Nieuws

CPB: koopkracht daalt met 6,8 procent, meer mensen in armoede

Door de vele prijsstijgingen van de laatste tijd gaan Nederlanders er flink op achteruit in de portemonnee. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) daalt de koopkracht dit jaar waarschijnlijk met wel 6,8 procent, iets wat in Nederland zeker decennia niet is voorgekomen. Daarbij is de verwachting dat er meer mensen in de armoede belanden.

ANP 19 augustus 2022, 08:05

Een groeiend aantal mensen kan nu al nauwelijks rondkomen, zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp.Beeld ANP / ANP

“Huishoudens merken de gevolgen van de hoge inflatie, en dat heeft zijn weerslag op de economie,” zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp in een verklaring. Volgens hem is er een groeiend aantal mensen dat nu al nauwelijks kan rondkomen en voor wie de energierekening onbetaalbaar dreigt te worden.

Na sterk herstel uit de coronacrisis valt de economische groei daarom nu weer terug. Voor heel dit jaar rekent het CPB nog wel op een hoog groeicijfer van 4,6 procent. Dat komt vooral door de sterke groei in het tweede kwartaal. Maar onderliggend is het beeld aan het kantelen, waarschuwt het CPB. Volgend jaar groeit de economie waarschijnlijk maar 1,1 procent.

Als de energiecrisis die is ontstaan door de oorlog in Oekraïne niet verder escaleert, komt de inflatie volgens de ramingen dit jaar uit op 9,9 procent. Volgend jaar zou de inflatie dan weer terugzakken, maar met 4,3 procent wel op een relatief hoog niveau blijven hangen.

Armoede

Hierdoor hebben mensen steeds meer geld nodig om aan hun basisbehoeften te kunnen voldoen, terwijl de inkomens maar beperkt stijgen. Het CPB denkt dat volgend jaar 7,6 procent van de Nederlanders met armoede te maken krijgt. Voor kinderen is dat zelfs 9,5 procent.

Hoeveel huishoudens minder te besteden hebben kan wel sterk verschillen. De allerlaagste inkomens profiteren dit jaar juist van de energietoeslag van 1300 euro. Maar het CPB waarschuwt dat die steunmaatregel niet alle kwetsbare huishoudens bereikt. Daarbij is die toeslag maar eenmalig en houdt deze laagste inkomensgroep daardoor in 2023 juist beduidend minder over.

Politiek

Naar deze augustusraming van het CPB werd sterk uitgekeken in politiek Den Haag. De coalitie en het kabinet staan onder grote druk om de pijn van de hoge prijzen te verzachten. De gegevens van het CPB zullen de basis vormen voor onderhandelingen over de manier waarop het kabinet de lasten voor huishoudens mogelijk kan verlichten.

Intussen staat de overheid er financieel wel beter voor, merkt het CPB op. Wat betreft inkomsten profiteert de schatkist van het aantrekken van de economie na de coronacrisis. Daarnaast leidt de hoge gasprijs ook tot fors hogere gasbaten. En door de krappe arbeidsmarkt lukt het niet om alle eerder geplande investeringen te doen. De overheidsuitgaven stijgen daarom minder dan begroot.

Oppositie eist actie kabinet

De oppositie in de Tweede Kamer eist onmiddellijke actie van het kabinet om de koopkracht van huishoudens te stutten. GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee vindt het ‘onacceptabel’ als een op de tien kinderen in Nederland in armoede belandt. Voor iedereen van het sociaal minimum tot anderhalf keer modaal moet er volgens hem direct meer geld bij. Hij stelt dat de koopkrachtcrisis mede is veroorzaakt door het uitblijven van een structurele aanpak van vermogensongelijkheid.

“Eerlijke belastingheffing op vermogen en winst kan snel groot geld vrij maken voor de noodzakelijke herverdeling,” aldus Van der Lee. “Zodat ook de lasten op arbeid omlaag kunnen en het minimumloon fors kan stijgen.”

“Alle seinen op rood,” constateert PvdA-leider Attje Kuiken. Ook zij vindt dat het minimumloon ‘met euro’s’ omhoog moet. Verder wil zijn gerichte compensatie via de zorgtoeslag en een eerlijke vermogensverdeling via een solidariteitsheffing. “Om deze ramp te voorkomen moet het kabinet alles uit de kast trekken.”

Ook de SP wil nu actie zien om energie, boodschappen en benzine betaalbaarder te maken. “Er is geld genoeg,” aldus partijleider Lilian Marijnissen. “Grote bedrijven maken woekerwinsten. Zet dat geld, door een fatsoenlijke winstbelasting voor grote bedrijven, in om de kosten voor mensen direct te verlagen.”

PVV-leider Geert Wilders noemt het geen verrassing dat de koopkracht hard onderuitgaat. “Dat weten we al een half jaar en het is crimineel dat Rutte en Kaag er nog niets aan hebben gedaan,” vindt hij.