Van Vleuten verrast iedereen, en vooral zichzelf, met winst

Het is de reactie van Marianne Vos die de ontknoping van de WK wegwedstrijd voor vrouwen in het Australische Wollongong het beste samenvat. Met haar hoofd schuddend, haar handen in de lucht geheven en een uitdrukking op haar gezicht die ergens het midden houdt tussen huilen en lachen, komt ze over de finish gefietst. Alsof ze, net als alle andere rensters, aanwezige toeschouwers en televisiekijkers thuis, denkt: Wat is hier gebeurd?

Dit is wat er gebeurde: Annemiek van Vleuten kroonde zich tot wereldkampioen wielrennen, voor de tweede keer in haar carrière. In 2019 toonde ze zich al eens de beste in het Britse Yorkshire, na een imposante solo van 105 kilometer. Maar deze overwinning, hier in Australië, was misschien nog wel indrukwekkender.

Alles gewonnen

Wie een week geleden zei dat Van Vleuten wereldkampioen zou worden, zei niet zoveel geks. De 39-jarige renster behoort al jaren tot de besten ter wereld en won dit seizoen zowat alles waar ze aan meedeed: Luik-Bastenaken-Luik, de Giro d’Italia, de Tour de France, de Vuelta a España. Bovendien lag het lastige parcours, met een flinke klim op Mount Keira en daarna een paar pittige heuveltjes, haar wel.

Maar bij de start van de wedstrijd, zeven dagen later, geloofde niemand meer in haar kansen, ook Van Vleuten zelf niet. Dat begon met een matige tijdrit een week geleden langs de Australische oostkust. De olympische kampioene tijdrijden was een van de favorieten voor de wereldtitel op die discipline, maar ze stelde teleur met een zevende plek. Van Vleuten weet het achteraf aan een complete offday – en misschien was ze wel moe na een lang en succesvol seizoen.

Woensdag ging het van kwaad tot erger, toen Van Vleuten door een mechanisch probleem ten val kwam tijdens de mixed relay. Op haar zij klapte ze op het asfalt, verdwaasd bleef ze zitten. Onderzoek in het ziekenhuis onthulde een breukje in haar elleboog, die ze nauwelijks kon strekken.

Einde verhaal, zo leek het, maar toch ging Van Vleuten trainen, kijken hoe ze rondreed, of ze kon aanzetten. Ze kwam nauwelijks uit het zadel en kon niet op de pedalen staan, toch de manier waarop zij vaak het verschil maakt. Maar het was voldoende, vond ze zelf, om zichzelf nog niet helemaal af te schrijven voor zaterdag.

De Nederlandse vrouwenselectie kreeg intussen met een volgende tegenvaller te maken: Demi Vollering testte positief op corona. Het was voor Van Vleuten, zo zou ze achteraf zeggen, de druppel geweest, nu moest ze van zichzelf wel starten. Alle ballen op kopvrouw Vos. Van Vleuten liet haar familie en vrienden in Nederland weten dat ze rustig konden blijven slapen – ze zou gaan knechten en meer niet, dus vroeg opstaan om te kijken had geen zin.

Lees ook Ieder zijn rol in de race om de regenboogtrui

Favoriet minder

En zo begint de wedstrijd in de Nederlandse nacht van vrijdag op zaterdag met een topfavoriete minder, zo is de algemene opvatting. Het plan van Van Vleuten om op 125 kilometer van de streep, op Mount Keira, in de aanval te gaan, is in de prullenbak verdwenen. Op televisie vragen de commentatoren van de NOS zich hardop af of Van Vleuten wel de finish gaat halen. Als Van Vleuten op 25 kilometer voor de finish op een klein klimmetje moet lossen, net als kopvrouw Vos, lijkt de Nederlandse vrouwenselectie veroordeeld tot een anonieme editie van het WK.

Van Vleuten en Ellen van Dijk, de kersverse wereldkampioene tijdrijden, melden zich nog een keer vooraan in het peloton om Vos terug naar de kop van de koers te rijden. Het plan mislukt, Vos kan niet mee. Maar het zorgt er wel voor dat Van Vleuten opeens in het groepje achtervolgers áchter de kopgroep terechtkomt. Ze ziet dat haar kopvrouw niet meekan, en denkt bij zichzelf: als we terugkomen vooraan, dan krijg ik één kans.

Die kans is ontsnappen, vlak voor de finish, nog een keer keihard aanzetten, en dan hopen dat je genoeg voorsprong pakt om weg te blijven voor een sprintende groep achtervolgers. Er is nog minder dan een kilometer te gaan als Van Vleuten zichzelf lanceert. Niemand die het ziet aankomen: zelfs de camera’s van de helikopter registeren het begin van haar aanval niet. Uit het niets lijkt Van Vleuten ineens door het beeld te vliegen.

Ze krijgt een gaatje, enkele tientallen meters, de vrouwen achter haar gaan op de pedalen staan, Van Vleuten tilt zichzelf uit haar zadel op, de voorsprong wordt kleiner, de afstand naar de streep ook, en dan is ze er opeens overheen. Van Vleuten is zo verbaasd dat ze vergeet te juichen. Pas als Vos en Van Dijk haar komen feliciteren, dringt het tot haar door: ze heeft gewonnen. Even is alle pijn vergeten, en ze schreeuwt het uit van blijdschap terwijl ze beide armen, ook die met de gebroken elleboog, richting de hemel strekt.

Ongeloof

„Ik wacht op het moment dat iemand me komt vertellen dat het niet waar is. Ik verwachtte elk moment te worden ingehaald, maar ze kwamen niet”, zegt Van Vleuten na afloop tegen de NOS, terwijl het ongeloof op haar gelaat gebeiteld staat. Hoe ze het heeft geflikt? „Het was echt een hel vandaag, ik kon niet staan vanwege mijn elleboog, mijn benen deden verschrikkelijk pijn. Maar ik heb heel veel inhoud, ik ga niet zo snel kapot.” Een klassieker, drie grote rondes en nu de regenboogtrui, allemaal in één jaar. „Ik heb een ongelooflijk seizoen, al mijn doelen zijn waarheid geworden”, zegt ze bijna verlegen.

Marianne Vos, die uiteindelijk veertiende wordt, schudt na de finish nog maar eens haar hoofd. „Pfooaahh”, is het geluid dat ze produceert voor de camera van de NOS, zwaar onder de indruk van Van Vleutens prestatie. „Ik zag van heel uit de verte wat er gebeurde. Dit is ongelooflijk, ze gaat niet kapot. Annemiek is Annemiek.”