Nooit meer op vrije voeten: zwaarst mogelijke straf voor Salah Abdeslam

Na 149 zittingsdagen viel woensdagavond het doek op het assisenproces rond de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs. Veertien van in totaal twintig verdachten zagen zich tien maanden lang geconfronteerd met de getuigenissen van meer dan 2.000 burgerlijke partijen. Het langste proces uit de Franse geschiedenis had iets van een louterend ritueel, waarbij een aantal nabestaanden er op zeker ogenblik op stond broodjes te delen met enkele verdachten. Maar het leverde weinig of geen nieuwe elementen op.

De aanslagen rond het Stade de France, de terrassen aan het Place de la Nation en in de concertzaal Bataclan kostten 130 mensen het leven. Bijna 400 mensen raakten gewond.

‘Soldaat van IS’

Tegen vijf destijds in Brussel gearresteerde verdachten eiste het openbaar ministerie (OM) levenslange opsluiting: Salah Abdeslam (32), Mohamed Abrini (37), de Zweed Osama Krayem (29), Tunesiër Sofien Ayari (28) en Mohamed Bakkali (35). De vijf magistraten van het hof volgden die eis grotendeels en spraken voor Abdeslam en Abrini de levenslange opsluiting uit en voor de drie anderen dertig jaar. Levenslang betekent voor Abdeslam en Abrini dat ze de komende dertig jaar geen enkel perspectief hebben op enige gunstmaatregel of strafvermindering.

Salah Abdeslam hielp de aanslagen te organiseren door tijdens de Syrische vluchtelingencrisis in de zomer van 2015 IS–strijders vanuit heel Europa naar België over te rijden en hen onder te brengen in safehouses, her en der in België. Hij werd die fatale nacht in Parijs verondersteld zich met zeven andere kamikazes mee op te blazen, maar gooide zijn bommengordel weg en dook onder in Brussel. Hij beweerde op het proces dat zijn “hart” hem ervan weerhield mensen te doden. “Het hof stelde vast dat de bommengordel niet functioneerde”, zei voorzitter Jean-Louis Périès. “Dat roept ernstige vragen op over de uitleg van Salah Abdeslam.”

Abdeslam presenteerde zichzelf aan het begin van het proces nog als “soldaat van IS”, maar sloeg naar het einde toe een andere toon aan en excuseerde zich tegenover de aanwezige nabestaanden.

Kleine garnalen

Mohamed Bakkali uit Verviers huurde onder een valse naam safehouses en bleef tijdens het vooronderzoek beweren dat hij niet wist dat zijn Molenbeekse vrienden deel uitmaakten van een IS-terreurcel. Dat argument maakte geen indruk op een eerder proces, waar hij tot 25 jaar cel werd veroordeeld voor zijn medeplichtigheid bij de aanval op een Thalys-trein in de zomer van 2015. Hij tekende beroep aan, maar op het proces in Parijs beriep hij zich tien maanden lang op zijn recht op zwijgen. Hij werd veroordeeld tot dertig jaar cel.

De advocaten van Yassine Atar (35) gingen voluit voor de vrijspraak. Weinig of niks leek hem te linken aan de terreurcel, behalve een reeks multi-interpreteerbare sms’jes, spraakberichtjes en weinig benijdenswaardige familiale banden. Hij is de jongere broer van de veronderstelde leider Oussama Atar en de neef van de latere hoofddaders op 22 maart 2016: Ibrahim en Khalid El Bakraoui. Het hof achtte zijn betrokkenheid bij de aanslagen bewezen en veroordeelde hem tot acht jaar cel.

Tegen Schaarbekenaar Ali el Haddad Asufi (37), een logistiek hulpje van de terroristen, was zestien jaar cel geëist. Het werd tien jaar. Mohammed Amri (33) en Hamza Attou (28) gingen Salah Abdeslam de nacht van de aanslagen ophalen in Parijs en dat kost hen nu acht en zes jaar cel. Ali Oulkadi (37) gaf Abdeslam daarna een lift van Laken naar Schaarbeek. Dat levert hem nu een celstraf op, maar die heeft hij al grotendeels uitgezeten.

Farid Kharkhach, die wat bijverdiende als go-between met een illegaal drukkerijtje voor valse identiteitskaarten en zo het huren van safehouses en auto’s mogelijk maakte, komt er vanaf met twee jaar. Hij is de enige van wie volgens het hof niet is aangetoond dat hij deel uitmaakte van een terroristische organisatie. Abdellah Chouaa (40), een andere logistieke hulp, krijgt vier jaar cel.

Brussels proces

Twee IS-terroristen die waren voorbestemd om de Parijse terreurcel te vervoegen als extra kanonnenvlees werden aangehouden in Oostenrijk. De Algerijn Adel Haddadi (34) moet voor achttien jaar naar de gevangenis, net als zijn Pakistaanse kompaan Muhammad Usman (29). De eerder in Turkije tot acht jaar cel veroordeelde Molenbeekse IS-strijder Ahmed Dahmani (33) ziet daar dertig jaar bijkomen.

Ook verdachten die vijf jaar geleden in Syrië sneuvelden, werden veroordeeld tot levenslange opsluiting: Oussama Atar, Fabien en Jean-Michel Clain, Omar Darif en Obeida Dibo.

Een van de advocaten van de verdachten kondigde gisteravond tegenover een Franse tv-zender al aan dat “er zeker beroep zal worden aangetekend”, waardoor er in Frankrijk dus een tweede monsterproces komt. Voor Salah, Abrini, Krayem, Ayari en Asufi wacht vanaf 10 oktober een tweede proces in Brussel. Zij staan er met Hervé Bayingana Muhirwa, Bilal El Makhoukhi en de broers Smail en Brahim Farisi terecht voor hun vermeend aandeel in de aanslagen van 22 maart 2016.