Lang en gelukkig samen: relatietherapeuten delen hun inzichten over de liefde
Hoe houd je het leuk in een langdurige liefdesrelatie en voorkom je dat er sleetsheid optreedt? Zeven inzichten van ervaren relatietherapeuten.
Houd je een keer in
“Er ontstaat bij koppels vaak de cultuur dat alles gezegd mag worden, juist omdat je elkaar zo goed kent. Dat is destructief”, zegt relatiepsycholoog Jean-Pierre van de Ven. “De koppels in mijn praktijk gebruiken soms scheldwoorden of woorden die op het randje zijn. ‘Je bent een zeur’, of ‘zit niet aan mijn kop te zaniken’. Het sluipt erin. Niemand is van tevoren van plan om zo met elkaar om te gaan.”
Van de Ven leert koppels om zich in te houden. Een beetje meer beleefdheid kan geen kwaad. “Spaar je ergernissen of hunkering naar aandacht op. Kies een moment uit om écht met elkaar te praten.” Dat klinkt niet meer dan logisch, maar het komt er vaak niet van als je veel aan je hoofd hebt. “Als je lang bij elkaar bent, ben je vaak in dezelfde ruimte zonder dat je daadwerkelijk samen bent. Je spreekt elkaar met het eten en voor het slapengaan, over de kinderen, financiën en werk, maar niet over je zielenroerselen.”
Oefenen in de liefde
Als tegenhanger van alle sites en apps die vreemdgaan faciliteren, ontwikkelde Jean-Pierre van de Ven de app LangGelukkig, met allerlei oefeningen voor koppels die geen acute problemen hebben, maar wel hun relatie willen verbeteren.
Ruzie is een protest tegen het verlies van verbinding
“De meeste koppels zijn zich er niet van bewust dat de basis van een relatie op emotionele verbinding is gestoeld”, zegt relatietherapeut Dennis Oosterwijk. “Wordt die verbinding bedreigd, dan raken we in paniek en zie je uit zelfbescherming de bekende copingmechanismen optreden: vechten in de vorm van conflict, hiervan wegvluchten of bevriezen, wat zich uit in stilzwijgen.”
Dat klinkt misschien als een open deur, maar het kan helpen om hieraan te denken als je partner jou bijvoorbeeld verwijt dat je te veel bezig bent met werk. “Het is geen ruzie zoeken, het is een protest tegen het verlies van verbinding.”
Wees egoïstisch
“In een relatie heb je een gezonde dosis egoïsme nodig”, zegt relatietherapeut en seksuoloog Nynke Nijman, auteur van het boek De relatie APK. Jezelf aanpassen aan de wensen van je partner voelt misschien nobel, je maakt zijn of haar leven immers gemakkelijker, maar op de lange termijn doet het meer kwaad dan goed. “Ik zie vaak genoeg mensen die zich, jaren later, in een relatie bevinden die helemaal niet goed bij hen past en die niet in hun behoeftes voorziet. Ze hadden niet eens door dat ze zich aan het aanpassen waren.”
Wil je dit onbewuste kameleongedrag voorkomen, dan moet je weten wat jij wilt. “Het begint met je bewust zijn van waar jij behoefte aan hebt”, zegt Nijman. Ze herinnert zich een vrouw van 35 in haar praktijk die vijftien jaar samen was met haar man. “Ze was niet blij met de keuzes die er gemaakt waren. Zo was hij aandeelhouder geworden van het bedrijf waar hij werkte, waardoor het uitgesloten was dat ze ooit naar het buitenland zouden verhuizen. Ze had hem alleen nooit verteld wat zijzelf wilde. ‘Hij moet toch weten hoe ik daarover denk, we zijn getrouwd’, meende de vrouw. Het is een enorme valkuil om te denken dat je partner weet wat jij nodig hebt. In een relatie blijf je je eigen persoon en moet je assertief zijn.”
Lees ook
Seksuologe Esther Perel over overspel: ‘Soms ga je vreemd omdat je je vanbinnen dood voelt’
Doe aan kruizentijd: blokkeer tijd in de agenda
Zeker als koppels kinderen krijgen, is de kans groot dat je elkaars sluitpost wordt, zegt Dennis Oosterwijk. Ofwel: tijd met elkaar zakt op het prioriteitenlijstje. “Vaak zie je dat één persoon helemaal in de ouderrol kruipt en vergeet dat je in de basis partners bent.” Toch vreemd dat we in ons dagelijks leven geen voorrang verlenen aan de persoon die het belangrijkste is in ons leven. Oosterwijk: “Een hulpmiddel is wat ik kruizentijd noem: zet een kruis in de agenda en ga samen wat doen. Je kunt werk en de kapper inplannen, dan kan dit ook wel.”
En wanneer je als uitgeputte vader en moeder eindelijk zo’n dateavond hebt, moet je dan vooral lol hebben of eindelijk een goed gesprek hebben over de relatie en onderlinge ergernissen? “Veel mensen laten op zo’n moment een kans liggen, onder het mom van gezellig samen zijn”, zegt Oosterwijk. “Je wilt de sfeer niet verzieken, maar eigenlijk ben je bang om te onderzoeken wat er speelt.”
Leer onderhandelen
In relatietherapie krijg je volgens Jean-Pierre van de Ven geen inzicht waardoor alle problemen plotsklaps verdwijnen. De oplossing is redelijk plastisch van aard. “Leer onderhandelen. Je hebt een ergernis waar je vanaf wilt, of een bepaald verlangen. Maak van ruzies afspraken. Doe een voorstel, zonder de ander te beledigen. Dat klinkt niet zo romantisch, maar het is een vaardigheid die je moet ontwikkelen.” Het alternatief is dat je wacht tot de ander vanzelf begrijpt wat jij mist. “Een groot deel van mijn werk is mensen motiveren dat ze praktisch aan de slag moeten.”
Veiligheid hoeft niet te betekenen dat er in bed niets meer gebeurt
Volgens de bekende Vlaams-Amerikaanse relatietherapeut Esther Perel heb je bij een lange relatie te maken met een existentieel dilemma: we verwachten van dezelfde persoon zowel veiligheid als avontuur en erotiek. Tegenstrijdige verlangens dus. Kan te veel veiligheid niet ook gevaarlijk zijn?
Veiligheid verandert pas sluipenderwijs in saaiheid, voorspelbaarheid en een gebrek aan (seksuele) spanning als er geen echte verbinding meer is tussen de partners, volgens relatietherapeut Beertje de Boer. Dus denk je: ‘Wat een ingedutte boel’, dan is dat gevoel eerder een symptoom dan het probleem zelf.
‘Koppels die te close zijn heb ik nog nooit meegemaakt’, zegt De Boer, die relatie-cursussen geeft aan 50-plussers die al meer dan twintig jaar samen zijn. ‘Treedt er sleetsheid op in een relatie of neem je elkaar voor lief, dan ben je vaak het contact met elkaar aan het verliezen.’ Koppels in een lange relatie hebben vaak al veel uitdagingen en stormen doorstaan, aldus De Boer. ‘Er zijn keuzes gemaakt, taken volbracht en mogelijkheden afgesloten. Maar er zijn vaak ook ingesleten omgangspatronen ontstaan, die doorbroken kunnen worden om nieuwe intimiteit en plezier in elkaar te ervaren.’
Doorbreek het standaardpatroon van ruziemaken
“Ik zie bij veel koppels dat ze het moeilijk vinden om de balans te vinden tussen symbiose en autonomie”, zegt relatietherapeut Anouk Bloemers. “De een heeft ruimte nodig, de ander wordt daar bang van en gaat lopen trekken. Humor kan lichtheid brengen. Als je partner het café in wil, kun je overdreven zeggen: ik ga je zó ontzettend missen, in plaats van het bekende verwijt: jij gaat altijd weg. Als jij iets met humor brengt, heeft de ander ruimte om te zeggen: weet je wat, ik blijf een keer thuis bij jou.” Een grap kan ervoor te zorgen dat je niet altijd in hetzelfde riedeltje vol beschuldigingen terecht komt. Het gaat er volgens Bloemers om dat je een nieuwe route vindt. “Een codewoord kan ook helpen, of zeg gewoon: ho, stop.”