Eén ding was zeker: het zou niét hetzelfde protest worden zoals in Nederland. “Maar we willen met onze actie onze collega-landbouwers in Nederland wél steunen. Op onze manier”, zegt Danny Hereijgers van Stuurgroep Turnhoutse Vennengebied. Dat de actie van woensdagavond is ontstaan in dat beruchte Vennengebied, is niet verwonderlijk. Ze zijn het zwaarst getroffen door het toekomstige stikstofbeleid.

“De actie was geen idee van de Stuurgroep zelf, maar van enkele boeren die mee zijn gaan protesteren in Stroe in Nederland. Al snel konden we op veel steun uit heel Vlaanderen rekenen.”

De Kempense boeren trokken in kleine groepjes met tractoren en met spandoeken naar bruggen over de E34 en de E19. De rest van Vlaanderen volgde hun voorbeeld. De boeren uit het Turnhoutse Vennengebied kwamen eerst samen aan het gemeentehuis van Ravels, een van de gemeenten die gekenmerkt is door landbouw en waar veel inwoners zich grote zorgen maken.

LEES OOK. Boeren voeren actie langs E19 en E34 om stikstofbeleid aan te klagen

Opvallend veel jonge mensen

Opvallend: aan het gemeentehuis waren ook veel jonge mensen te vinden, uitgerust in zwarte T-shirt met leuzes om de boeren te steunen. “Mijn ouders hebben een melkvee- en kalverbedrijf. Ik zou er in de toekomst graag mee instappen, maar weet niet meer of dat nog haalbaar is”, vertelt de 16-jarige Britt. Of haar generatie de ernst van de zaak begrijpt, betwijfelt ze.

“Ik ken wel mensen die weten waar het dossier over gaat, maar anderen die geen flauw benul hebben. Nochtans is het niet moeilijk. Op deze manier wordt het vers voedsel in de winkel een pak duurder, dus ook mensen zonder achtergrond in landbouw zouden de ernst moeten inzien”, zegt ze.

“We hebben echt schrik voor onze toekomst”, zegt ook de 18-jarige Emma. “Ook over de manier waarop de landbouw in de kijker wordt gezet. Neem nu de protesten in Nederland, dat is bijna relschoppen. In zo’n daglicht willen wij niet staan, dat is niet de juiste manier.”

LEES OOK. Hoe het Nederlandse boerenprotest helemaal uit de hand loopt: “Laat Den Haag maar branden”

“Steeds hetzelfde cassettebandje”

“We kiezen er bewust voor om in kleine groepjes naar de bruggen te rijden. We hinderen het verkeer niet, en houden ons kalm. Niemand heeft er baat bij als we op dezelfde manier gaan protesteren zoals in Nederland”, vult Danny aan. De man is een boerenzoon en heeft veel ervaring in de sector: hij werkte onder andere in rundveegenetica, in de land- en tuinbouwsector en bij een loonwerkbedrijf. Het stikstofdossier kent hij tot in de puntjes.

“Ik heb veel contacten opgebouwd, en weet hoe pijnlijk de hele kwestie bij de landbouwers ligt. De boodschap die we vandaag willen duidelijk maken, is dat niet alleen de boeren maar ook de consument slachtoffer zullen worden van dit stikstofbeleid. De Belgische landbouw heeft een van de strengste wetten qua voedselveiligheid wereldwijd. Mensen moeten beseffen dat binnenkort de deuren wagenwijd open worden gezet voor voedsel van mindere kwaliteit, terwijl de prijs omhoog zal gaan. Met de huidige inflatie denk ik niet dat er iemand op nog hogere voedselprijzen zit te wachten. Minister Demir geeft er een draai aan, maar wij hebben met de stuurgroep al dikwijls bewezen dat er fouten staan in het stikstofdossier. Maar ze blijft haar kop op een ondemocratische manier in het zand steken. Er móét een correct akkoord komen, in het belang van de boer én de burger”, zegt hij. Hij benadrukt dat de kwestie enorm hard leeft op het platteland, maar dat de grootsteden nog moeten volgen.

“In de stad begrijpen ze niet waarom wij protesteren”, zegt ook landbouwer Karel. “Ze denken dat vlees, melk, fruit en groenten uit het niets in de winkelrekken ligt. Je wil niet weten hoeveel kleuters en jonge kinderen mijn boerderij komen bezoeken en niet beseffen dat melk van de koe komt.” Karel stoort zich ook aan de manier waarop de kwestie in de media komt.

“Als we aan het woord komen, is het steeds eenzijdig, en ongenuanceerd. En ondertussen speelt minister Demir steeds hetzelfde cassettebandje af. Ook de laatste keer toen ze in Merksplas op bezoek kwam, werd nog maar eens duidelijk dat ze niet op onze vragen kan antwoorden. Triestig vind ik dat. Met de nulbemesting in het vizier, kunnen wij toch onmogelijk onze job nog uitoefenen? Ze zet alles op slot voor ons”, klinkt het.

Met uitsterven bedreigd

Het vreedzame protest kwam er en was een succes: op vrijwel alle bruggen van de E34, van Arendonk tot Zoersel, stonden tractoren en boeren. Zelf waren ze stil, al konden ze wel rekenen op getoeter van de auto’s die onder hen passeerden. Ook langs de kant van de weg, in Ravels en Arendonk, waren verschillende zwarte vlaggen te zien. De lokale politie was ter plaatse aan de bruggen, maar greep niet in omdat de tractoren de op- en afritten niet versperden.

“Landbouw zal uitsterven, in de toekomst zullen we naar een museum moeten om een boer te zien”, besluit Danny. “De boeren doen al jarenlang inspanningen, maar plots veranderen de spelregels. Dat is puur pestgedrag, met grote gevolgen.”

Ook in Hechtel-Eksel uitten jonge boeren hun protest door met een colonne van een twintigtal tractoren op een brug boven de Noord-Zuidverbinding post te vatten. Over de reling hingen ze een spandoek met de tekst ‘Boeren plagen, honger vragen’. “We zijn jonge landbouwers uit de ruime regio, uit het gewest Neerpelt. Deze actie is spontaan ontstaan en we hebben daar op ingepikt. Het is onze manier om te uiten dat we echt bezorgd zijn over onze toekomst.”

Gesprek met minister Brouns

Tientallen boeren verzamelden met hun tractors woensdagavond op de parking van de Colruyt in Bree. Daar sloot ook een groep landbouwers uit de Kempen bij hen aan. Op hun tractors hingen tal van slogans, zoals “Demir wil boeren uit ’t land. Voedselcrisis volgt voor de middenstand”. In groep trokken ze naar het gemeentehuis in Kinrooi. Daar stond Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) hen te woord.

Brouns was letterlijk omsingeld door de boeren en hun in slogans gehulde landbouwvoertuigen, maar antwoordde kalm op alle vragen die hij kreeg. “Ik denk dat we op een kruispunt staan voor de landbouw en de uitdagingen zijn bekend”, sprak hij de boeren toe. “Ik heb altijd gezegd en zal blijven herhalen dat we de toekomst voor de landbouw samen zullen maken. De stikstofuitstoot in Vlaanderen is na die van Nederland de grootste van Europa. We dragen daar allemaal de verantwoordelijkheid voor. Ook de landbouw. We moeten naar een evenwicht zoeken. We zijn maar een zakdoek groot en op die zakdoek willen we veel dingen doen. Én landbouw én natuur én industrie én mobiliteit én wonen én toerisme op dat klein stukje. Dat is een grote uitdaging. Maar ik wil dat samen met jullie doen.”

Daarna gaf de minister het woord aan de boeren en luisterde hij naar hun vragen en grieven. Het gesprek verliep rustig en sereen, al waren de opgedaagde landbouwers niet helemaal gerustgesteld.

Brouns bevestigde na afloop dat hij pas in de loop van de dag op de hoogte werd gebracht van het protest. “Ik ben blij dat we op een waardige manier hebben kunnen praten met elkaar”, zei hij. “Dat wil ik in de toekomst ook blijven doen. We moeten hier samen door.”