Landbouw moet duurzamer, maar stikstof is geen probleem, vindt meerderheid boeren
Boeren willen best verduurzamen. Maar ze denken dat consumenten niet bereid zijn om extra te betalen voor duurzaam geproduceerd voedsel.
Bijna driekwart van de boeren en tuinders vindt dat de Nederlandse landbouwsector moet verduurzamen. Ruim 84 procent is in principe bereid om te investeren in duurzaamheid als er de garantie zou zijn dat hun investeringen zouden terugverdienen.
Dit blijkt uit een enquête van het vakblad Nieuwe Oogst onder bijna 1400 akkerbouwers, melk- en pluimveehouders, varkenshouders, bollenkwekers en boomkwekers. De enquête-uitslagen zijn niet uitgesplitst naar de verschillende soorten land- en tuinbouwers: er is dus niet uit op te maken of melkveehouders anders over verduurzaming denken dan bijvoorbeeld varkenshouders of tuinders.
Net de helft van de ondervraagde boeren en tuinders vindt dat de verduurzaming door ‘de markt’ moet worden betaald. Dertig procent is het eens met de stelling dat verduurzaming deels door de markt moet worden bekostigd. Tegelijkertijd gelooft het gros van de ondervraagden niet dat er van die markt veel te verwachten is: 77 procent van de boeren en tuinders meent dat consumenten niet bereid zijn om extra te betalen voor duurzaam geproduceerde landbouwproducten.
‘Er is geen stikstofprobleem’
Boeren en tuinders kijken vaak anders tegen de staat van het Nederlandse milieu aan dan anderen, zoals het kabinet. Twee derde van hen vindt dat Nederland geen stikstofprobleem heeft. Bijna net zo veel agrariërs zijn van mening dat het met de kwaliteit van het water, zowel het grond- als het oppervlaktewater, wel goed zit.
Het overgrote deel van de ondervraagden vindt dat zijn bedrijf goed in de omgeving past. Ruim de helft zou het bedrijf het liefst houden zoals het nu is. Toch stelt 65 procent dat het de huidige land- en tuinbouw nu geen duurzaam verdienmodel heeft. Veel boeren zien hun kosten stijgen en vinden dat de retailsector, vooral supermarkten, er met de winst vandoor gaat.
Ruim 84 procent is het eens of deels eens met de stelling ‘Ik ben bereid te investeren in verduurzaming als ik de garantie krijg dat ik het kan terugverdienen’. Anderzijds ziet maar 42 procent verduurzaming of gedeeltelijke verduurzaming als verdienmodel. Dat komt door de hoge kosten die boeren ervoor denken te moeten maken en door de overtuiging dat consumenten niets extra’s willen betalen voor duurzaam geproduceerd voedsel.
Hoe te veranderen?
Een flink aantal agrariërs piekert over verandering. Rond een vijfde denkt aan werken met meer aandacht voor de natuur. Ook zijn er boeren die overwegen om extensiever te werken of om om te schakelen op biologisch boeren. Dertien procent zou juist op verdere schaalvergroting willen mikken of (9 procent) op verdere intensivering. Er zijn ook boeren die zeggen niet in verduurzaming te kunnen investeren omdat ze daar geen geld voor hebben.
Dat een flink aantal boeren milieuvriendelijker zou willen werken, bleek ook uit een enquête die Trouw in 2018 onder de kop ‘De staat van de boer’ deed. Tachtig procent van de bijna 2300 boeren die op de enquête-oproep reageerden, gaf toen aan milieuvriendelijker te willen werken en 50 procent wilde dat binnen tien jaar gaan doen.
Meer dan de helft van de respondenten zei destijds dat agrarische bedrijven zich niet langer moesten focussen op de export. Ruim 70 procent zei het niet acceptabel te vinden dat de natuur onder druk komt te staan door nog intensievere landbouw en veeteelt.
Trouw peilde toen ook veel ontevredenheid bij boeren. Ze voelden zich onbegrepen door de buitenwereld en in de hoek gezet door media, politici, supermarkten en milieu-organisaties. Slecht vertegenwoordigd voelden zij zich door traditionele belangenbehartigers, zoals LTO Nederland.
Eind 2019, toen de stikstofkwestie net speelde, bleek dat dat ongenoegen groter was geworden en en dat veel boeren geen moeite hadden met harde acties tegen het overheidsbeleid. Trouw peilde toen veel steun bij boeren voor het radicale Farmers Defence Force van Mark van den Oever en voor de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas.
Lees ook:
2500 boeren komen met plan om landbouwcrisis op te lossen. ‘Minder stikstof en zonder kunstmest’
Het kabinet krijgt vandaag advies van een groep boeren die al duurzaam werken. ‘Wij schetsen in tien punten een perspectief voor alle boeren.’