Navo klaar voor langdurige verdediging oostgrens, Rusland degradeert van ‘strategisch partner’ tot ‘grootste dreiging’
De Navo maakt zich op voor een massieve, langdurige verdediging van haar hele oostflank, inclusief de 1300 kilometer die er straks bij komen door de toetreding van Finland. Dat besloten de leiders van de 30 lidstaten vandaag in Madrid. Partnerland Oekraïne kan ‘zo lang als nodig’ rekenen op steun en krijgt van Navo-lidstaten extra wapens.
Duitsland, Noorwegen en Nederland (drie pantserhouwitsers) zijn landen die al in de marge van de top toezeggingen deden, na een nieuwe oproep van president Zelenski om snel te leveren. Premier Rutte onderschrijft zijn oproep: “We moeten nu wapens leveren, zware wapens, en zo snel mogelijk. Dit is een sleutelmoment in de oorlog.”
Elk Navo-land zou wat hem betreft moeten kijken wat het nog kan leveren. Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) legde uit waarom: “Zelenski schetste het beeld dat het nu niet goed gaat, Oekraïne geeft steeds meer terrein prijs. Ze hebben enorm dapper gevochten, maar dat is niet langer genoeg. Oekraïne wordt in wapenarsenaal sterk overtroffen door Rusland, met vijftien tegen één. De oorlog wordt op dit moment uitgevochten met zware artillerie, en dat is het soort wapens dat Oekraïne nodig heeft.”
‘Fundamental shift’
In een handomdraai besloten de leiders, gesecondeerd door hun buitenland- en defensieministers, hun acht battlegroups langs de Russische grens verder te versterken. Daarnaast brengt de Navo luchtverdediging, wapens, munitie en brandstof naar landen die aan Rusland grenzen, zodat in geval van agressie er geen tijd verloren gaat met transport.
De derde component van wat secretaris-generaal Jens Stoltenberg een ‘fundamental shift’ in de Navo-afschrikking en -defensie noemt, is de uitbreiding en verhoogde paraatheid van de Navo-reactiemacht naar meer dan 300.000 man. Legereenheden blijven in eigen land, maar krijgen vaste gebieden toegewezen in Oost-Europa, waar ze regelmatig heen reizen voor terreinverkenning en om te oefenen met lokale strijdkrachten. Duitsland wijst bijvoorbeeld al een speciale brigade aan voor Litouwen.
Deze aanpak, met vooraf aangewezen strijdkrachten om een bepaalde bondgenoot te verdedigen, is sinds de Koude Oorlog niet meer voorgekomen. Nederland gaat volgens minister Ollongren (Defensie) de komende tijd samen met Duitsland uitzoeken hoeveel het aan de uitbreiding van de reactiemacht kan bijdragen. “We hebben manschappen en materiaal, maar we zullen nog meer nodig hebben. Daarom zullen we bij Defensie meer mensen gaan aannemen en opleiden.”
Het plan voor uitbreiding van de reactiemacht lag er volgens Ollongren al langer, maar de precieze omvang was niet bekend. “Stoltenberg heeft dat nu vertaald in aantallen, maar hij heeft ons daarmee niet overvallen.”
Finland en Zweden
Over de verdediging van nieuwkomers Finland en Zweden, welkom als lid – nu Turkije zijn bezwaren daartegen heeft ingeslikt –, zijn nog geen details bekend gemaakt, maar het slotcommuniqué stelt dat hun veiligheid ‘van direct belang is voor het bondgenootschap, inclusief tijdens de toetredingsperiode’. Rusland wordt in datzelfde communiqué veelvuldig genoemd als agressor.
In het nieuwe strategische concept, een blauwdruk voor Navo-handelen over een periode van tien jaar, degradeert het land van ‘strategische partner’ tot ‘grootste dreiging van het Navo-gebied’. Stoltenberg herinnerde eraan dat Rusland zelfs aanwezig was (als partnerland) op de top in Lissabon, waarop het vorige strategisch concept werd vastgesteld. Hijzelf was daar destijds als Noorse premier.
De teneur op de top was dat Poetin, ook al is er zorg over zijn militaire opmars, weinig heeft bereikt met zijn militaire agressie. VS-president Biden, doelend op de komst van twee nieuwe lidstaten: “Hij wilde Europa Finlandiseren. Wat hij nu krijgt is de ‘Navo-isering’ van Europa.” Stoltenberg: “Poetin is er niet in geslaagd de deuren van de Navo te sluiten. Die blijven open. Elk soeverein land beslist zelf of het toetreding vraagt.”
Voor de Navo mag Rusland dan de grootste dreiging zijn, zorgen zijn er ook over China, dat met zijn snelle uitbreiding van militair potentieel voor het eerst in het strategisch concept een plaatsje krijgt als ‘uitdaging’. Dat de Navo de verre zuidoostflank niet verwaarloost, blijkt uit de aanwezigheid op de top van de leiders van Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en Zuid-Korea. Rutte over China: “Laten we niet naïef zijn.”