Direct naar artikelinhoud
Exclusief

Eén partner? Twintigers en dertigers hebben steeds vaker non-monogame relaties

Eén partner? Twintigers en dertigers hebben steeds vaker non-monogame relaties
Beeld Lois Notebaart

Monogamie is niet meer vanzelfsprekend onder twintigers en dertigers. De relatienorm van één partner om alle behoeftes rondom liefde en lust te vervullen staat steeds vaker ter discussie. Er is zelfs een speciale app die polyamorie en andere relatievormen toegankelijker maakt.

Alles wat je nodig hebt en wilt op liefdesgebied uit één persoon halen kán gewoon niet. De twee vrienden die deze stelling op een donderdagavond munten en verdedigen zitten naast elkaar en tegenover mij aan een picknicktafel bij Hannekes Boom. We hebben net de app Feeld ontdekt, de datingapp voor de ‘open–minded meet like–minded’ die non-monogame relaties en allerlei seksuele ontmoetingen faciliteert.

Anders dan bij andere apps kunnen koppels hun profielen hier koppelen, zodat anderen weten wie bij hen hoort of voor als ze er iemand bij willen voor een keer of vaker. Alleen een profiel aanmaken kan ook. Wat opvalt: in de eerste paar profielzinnen maken gebruikers hun wensen duidelijk: ‘Here for sex only, blessed with a beautiful girlfriend.’ Of: ‘Found a great partner in my boyfriend, but also dating. PS Ik spreek ook Nederlands. PPS MFM is m’n lievelings.’

De app wordt het meest gebruikt door grootstedelingen tussen de 26 en 30 jaar. 35 procent van de gebruikers heeft een relatie en is op zoek naar meer, blijkt uit cijfers van The New York Times.

Traditionele hokjes

Ik moet denken aan het gesprek dat ik voor de zomer had met F., een andere vriendin. Zij is net zo oud als ik, 28, en haar relatie van negen jaar was net voorbij. Ze hadden geen ruzie, maar ‘het’ doofde uit, als een kaars die te weinig zuurstof kreeg. In de laatste twee jaar deden ze er van alles aan bij elkaar te blijven, maar het lukte niet. Ze gingen uit elkaar. Het appartement dat ze samen huurden was te duur voor een van hen alleen. Ze moesten allebei op zoek naar andere woonruimte en reflecteerden allebei op hun eigen tempo op hun negen jaar samen.

F. zit op mijn balkon als ze vertelt dat ze niet meer gelooft in monogame relaties. Ze zegt vrijwel hetzelfde als de twee bij Hannekes Boom: “Ik denk niet dat je alles in één persoon kunt vinden. Jij wel?”

In een liefdesrelatie moeten twee mensen begripvol zijn naar elkaar. Tegelijkertijd zorgzaam, lief, een veilige thuishaven voor elkaar zijn, van elkaar houden. En behalve dat het op emotioneel vlak goed moet zitten, moeten ze elkaar ook fysiek aantrekkelijk vinden, er moet een sprankeltje zijn, en er moet ook nog goede seks zijn.

Het is verleidelijk om te denken dat je alles in één persoon zal vinden. Alles in één iemand vinden, lijkt ‘hoe het hoort’, maar het is veel gevraagd. Esther Perel, een Belgisch-Amerikaanse psychotherapeut, schreef het boek Erotische intelligentie. Hierin zet ze uiteen waarom een intieme en gelijkwaardige relatie niet noodzakelijk leidt tot een goed seksleven, terwijl dat wel het beeld is wat doorgaans geschetst wordt.

F. weet dat ze niet meer terug wil naar een monogame relatie. Ze wist ergens al dat ze meer wilde dan haar ex alleen, maar durfde dat niet uit te spreken. En nog vraagt ze zich af of het niet raar is. “Ben ik dan nu een ‘polly’? Hoe vertel ik dat op mijn werk? Vertellen mensen dat op hun werk? Wat zeg ik tegen mijn ouders?”

Het is niet raar dat mensen andere relatievormen zoals polyamorie aanhangen, zegt Hanneke de Graaf, onderzoeker bij Kenniscentrum Seksualiteit Rutgers. “We hebben geen keiharde cijfers. We zien wel steeds meer verschillende relatievormen. Monogamie is niet meer vanzelfsprekend.”

Traditionele hokjes
Beeld Lois Notebaart

De Graaf merkt het onder meer bij het opstellen van vragenlijsten voor onderzoeken. “We stellen allerlei hokjes op waaruit mensen kunnen kiezen. In 2016 hadden we veel minder hokjes dan nu. Bij gender stond man of vrouw, bij relatie stond ja of nee, terwijl er veel meer opties zijn. We breiden dat nu uit en nog krijgen we opmerkingen dat onze vragenlijsten niet inclusief zijn. Dat is voor ons ook een signaal: hé, mensen identificeren zich niet meer met de traditionele hokjes. Vooral jongvolwassenen zijn meer fluïde geworden in de manier waarop ze omgaan met zichzelf – kijk naar gender – en met elkaar.”

Experimenteren

Het heeft bijna drie jaar geduurd voor de 38-jarige Toon, wiens volledige naam bij de redactie bekend is, durfde uit te spreken dat hij niet al zijn behoeftes kon bevredigen binnen zijn relatie. Hij is ondernemer en een van de ruim 2 miljoen Feeld-gebruikers wereldwijd. “Voor mijn gevoel is de norm nog steeds een huis-tuin- en keukenrelatie,” zegt hij. “Gewoon één vriend of vriendin. Ik wil experimenteren, ontdekken wat er nog meer is. Mijn vriendin en ik zijn bijna vijf jaar samen. We ontmoetten elkaar via de datingapp InnerCircle. Zij is meer van de standaardrelatie. Ik had daarom wat aanlooptijd nodig om mijn behoeftes uit te spreken.”

Toon en zijn vriendin hebben afgesproken dat ze de deur van hun relatie openzetten. Hij mag met anderen op date en met hen naar bed. Zij mag dat ook, maar voelt die behoefte niet. “Ik heb geluk dat mijn vriendin begrip heeft voor mijn behoeftes en me daarin vrij laat.”

Op Feeld gebruikt Toon zijn echte foto, maar wel een andere naam. “Het gaat toch om fysieke aantrekkingskracht. Een foto is daarbij belangrijk. Tegelijkertijd spreek ik me er niet naar iedereen openlijk over uit.”

Twee vrienden van Toon zijn op de hoogte, de rest weet niet dat hij polyamoreus is. “Ik schaam me er niet voor en zie dat steeds meer mensen voor deze vorm openstaan. Toch kies ik ervoor mijn non-monogame leven enigszins voor me te houden. Het is iets menselijks, bij de groep willen horen.”

Groeiende interesse

“Eén zwaluw maakt nog geen zomer,” zegt Linda Duits, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in onder andere gender- en mediastudies. “De maatschappij lijkt meer ontvankelijk te zijn voor andersoortige relaties. Dat zie je bijvoorbeeld door wat er georganiseerd wordt rondom het thema. Toen De Balie een avond over polyamorie organiseerde, zat de zaal vol. Het handboek The Ethical Slut van Janet Hardy en Dossie Easton, het handboek over non-monogamisten, is recent vertaald en gepubliceerd onder de Nederlandse titel De integere slet. De interesse in het onderwerp groeit.”

In populaire cultuur vormen monogame relaties echter nog steeds de boventoon. “Dat maakt het voor mensen erg moeilijk ervoor uit te komen dat ze het anders willen,” zegt Duits. “Mensen willen het liefst tot de normgroep behoren, omdat ze anders raar of gek worden gevonden.”

Mensen schrijven nu een heel nieuw script voor de liefde. Iedereen die kiest voor een andere vorm van monogamie is relaties en liefde aan het herontdekken, en pionieren is altijd lastig. Het helpt om daar open over te zijn en begrip voor te tonen. Ook als je er zelf niet in gelooft.”

Hedy d’Ancona.Beeld ANP Kippa

Seks moet je niet verwaarlozen in een relatie, anders kun je net zo goed met je broer of zus samenwonen, vindt oud-­politicus, socioloog en feminist Hedy d’Ancona (84).

“De ideale situatie is dat je in een relatie niet met iemand anders gaat. Ik moet meteen denken aan de documentaire 100UP van Heddy Honigmann. Daarom zegt ze iets heel geestigs: ‘Tegen bedtijd zei vroeger de vrouw altijd dat ze hoofdpijn had. Nu zeggen ze het allebei. Dat komt door het feit dat een gezin tegenwoordig een bedrijf is. Een strak georganiseerd bedrijf, dat veel activiteiten kent en waarbij de man en vrouw ook nog naar de sportschool moeten om aan hun lijf te werken.’

Het lijkt me logisch dat in zulke moderne gezinnen de seks er slecht van afkomt. Dat wordt het aantrekkelijk om de verwaarloosde seks thuis te compenseren met seks buitenshuis, waarbij je ondertussen niet hoeft na te denken wie het kind morgen ophaalt.

Ik heb er geen moreel bezwaar tegen, maar ik denk wel dat je je moet afvragen waarom je met iemand samenwoont. Seks moet je niet verwaarlozen in een relatie, anders kun je net zo goed met je broer of zus samenwonen. Houd het interessant en zorg dat jullie niet allebei hoofdpijn hebben tegen bedtijd , dan heb je dat non-monogame niet nodig. Ik denk namelijk dat er bij polyamorie vrijwel altijd jaloezie aan de orde is en dan heb je er een probleem bij.

In de jaren zestig en zeventig was er sprake van seksuele vrijheid. Dat was niet zo geheimzinnig. Die veel vrijere seksuele moraal uitte zich in partnerruil, stellen die het af en toe met elkaar deden en vrouwen die de vrouwenliefde ontdekten in het kader van de feministische revolutie. Over dat soort seksuele frivoliteiten werd luchtiger gedacht. Het verschil met wat er nu gebeurt, is dat het toen een extraatje was. Een vrolijkheidje buiten de deur, geen compensatie voor de uitgebluste seks thuis binnenshuis.”

Nieuwe lichting

Elke nieuwe generatie die er woont en werkt, verandert Amsterdam. Journalist Raounak Khaddari (28) onderzoekt in deze serie hoe twintigers en dertigers hun weg zoeken in de stad. De vorige afleveringen:

- Niet langer diploma’s, maar vaardigheden zetten de toon op de arbeidsmarkt.

- Huisje, boompje, baby: dat ligt voor millennials niet voor de hand.

- ‘De ware’ vinden anno nu: het moet perfect zijn, anders swipen we verder.

Starters krijgen amper voet aan de grond in Amsterdam: ‘Op mijn 32ste wéér op kamers. Dat is toch pijnlijk?’

- Wanneer is een betere versie van jezelf goed genoeg? Op Instagram lijkt het alsof het altijd beter kan.

- Grenzen tussen familie en vrienden verschuiven; de millennial stelt zijn eigen familie samen.