Lichten uit? Dat is laaghangend fruit. ‘Nederland moet veel meer doen’

Met het gasverbruik gaan we de goede richting op. Maar onze elektriciteitsbehoefte is nog veel te groot, betoogde Rob Jetten vrijdag in Brussel, na een bijeenkomst met zijn Europese collega’s. Daarom moeten de lampen in overheidsgebouwen en in publieke ruimten vaker uit, zo nam hij alvast een voorschot op mogelijke besparingsmaatregelen. Het zijn verreweg de meest pijnloze opties, zegt Loorbach. “We hoeven er niets voor te laten. Met lichten uitdoen, had je trouwens niet tot vandaag hoeven wachten.”

Kortom, met elektriciteitsbesparing valt nog veel te winnen. De 15 procent die Jetten voorstaat? “Best mogelijk, maar dan komen we er niet met het laaghangende fruit”, zegt Derk Loorbach, hoogleraar sociaal-economische transities. “Nadenken over verlichting levert op nationaal niveau misschien een paar procent winst op, als je bijvoorbeeld ook reclamezuilen meerekent. Maar we hebben op dat gebied al een behoorlijke efficiencyslag gemaakt. Zo gebruiken we al veel ledlampen. We zullen dus veel meer moeten doen dan de dingen die Jetten nu benoemt.”

Draaien aan de ‘grote knop’

Voor echte impact kom je dan al gauw uit bij de industrie en glastuinbouw: grootverbruikers van gas en elektriciteit. “Als je daar maatregelen neemt, draai je meteen aan een hele grote knop. Alleen liggen ze op hele korte termijn niet voor de hand, omdat ze economisch pijn doen. Overigens snap ik wel dat Jetten deze sectoren niet expliciet noemt. Met de industrie zijn veel gesprekken gaande, maar er spelen enorme belangen. Het ligt te gevoelig om na een vergadering in het openbaar te roepen dat daar moet worden bespaard. Maar uiteindelijk moeten alle sectoren bijdragen als we de doelstelling willen halen.”

Want 15 procent reductie is volgens Loorbach echt een grote hap. “Om dat voor elkaar te krijgen, moet het hele land energiebewuster worden. Er is een nationaal besparingsoffensief nodig. De temperaturen moeten een graadje lager, lichten gedempt, terrasverwarmers opgeheven. Een initiatief zoals dat van InRetail, om de deuren van winkels te sluiten, kan bijvoorbeeld echt helpen. Als ondernemers er tenminste aan meedoen. Nu is de eerste reactie toch dat er dan minder klanten komen en dat het economisch voordeliger is om de deur open te houden.”

Kansen laten liggen

Het kan niet anders dan dat er genoeg maatschappelijk draagvlak is om met zijn allen écht te gaan besparen. “Op individueel niveau zijn mensen daar al mee bezig. Alleen is dat nu uit nood geboren, omdat de tarieven zo hoog zijn. Die prijzen helpen natuurlijk enorm om iedereen te laten meedenken. In die zin zijn ze een zegen. Zo werken transities: de situatie moet eerst problematisch worden, voordat er dingen veranderen. Uit de eerste cijfers blijkt al dat consumenten nu minder energie verbruiken.”

Het is een eerste kleine stap. Het besparingsoffensief dat nodig is om Jettens doelstelling te halen, gaat veel meer van ons vergen. Loorbach: “Ook de overheid moet dan een actievere rol gaan spelen. Zo valt er in panden nog heel veel te isoleren, daar hebben we jarenlang kansen laten liggen. Burgers worden weliswaar gestimuleerd, maar moeten alles toch eigenlijk zelf maar uitzoeken. Nu hun rekeningen oplopen, is daar ook opeens het moment dat ze in hun woningen moeten investeren. Daar moet de overheid iets mee. Want alleen als iedereen meedoet, is 15 procent haalbaar. Een lichtje uitdoen, is niet voldoende.”

Lees ook:

Creatieve manieren om de verwarming (nog even) uit te laten

Het is guur en koud buiten en de twijfel of je de verwarming aan zal zetten slaat toe. Maar ja, hoe hou je het uit zonder verwarming?