Veel opwaaiend stof door stikstofuitspraken Hoekstra: legt hij een bom onder het regeerakkoord?

Met het interview in AD heeft Hoekstra vanochtend al veel stof doen opwaaien. Wat maakt zijn uitspraken zo opvallend?

‘Eigenlijk zegt Hoekstra dat de stikstofdiscussie in een impasse is beland. Hij geeft in het interview aan dat het CDA bereid is concessies te doen. Het kabinetsdoel van 2030 is volgens hem niet heilig. Daarmee lijkt hij te suggereren dat de partijen opnieuw naar het regeerakkoord gaan kijken.

‘Het interview heeft zeker stof doen opwaaien, maar tot de val van het kabinet zie ik het niet meteen leiden. Wel wordt weer duidelijk dat de stikstofcrisis erg gevoelig ligt binnen de coalitie. De coalitiepartijen balanceren met z’n allen op een heel dun koord.

‘Deze actie van het CDA zat er al een beetje aan te komen. Je kunt het niet los zien van de electorale situatie van de partij. Ze worden deels leeggegeten door de Boer Burger Beweging van Caroline van der Plas. Met de Provinciale Statenverkiezingen die eraan komen is dat geen prettig vooruitzicht. Hoekstra staat onder druk van zijn achterban, en dit is zijn eerste stap om die tegemoet te komen.

‘In iets mindere mate zie je bij VVD en ChristenUnie een soortgelijke situatie. Vanuit die achterbannen klinkt ook steeds feller kritiek op het stikstofbeleid. Die partijen hebben ook moeite met de gemaakte afspraken, en willen er soepeler naar kijken. Rutte zei eerder al dat er geen taboes bestaan rond de stikstofcrisis. Aan de andere kant heeft het rapport van de commissie Remkes, dat onlangs verscheen, uitgewezen dat 2030 de uiterste deadline is om de natuurgebieden te kunnen redden. In die zin is er dus geen ruimte voor herziening.’

Kan Hoekstra het regeerakkoord zomaar openbreken?

‘Nee. Het is ook zeer de vraag of Hoekstra dat echt aandurft. De coalitietop heeft vanochtend met hem gebeld, en toen heeft hij volgens ingewijden niet gezegd dat hij onder de afspraken uit wil. Als hij het regeerakkoord toch wil openbreken, staat alles opeens op losse schroeven. Dan zullen andere coalitiepartijen ook weer allerlei concessies willen, en kom je feitelijk in een doorstart van de formatie terecht. Hoekstra lijkt daar voorlopig voor terug te schrikken.

‘Dat is ook wat D66-fractievoorzitter Jan Paternotte tegen ons heeft gezegd: ‘Hoekstra heeft niet uitgesproken dat hij het regeerakkoord wil openbreken.’ D66 wil vasthouden aan de stikstofafspraken, en vindt dat het allemaal al veel te lang heeft geduurd.’

Het lijkt erop dat D66 nog vrij laconiek reageert op de woorden van Hoekstra.

‘Dat is zo, maar dat komt dus ook omdat Hoekstra vooralsnog niet doorbijt. Dat leidt weer tot verbazing en verwarring bij de andere coalitiepartijen. Wat wil het CDA nou precies, en hoe ver is de partij bereid om te gaan? Dat zijn hun vragen.

‘Toch lijkt een kabinetscrisis op dit moment in niemands belang. De vier regeringspartijen zeggen altijd uit te zijn op een stabiel landsbestuur, dan kan je de boel niet laten escaleren nu het land voor grote problemen staat. Wat verder meespeelt is dat VVD, CDA en D66 er momenteel slecht voor staan in de peilingen. Dan zit je als partij doorgaans niet te wachten op een crisis.’

Minister-president Mark Rutte vindt de uitspraken van Hoekstra staatsrechtelijk gezien op het randje. ‘Dit kan nét, maar het moet een uitzondering blijven.’ Is dat een harde waarschuwing?

‘Rutte wil bovenal voorkomen dat de coalitiepartijen allemaal hun eigen plan gaan trekken in de media. Het komt niet vaak voor dat een bewindspersoon zich op deze manier publiekelijk uitlaat over de koers van het kabinet. Rutte weet hoe belangrijk het is om als coalitie eenheid uit te stralen. De verdeeldheid is er, zeker, maar met twee monden gaan communiceren leidt alleen maar tot meer onrust. De sfeer is er niet beter op geworden binnen de coalitie.

‘Volgende week komt de Tweede Kamer terug van reces om te debatteren over de verdeeldheid binnen het kabinet over het stikstofbeleid. Tegen die tijd moet er een eenduidig verhaal liggen. Anders kan de spanning wel eens verder oplopen.’