Terug naar de krant

Remkes probeert de stikstofimpasse buiten de boeren om te doorbreken

Leeslijst profiel

Stikstofoverleg De gesprekken die moesten leiden tot verzoening tussen boeren en het kabinet mislukten. Deze week gaat Johan Remkes in gesprek met andere betrokkenen.

Leeslijst

De Vogelbescherming, de Triodos Bank, de Unie van Waterschappen, supermarktconcern Jumbo. Nadat hij begin augustus een verzoeningsgesprek tussen het kabinet en de boeren zag mislukken, probeert Johan Remkes het taaie stikstofdossier nu via een andere route vlot te trekken. Afgelopen week heeft het oliemannetje van de regering andere betrokken partijen uitgenodigd om met een steeds wisselende kabinetsdelegatie over de grote stikstofopgave te spreken.

Strikt genomen behoort dit niet tot zijn opdracht. Die luidde, zoals de ministers Christianne van der Wal (Stikstof, VVD) en Henk Staghouwer (Landbouw, ChristenUnie) het begin juli aan de Tweede Kamer formuleerden, om het gesprek tussen kabinet en de agrarische sector weer op gang te krijgen. Zo zou „beter begrip voor elkaars positie” moeten ontstaan, opdat er „weer een constructieve dialoog gevoerd kan worden over de toekomst van het landelijk gebied”.

Die missie leek al op dag één te zijn mislukt, toen LTO-voorzitter Sjaak van der Tak direct na het eerste verkennende gesprek verklaarde niet van plan te zijn om nog eens met het kabinet in gesprek te gaan, zolang het in juni gepresenteerde stikstofbeleid niet van tafel gaat. De radicalere boerenorganisaties, die zich door Van der Tak bij Remkes hadden laten vertegenwoordigen, kondigden nog dezelfde dag nieuwe demonstraties aan. Al bleven „de hardste acties ooit” uit en zei Farmers Defense Force-voorman Mark van den Oever donderdag deze „tot nader order op te schorten”.

Deze stellige en boze kant van de boerenstand blijft de rol van Remkes anders zien dan waar hij voor is aangesteld: niet als ‘neutrale gespreksleider’, maar als bemiddelaar bij een onderhandeling waar concessies van het kabinet zijn binnen te slepen.

Dan maar met anderen praten

Nu de impasse niet is doorbroken gaat Remkes met organisaties buiten de agrarische sector om de tafel. Deze maandag met natuur- en milieuclubs, woensdag met de lobby van bedrijfsleven en bouwsector, donderdag met de financiële sector en bedrijven uit de levensmiddelenketen en volgende week met lokale overheden. Al deze partijen hebben evenzeer met het stikstofprobleem te maken, maar van een impasse met het kabinet is in hun geval geen sprake. Ze zijn allen bereid mee te denken over het achterliggende doel ervan: natuurherstel.

Al is er één hoek uit het bedrijfsleven die zich nadrukkelijk achter de boze boeren heeft geschaard en de uitnodiging van Remkes heeft afgeslagen: enkele vertegenwoordigers uit de grote agrarische industrie, zoals slachterij Vion, veevoerbedrijf ForFarmers en zuivelconcern Royal A-ware.

Zonder dat de boeren bij de nieuwe serie gesprekken aanschuiven wil Remkes hen er wel mee tegemoet komen, legt zijn woordvoerder Jan-Willem Wits uit. „Hij wil het verhaal niet alleen over maatregelen voor de landbouw laten gaan en daarom bij andere betrokken organisaties ideeën ophalen die de uitvoering van het stikstofbeleid kunnen vergemakkelijken.” Hij wil naast de noodzakelijke stikstofreductie ook het tweede aspect van de stikstopgave bespreken: de hervorming van de agrarische sector naar een duurzame, minder intensieve landbouw. De vraag die Remkes aan zijn nieuwe gesprekspartners wil stellen, zegt woordvoerder Wits: „Hoe kunnen jullie de boeren helpen bij het heruitvinden van hun bedrijfsvoering?” Kan een melkveehouder, na noodzakelijke inkrimping van zijn stal, straks ook een boterham verdienen als natuurbeheerder? Of kan een boer tegen een passende vergoeding een actieve rol spelen bij het beschermen van bedreigde weidevogels?

Lees ook Deze veehouder sluit de kringloop door álle reststromen te recyclen
Pieter van der Valk boert circulair. Hier wordt bermgras gecomposteerd.

Nieuwe ‘perspectiefbrief’

Met de vrijwillige verbreding van zijn opdracht voert Remkes in wezen het huiswerk uit dat nog op het bordje van Landbouwminister Staghouwer ligt. Diens eerste poging om een wenkend perspectief te bieden voor de duurzame toekomst van het boerenbedrijf werd eind juni door de Tweede Kamer gekraakt. De bewindsman werd gesommeerd om uiterlijk begin september met een nieuwe ‘perspectiefbrief’ te komen. Komende donderdag zal hij informeel – het is nog reces – de Tweede Kamercommissie vertellen hoe ver hij daarmee is.

Intussen lijken de verhoudingen binnen de coalitiefracties van de Tweede Kamer over het stikstofdossier erdoor geraakt te worden. Lange tijd bleven VVD, D66, CDA en ChristenUnie tamelijk eensgezind roepen dat de in het regeerakkoord afgesproken stikstofdoelen overeind moeten blijven, maar vorige week stelden de drie betrokken Kamerleden van regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie vragen aan minister Van der Wal. Zij willen weten of de noodzakelijke vermindering van stikstofuitstoot in absolute termen (39 kiloton per jaar) wel strikt noodzakelijk is. Heeft het ministerie van Financiën immers niet berekend dat die reductie aanzienlijk minder kan (30 kiloton), zonder dat de ultieme doelstelling voor natuurherstel in 2030 in gevaar komt?

D66-Kamerlid Tjeerd de Groot ziet in de gestelde vragen door zijn coalitiegenoten een blijk van zwakke knieën. „Het is het typische uitstelgedrag, van pappen en nathouden, van het niet durven nemen van noodzakelijke lastige maatregelen. Dat is precies de reden waarom we na jaren van vooruitschuiven nu met het stikstofprobleem zitten.”

Als de consensus over de stikstofmaatregelen begint te schuiven, zal de opdracht van Remkes er niet gemakkelijker op worden. Tenzij het kabinet zwicht en het in juni gepresenteerde beleid ineens tóch gaat aanpassen. Dan was er helemaal geen neutrale gespreksleider nodig geweest.

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 15 augustus 2022.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in