14 graden in huis: ‘Ik durf gewoon de verwarming niet meer aan te zetten’

14 graden. 13 graden. Zelfs 11,5 graden – en dat in een relatief warme novembermaand, binnen ín je woning. Het Parool vroeg lezers na het eerste weekend met vrieskou foto’s in te sturen van hun thermostaat. Het leverde tientallen inzendingen op; hier en daar bleek de temperatuur schrikbarend laag.

De oorzaken zijn vrijwel altijd: enkel glas en slechte isolatie. Amsterdammers plakken zich daarom suf met tochtstrips en glas- en radiatorfolie, maar zijn in krap een jaar tijd vooral kampioen energie bezuinigen geworden. We zitten massaal met kruiken of warme katten op schoot, kijken televisie onder dekens (‘investeer in dubbelzijdig fleece!’, mailt een lezer) of met dikke truien aan, en proberen de cv te omzeilen met elektrische verwarmingen of zelfs petroleumkachels.

Sommigen gaan nog veel verder, en verlichten hun huis enkel nog met kaarsen, of koken grote hoeveelheden avondeten zodat ze de gaspitten weer dagen met rust kunnen laten.

Buurvrouw op vakantie

Het dieptepunt van alle inzendingen – 11,5 graden, overdag – komt van de 28-jarige Cazimir, die met zijn vriendin in een ‘verschrikkelijk slecht geïsoleerd’ huis aan de Amstel woont. “Vorige week was de onderbuurvrouw op vakantie, die normaal behoorlijk stookt. Dat merk je meteen: toen was het hier 9,5 graden.” Het stel zette onlangs de thermostaat een dag op 15 graden om uit te rekenen wat dat kost. “Ongeveer 20 euro, en dan was het dus nog steeds niet lekker warm. Ik werk pas net en mijn vriendin is recent afgestudeerd, dus zo’n bedrag is naast onze hoge huur echt te gortig.”

Verduurzaming van hun woning zit er op korte termijn niet in omdat ze in een monument wonen, waarvan het glas niet mag worden vervangen. Tochtstrips en radiatorfolie zijn al geïnstalleerd, dus de verwarming staat nu simpelweg uit, terwijl ze proberen het op allerlei manieren toch nog warm te krijgen. “We hebben ’s avonds allebei een kruik op onze schoot en een fleecevest aan, mijn vriendin doet er nog een thermoshirt onder. Ik werk zo veel mogelijk op kantoor, want op onze thuiswerkplek in het achterhuis is het niet uit te houden.”

Drie truien

“Ik ben doodsbang om de kachel aan te zetten,” zegt ook Anita de Ridder (57) uit Osdorp. “Vorig jaar had ik een vast contract, toen kon het nog.” Ze is drie keer zo veel kwijt aan gas als vorig jaar. “Ik ben altijd al heel zuinig – met alleen een uitkering hou ik maar 200 euro per maand over. Het is hier nog nooit zo koud geweest als nu.”

De kamertemperatuur kwam vorig weekend op 14,5 graden, ondanks tochtstrips en raamfolie. Ze heeft dubbelglas, maar ouderwets, van twintig jaar terug. Heel even had ze de cv aangezet. “Daarna was het binnen een uurtje weer 15 graden.” Net als haar inwonende volwassen dochter kleedt ze zich daarom extra warm aan. “Drie truien, een vest en een maillot. We lachen erom, maar het is bepaald niet om te lachen.” Visite houden ze maar af.

De Ridder houdt haar hart vast voor wanneer het écht koud wordt. Ze is opgegroeid in veel oudere huizen in Amsterdam. “Met één kachel voor het hele huis. Ik weet echt wel wat kou is. Maar het voelt zo oneerlijk. Verdomme, nou heb ik een kachel en ik kan ’m niet eens aandoen.”

Hartaanval

Rechtenstudent Aliena Lolohea (24) zit in ongeveer hetzelfde schuitje. Ze was juist zo blij met haar tijdelijke woning met prachtig uitzicht over het centrum – totdat ze de maandelijkse energiekosten zag van haar appartementje met grotendeels enkelglas. “Driehonderddertig euro per maand. Ik dacht dat ik een hartaanval kreeg. Ik ben zo bang dat ik aan het eind van het jaar een gigantische rekening krijg, ik durf gewoon de verwarming niet meer aan te zetten.” Als student is het sowieso al puzzelen met geld, zegt ze, want tijd om fulltime te werken heeft ze niet. “Ik lig daar soms echt wakker van.”

Lolohea’s huis is overdag nu meestal 14 graden. Ze loopt altijd op sloffen, wikkelt een slaapzak om haar benen, drinkt veel thee en probeert te bewegen door huishoudelijke taakjes te doen, maar als ze een dag flink moet studeren is het er domweg niet uit te houden. Daarom zit ze nu vaak weer noodgedwongen in haar ouderlijk huis. En dat steekt. “Dit is mijn eerste eigen huisje. Ik had niet verwacht dat ik nu toch weer vaak bij mijn moeder zou moeten zitten.”

Koud douchen

Voor een andere groep Amsterdammers is het geen bittere noodzaak om de verwarming uit te laten. Zij kunnen de energiekosten misschien wel ophoesten, maar vertikken het. Dat geldt bijvoorbeeld voor de 31-jarige Niels, die in een tussenwoning in Diemen woont. Hij werkt vooral vanuit huis, met een badjas over zijn kleren. “Als ik het koud heb doe ik wat lichte work-outs of ik ga even wandelen. Ik vind het tot nu toe prima uit te houden. Het is ook een kwestie van gewenning, denk ik: douchen doe ik ook al een jaar koud.”

Niels heeft een goede baan bij een bank en kan het zich dus prima permitteren om er gerieflijk bij te zitten, maar hij verdomt het, zegt hij. “Het is een beetje een uitdaging geworden: hoe lang red ik het nog zonder? Het is zo’n makkelijke manier om geld te besparen. En ik wil Poetin ook niet te veel sponsoren natuurlijk.”

Zo kijken vier werkende vrouwen die samen een huurwoning delen in de Rivierenbuurt er ook tegenaan. Ze zijn tussen de 28 en 30 jaar en hebben stuk voor stuk een goed inkomen, maar toen ze op de eerste vorstdag de thermostaat op 15 graden zetten zagen ze via hun slimme meter dat dit ze 38 euro kostte. Vorig jaar waren ze in november 600 euro kwijt aan energie; met hetzelfde verbruik zouden ze nu op het dubbele uitkomen.

Voorlopig laten ze de verwarming daarom maar uit en redden ze zich met thermo-ondergoed, dekentjes en Uggs. Ze werken zo veel mogelijk op kantoor en douchen bij de sportschool. Een woning die beter geïsoleerd is zou natuurlijk fijn zijn, maar vind die maar eens op de Amsterdamse woningmarkt. “We zitten een beetje gevangen in dit huis,” zegt bewoner Dorien.

Als de winter doorzet zal de verwarming wel aangaan. “Liever niet natuurlijk, maar wij kunnen het betalen. We weten maar al te goed dat er andere mensen zijn voor wie het écht een probleem is. Wij kunnen aan het einde van de dag gewoon eten en we hebben geen jonge kinderen die lopen te koukleumen. Maar als één dag met 15 graden in huis al bijna 40 euro kost, dan is het niet leuk meer.”