‘Wat de Tories ook doen, het zijn altijd de mensen met veel geld die profiteren’

‘De rijken rijker maken terwijl de rest van de bevolking het financieel moeilijk heeft. Hoe bedenken ze het?’ Op het terras van zijn cafetaria in de Londense wijk Bethnal Green heeft Nevio Pellicci geen goed woord over voor het economische beleid van de Britse regering. ‘Zelfs de financiële markten moesten er niets van hebben, kun je nagaan. De mensen die ons besturen leven in een andere wereld, ze hebben geen idee van kleine ondernemers die de ruggegraat van het land vormen.’

Sinds de Conservatieve regering van premier Liz Truss ruim een week geleden een radicaal neoliberale mini-begroting presenteerde, is het land het toneel van morele verontwaardiging en economische onrust. Zorgen over de energierekening gaan nu gepaard met zorgen over de staat van de economie in het algemeen. De inflatie hikt tegen de dubbele cijfers aan en de rente gaat stijgen, al zal het astronomische niveau van de jaren negentig niet snel worden bereikt.

Compensatie

Het voortbestaan van zijn zaak aan de Bethnal Green Road komt niet zo snel in gevaar, vertelt de 46-jarige uitbater, een vader van twee kinderen wiens overgrootouders de cafetaria 122 jaar geleden zijn begonnen. ‘Mijn oma was zo slim om het pand te kopen, maar als we huurders waren geweest, had het er minder florissant uitgezien. Want onze elektriciteitsrekening is wel vier keer zo hoog geworden, al schijnen we daar compensatie voor te krijgen.’

‘Met die compensatie worden de rijken gefinancierd!’ zo mengt een van zijn klanten, Chris Newry, zich in het gesprek. De 63-jarige vakbondsactivist is halverwege zijn full English breakfast, maar legt zijn mes en vork graag even neer voor een uitleg van de situatie. ‘Die compensatie klinkt aardig, maar in wezen financier je daarmee bedrijven die woekerwinsten maken, en hun aandeelhouders. Je moet de nutsbedrijven nationaliseren. Die horen in het bezit te zijn van ons, het volk.’

Arbeidsonrust

Newry voorspelt een toenemende arbeidsonrust. ‘Sinds de financiële crisis van 2008 zijn de lonen voor gewone mensen amper gestegen, terwijl diezelfde burgers wel hebben meebetaald aan het redden van de banken. En wie krijgen er nu een belastingvoordeel? Het zijn altijd de rijken die goed wegkomen. Het voelt een beetje als de jaren tachtig, maar indertijd had de Conservatieve Partij meer dan een miljoen leden. Nu zijn het er amper 160.000, maar die schepen ons wel op met Truss.’

Hoe slecht de mini-begroting bij de bevolking is gevallen, komt ook naar voren uit een opiniepeiling van YouGov. Daaruit blijkt dat de Labour-oppositie liefst 33 procentpunt voor staat op de Conservatieven. Dat zijn cijfers waarvan Tony Blair, die de Tories in 1997 wegvaagde, zou hebben gedroomd. Zelfs Truss en haar minister van Financiën Kwasi Kwarteng zouden hun zetel verliezen als er nu verkiezingen waren, alsmede oud-premier Boris Johnson. Slechts één op de tien Britten vindt dat de economie nu in veilige handen is.

Geheimhouding

Truss en Kwarteng hebben vrijdagochtend overleg gevoerd met het hoofd van de Office for Budget Responsibility, het onafhankelijke instituut dat toezicht houdt op rijksbegrotingen. Deze toezichthouder was aanvankelijk gepasseerd. Truss liet na afloop weten niets aan haar begroting te zullen aanpassen, ondanks de oproep daartoe vanuit haar eigen partij. Sterker, ze besloot de economische analyse van deze toezichthouder tot november geheim te houden, wat het vertrouwen in haar regering niet heeft vergroot.

‘De economische plannen druisen in tegen elk rechtvaardigheidsgevoel’, zegt Karon (59), administratief medewerker op een basisschool in de wijk Hackney. ‘Ik zie mijn nieuwe energierekening met angst en beven tegemoet. Maar meer zorgen maar ik me over mijn kinderen. Twee hebben er een hypotheek waarvan het vaste rentetarief binnenkort afloopt. Die kunnen zomaar in de financiële problemen komen. Het idee dat elk generatie het beter heeft dan de vorige, is achterhaald.’

‘Het heeft er alle schijn van’, vermoedt ze, ‘dat Truss doet wat haar rijke maatjes willen.’ Haar gepensioneerde kameraad Norman Davis, met wie ze koffie drinkt in Ion Square Gardens, sluit zich daarbij aan. ‘Wat de Tories ook doen, het zijn altijd de mensen met veel geld die ervan profiteren’, zegt de oud-docent. ‘Dat was in de jaren tachtig al zo. Ik woon in een sociale huurflat, maar de meeste flats zijn in handen van huisjesmelkers die hebben geprofiteerd van Thatchers uitverkoop van de sociale woningbouw.’

Economische goeroe

Truss heeft duidelijk afstand genomen van Johnson, wiens electorale succes was gebaseerd op het idee dat de gemiddelde kiezer economisch iets links en cultureel rechts van het midden staat. Haar economische goeroe is dezelfde als die van Thatcher: Patrick Minford. Deze econoom heeft de premier opgeroepen kalm te blijven en de vrije markt zijn werk te laten doen. ‘Als ze dat doet, hebben we over een jaar 5 procent inflatie, 3 procent rente en ruim 2 procent groei’, voorspelt hij.

Terwijl het op de financiële markten druk is, is het op de gewone markt uitgestorven. Zo ook op Petticoat Lane, een kledingmarkt in de schaduw van de City. Daar hangt Kumar Sharma zijn jurken, jeans en jassen nog maar eens recht, vergeefs wachtend op klandizie. ‘Ik heb het nooit zo rustig meegemaakt’, zegt de Britse Punjabi die hier al een kwart eeuw een kraampje heeft. ‘De mensen lijken geen geld meer te kunnen uitgeven.’ Of hij wel vertrouwen heeft in de regering? ‘Nee, we zijn aan de goden overgeleverd.’