Liz Truss en haar gehate EU zijn nu toch weer een ‘gemeenschap’, dankzij Poetin
Met Vladimir Poetin als gezamenlijke vijand, kruipt Europa weer dichter tegen andere landen aan. Vanaf vandaag zijn 44 landen een ‘gemeenschap’. Ook de Britten zijn er weer bij.
Zonder Poetin was het nooit gelukt. Dan zouden de staatshoofden die vandaag bij elkaar komen nooit in één kamer zijn gaan zitten. Zeker niet op uitnodiging van Tsjechië, de EU-voorzitter. Nog minder omdat het een idee was van de Franse president Macron.
Maar de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis, de aankomende recessie en het besef dat al die ontwikkelingen nog wel een tijd zullen aanhouden, hebben de staatshoofden naar elkaar toe gedreven.
Groteske Franse droom
Dat leek vijf maanden geleden nog onmogelijk. Toen de Franse president Emmanuel Macron op 9 mei in de plenaire zaal van het Europees Parlement in Straatsburg het plan lanceerde om een Europese ‘politieke gemeenschap’ te vormen, leek het voor de meeste toeschouwers nog een groteske Franse droom, een ontzagwekkend onuitvoerbaar plan.
Het was al eerder mislukt zelfs: Macron haalde in zijn toespraak een oud plan van zijn voorganger Mitterrand van stal, die in 1989 had gemijmerd over een gemeenschap waarin de Europese democratieën zouden overleggen.
Maar vandaag stappen er 43 staatshoofden uit een taxi bij de Praagse burcht, voor de eerste vergadering van diezelfde politieke gemeenschap. Nu komt zelfs de Britse premier Liz Truss, die nog altijd staat te juichen over het verlaten van de Europese Unie, graag naar Praag. Ze zal daar praten met de 27 Europese lidstaten, de daaromheen liggende democratieën die geen lid zijn en de snelgroeiende groep landen die lid wil worden van de EU.
Alweer een afkorting, wat voegt die toe?
“Wat voegt een Europese Politieke Gemeenschap toe aan al die afkortingen die er al zijn in Europa?”, vroeg Truss’ voorganger Johnson zich nog hardop af in mei, toen Macron het idee lanceerde. Hij dacht dat hij via een achterdeur toch weer de EU ingetrokken werd.
Net zo reageerden landen op de westelijke Balkan, die al jaren in de wachtkamer zitten voor het EU-lidmaatschap. Die politieke gemeenschap moest geen vervanging worden van hun EU-deelname, vonden ze. Oekraïne, Moldavië en Georgië, de jongste kandidaat-lidstaten, hadden ook hun bedenkingen. Zij waren bang dat de gemeenschap de vaart uit hun EU-toetreding zou halen.
“Het is geen vervanging voor de Europese Unie en ook niet voor het proces van vergroting van de Europese Unie”, moesten de woordvoerders van de Europese Raad steeds zeggen. Klaarblijkelijk is dat overtuigend geweest. Noorwegen zal er zijn, maar ook Turkije. Servië, Georgië, Armenië en IJsland. De Oekraïense premier Denis Sjmigal zal fysiek present zijn, president Zelenski via videoverbinding.
De lijst is langer dan een EU-uitnodigingenlijst in lange tijd is geweest. Alleen Denemarken moest afzeggen, want daar kan premier Mette Fredriksen het land niet verlaten vanwege een politieke crisis.
In groepjes aftasten
De groep is zó groot, dat ze zelfs niet aan één tafel passen. Na aankomst, schouderklopjes en misschien nog wel het meest symbolische moment: de groepsfoto, zullen ze alweer uiteengaan, in vier groepen eerst, om te praten over vrede en veiligheid enerzijds en de problemen met energie, klimaat en economie anderzijds.
Tot een conclusie zal het niet komen. Het is meer een voorzichtig aftasten van de mogelijkheden om nóg meer gezamenlijk op te treden. Om landen die nog niet meedoen met sancties te overtuigen om dat wel te doen, bijvoorbeeld. Om een front te vormen op de energiemarkt. Om afspraken te maken over infrastructuur en studentenuitwisselingen.
Truss wil graag het voorstel doen dat de naam van de ‘Europese politieke gemeenschap’ wordt veranderd in ‘Europees politiek forum’, zodat het niet doet denken aan de Europese Gemeenschap van weleer. Zo zullen meer landen hun stokpaardjes hebben.
Het gaat om het gesprek. Als dat vandaag een succes is, dan zal de groep ieder half jaar bij elkaar komen. Liefst in een niet-EU-land, de volgende keer.
Lees ook:
Liz Truss laat zien dat Britten nog altijd in brexitpsychose verkeren
De nieuwe premier erft een land in crisis, dat gebukt gaat onder inflatie, toenemende armoede, exploderende kosten van levensonderhoud en een nog altijd verstoorde relatie met de Europese Unie.