de woestijn, ver uit de stad met geen enkel vertier en amper bewoners in de buurt.

In het Al Thumama komen een hotel en andere sportfaciliteiten. In het grote Lusail-stadion, waar de finale wordt gespeeld, zal na 18 december nooit meer gevoetbald worden. Daar komen scholen, horeca, een gezondheidskliniek en sportfaciliteiten in, is de bedoeling. En het Al Janoub wordt de thuishaven van een van de profclubs van Qatar, Al-Wakrah.

Ook het omstreden airconditioningsysteem waarmee de lucht in zeven stadions gekoeld wordt beschouwt Qatar als een erfenis waar andere evenementen (in een warm klimaat) een voorbeeld aan kunnen nemen. Het systeem werd ontwikkeld door de Saudische professor Abdulaziz Abdul Ghani van de Qatar University. Hij vroeg er bewust geen patent op aan omdat dit “een van de vele geschenken van Qatar aan de wereld” is. Aanvullende vragen over het energiegebruik en de geschetste toekomst van de stadions werden door het Supreme Committee niet beantwoord.

WK stoot iets meer uit dan IJsland in één jaar

De uitstoot van het WK voetbal wordt door de FIFA zelf geschat op 3,63 megaton aan CO2. Dat is net iets meer dan bijvoorbeeld IJsland in één jaar uitstoot, en net iets minder dan Puerto Rico. Vier jaar geleden, bij het WK in Rusland, werd de uitstoot berekend op 2 megaton (1 megaton is een miljoen ton). Eénenvijftig procent van de uitstoot komt van vervoer, aldus de FIFA. Daar hoort de uitstoot van de 160 dagelijkse vluchten naar Doha voor fans nog niet bij. Dat wordt na felle kritiek na het WK in de berekening meegenomen. In het FIFA-rapport is maar van één stadion de bouwuitstoot volledig meegerekend. Het 974-stadion gaat voor 437.000 ton uitstoot de boeken in. De andere zes nieuw gebouwde stadions (een van de acht stond er al) hebben voor 4.500 ton uitstoot gezorgd. Samen. De organisatie zegt CO2-neutraal te zijn. Een nieuw opgerichte organisatie van Qatar zelf wil 1,8 megaton compenseren, maar vooralsnog is volgens milieuorganisatie Carbon Market Watch voor 200.000 ton aan compensatie ingekocht bij al bestaande windparken in Servië en Turkije.