Miljardenorder nieuwe onderzeeboten met onbekend bedrag opgehoogd: ‘Geen easy peasy project’

Staatssecretaris Christophe van der Maat (Defensie, VVD) stuurt uiterlijk volgende maand offerteaanvragen naar de drie overgebleven fabrikanten. Daarin staat hoeveel boten Nederland wil (vier), tegen welke prijs en welke eisen worden gesteld. Hoeveel extra geld het kabinet uittrekt voor de onderzeeboten, kan hij niet zeggen. “Dat is geen openbare informatie, omdat we willen dat de werven worden uitgedaagd om de beste boten tegen de beste prijs te leveren.”

Van der Maat wil alleen kwijt dat de vervanging van de huidige onderzeeboten in de categorie ‘boven de 2,5 miljard euro’ valt. In 2019 was al duidelijk dat er met de order minimaal 3,5 miljard euro was gemoeid. Dat bedrag stijgt nu verder. Van der Maat wil niet zeggen of dat met miljoenen of miljarden is. “Het is een ingewikkeld proces, want het is een nicheproduct dat niet elke dag van de plank rolt. Dit is geen easy peasy project.”

Meer dan waard

Het extra geld komt deels uit de Defensiebegroting, die per volgend jaar weer wordt opgehoogd dankzij de extra miljarden die de krijgsmacht erbij krijgt. Ook worden updates van ander materieel later uitgevoerd, waardoor geld vrijkomt. Dat kan, volgens de krijgsmacht, omdat het effect op de gereedheid van de troepen gering is. Van der Maat: “Het is het ons meer dan waard.”

Tegelijkertijd verlaagt Defensie een deel van de eisen die het eerder wel aan de nieuwe onderzeeboten stelde, nadat bleek dat boten met dergelijke specificaties véél duurder zouden uitvallen. Volgens VVD’er Van der Maat gaat het om details. “Als je een nieuwe auto koopt, wil je ook dat die minimaal 130 kilometer per uur kan rijden. We willen ook dat een onderzeeboot heel hard kan varen. Maar in plaats van kneiterhard, is heel hard ook goed.”

De drie fabrikanten, de Zweeds-Nederlandse combinatie Saab/Damen, het Frans-Nederlandse Naval/IHC en het Duitse ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS) moeten de offerte ‘rond de zomer’ van volgend jaar af hebben, daarna kiest Van der Maat welke fabrikant ook echt aan de slag mag. Het kabinet is al jaren bezig met de vervanging van de onderzeeboten, die telkens vertraging opliep.

Binnen tien jaar zeewaardig

Het kabinet eist ook van de drie fabrikanten dat tien jaar nadat ze de order krijgen twee van de vier boten zeewaardig zijn. “Dan heb je het over 2034-2037. Van de vier die nu varen kunnen er nog twee door tot die periode. Dan moet de wissel plaatsvinden.”

De industrie wordt al langer geplaagd door leveringsproblemen. Mochten de fabrikanten niet binnen tien jaar kunnen leveren, dan heeft Van der Maat een probleem, erkent hij. “Dan is er geen geldige offerte.”

Van der Maat wil ook dat de Nederlandse industrie ‘op alle manieren wordt betrokken’, bijvoorbeeld voor het onderhoud. “Er is nog volop kennis in Nederland, maar we hebben geen bedrijven die zelfstandig de boot helemaal kunnen bouwen.” Fabrikanten kunnen ‘punten’ scoren als er veel Nederlandse toegevoegde waarde is.