Griezelen met een glimlach en keurige travestie: bij de Reisopera is ‘Hans en Grietje’ voor het hele gezin

Terwijl de inflatie stijgt en de verwarming draait op spaarstand, toert de Nederlandse Reisopera rond met het Duitse traditionele antwoord op de kille wintermaanden: de hartverwarmende sprookjesopera Hänsel und Gretel (1892) van Humperdinck. Bij toeval gaat bij De Nationale Opera in Amsterdam donderdag óók een opera van Humperdinck in première; het zwaarder-Wagneriaanse, meer duistere en (dus ook) minder gespeelde Königskinder. Nooit eerder in de muziekgeschiedenis maakte de Hollandse Humperdinckfan zo’n feestmaand mee als oktober 2022.

Gustav Mahler noemde Hänsel und Gretel een meesterwerk. De warmte en de nuance die nu bij het geweldig spelende Noord Nederlands Orkest uit de bak komen (vrijdag in het altijd weer verrassend goed en royaal klinkende Wilminktheater Enschede) verduidelijken dat dirigent Karel Deseure met Mahler eens is.

De ouverture is meteen een hoogtepunt – orkestraal, maar ook in de visuele aanpak. Animatiefilmbeelden in silhouette-stijl schetsen strak de voorgeschiedenis. Boy meets Girl op de kermis, daar komen ringen en kinderen van, mama sterft, papa huwt de boze stiefmoeder die Hans en Grietje op aardbeienpluk uitstuurt wanneer er niks meer te eten is.

Lekker vies likkebaarden

Hoewel je planken vol dissertaties bij elkaar kunt googelen over de symbolische lagen in het vooral door Grimm beroemd geworden Hans en Grietje-sprookje, blijft de regie van Paul Carr goeddeels weg uit het rijk van Freud en psychologische duiding. Zijn aanpak is rechttoe-rechtaan, hij spreekt zelf van „puur escapisme”. De opvallendste ingreep is dat Hans en Grietje (ook gewoon in de groezelige overgooier en bermuda die je herkent uit je eigen sprookjesboek) niet opgroeien op het platteland, maar in stedelijke punaisebouw. Die verplaatsing naar de armoedige rafelranden van een stad maakt ook meteen ruimte voor de tweede vondst: de heks woont niet in een koekhuisje, maar in een verlaten lunapark – inclusief aftandse carrousel, griezelig zwevende ballonnen en toegangspoort met afbladderend clownsgezicht.

Klassieke horrorassociaties dienen zich aan, maar niet voor lang. De scène met de heks (puik gecaste Michael Smallwood: gruizige laagte, zoete hoogte) is vooral een koddige travestieshow met lekker vies likkebaarden op kinky laklaarsjes: leuk voor de hele familie. Eenzelfde veilige abstractie typeert het Zandmannetje/Dauwmannetje, het dubbelzinnige fabelwezen dat broer en zus in slaap brengt en wekt. Een soort pluizige WiIly Wonka is het hier, een beetje mal, maar zeker niet eng of suggestief.

Innig avondgebed

De twee uren vliegen voorbij, want Mahler had gelijk: Hänsel und Gretel zit vol prachtliederen en -melodieën die als een poezenstaart het gemoed strelen. Beroemdste voorbeeld is het avondgebed (‘Abends wenn ich schlafen geh’) dat hier innig en elegant gezongen wordt. Sowieso zijn met Dorrottya Láng (Hans) en Sarah Brady (Grietje) twee uitstekende zangers aangetrokken. Láng is stoer maar niet te parmantig: geloofwaardig. Brady heeft zo’n aangenaam warme sopraan dat je vermoedt dat het goed is dat de Reisopera haar heeft weten te engageren voor ze doorstoot naar grotere huizen.

De voorstelling grossiert in fraaie beelden; sikkelmaan met lampjes, Eftelingachtige zwanenbootjes. Diepere gedachten over volwassenwording, bedwelming, lust en/of ouder-kindrelaties worden niet omhoog gekieteld, wel een gulle lach om de absurde manier waarop de heks aan haar/zijn einde komt in een popcornmachine. Plop! Luchtig als een wolkje. Dat mag ook wel eens.

Lees ook dit interview met dirigent Karel Deseure