Direct naar artikelinhoud
Bellen metDiplomatiek correspondent

Zijn 300.000 meteen inzetbare NAVO-troepen wel realistisch? ‘Het leidde tot wat gefronste wenkbrauwen’

De Turkse president Erdogan, zijn Amerikaanse ambtgenoot Biden en de Britse premier Johnson woensdag op de Navo-top in Madrid.Beeld AP

De NAVO-leiders zijn deze dagen bijeen in Madrid voor topoverleg dat vooral in het teken staat van de gezamenlijke reactie op de oorlog in Oekraïne. Lukt het de geallieerde landen om eenheid uit te stralen? We bellen met diplomatiek correspondent Arnout Brouwers.

Dag Arnout, gisteren werd bekend dat Turkije akkoord is met toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO. Hoe belangrijk is dat? 

“NAVO-chef Stoltenberg had al aangekondigd dat de Turken, Zweden en Finnen elkaar zouden ontmoeten in Madrid. Daarmee liet hij al blijken dat de druk op Turkije flink verhoogd werd. Niemand twijfelde er namelijk aan dat de Turkse president Erdogan het NAVO-lidmaatschap van Zweden en Finland uiteindelijk zou goedkeuren.

“Maar de beste uitkomst was dat het voor de NAVO-top zou gebeuren. Met wat toezeggingen van Finland en Zweden aan Turkije is dat uiteindelijk gelukt. Erdogan kan daarmee in eigen land laten zien dat hij wat heeft binnengehaald.

“Het toetreden van de landen is van groot belang. De NAVO wil er namelijk alles aan doen om deze dagen eensgezindheid uit te stralen. Dat is in het licht van de oorlog in Oekraïne en de Russische agressie ook nodig.”

Is uitbreiding van de NAVO met deze twee landen bijzonder?

“Het is vooral uitzonderlijk als je kijkt naar de militaire tradities van de landen zelf. Zweden is al heel lang een neutraal land en Finland hield de defensie van het land van oudsher in eigen hand.

“In de praktijk was er overigens al heel veel militaire samenwerking met de NAVO. Maar pas sinds de oorlog in Oekraïne begon, werd er gesproken over deze formele toetreding. In beide landen nam de steun voor NAVO-lidmaatschap sindsdien flink toe. Dat, en het besef dat Zweden en Finland veiliger zijn onder de nucleaire paraplu van de NAVO, heeft ertoe geleid dat politici dit besluit hebben genomen.

“Het belang van de NAVO is in elk geval enorm toegenomen ten opzichte van bijvoorbeeld een jaar geleden. De rol van de Amerikanen blijkt nog steeds cruciaal, ook als je bijvoorbeeld kijkt naar hun steun aan Oekraïne in de strijd tegen de Russen. De Europese strategische autonomie waar naar wordt gestreefd, staat op militair gebied in geen verhouding tot de gecombineerde kracht van de NAVO. Daar zijn veel Europese leiders nu wel van doordrongen.’

Maandag kondigde Stoltenberg aan dat de NAVO het aantal snel inzetbare militairen drastisch verhoogt, van 40.000 naar 300.000. Hoe gaat de NAVO dat realiseren?

“Dat is een van de grote vragen op deze top. Het genoemde aantal van 300.000 heeft hier en daar wel tot wat gefronste wenkbrauwen geleid. De landen hebben er namelijk nog niet zelf toe besloten. Stoltenberg loopt dus voor de troepen uit.

“Het gaat overigens om het aantal militairen dat landen beschikbaar stellen voor de NAVO. Er hoeven dus niet enorme aantallen militairen bij, ze moeten sneller paraat staan en inzetbaar zijn. Maar ook dat is een heel ambitieuze doelstelling waarvan het de vraag is hoe het gaat lukken.

“Aan de andere kant: de Verenigde Staten hebben vandaag wel een serieuze versterking van hun aanwezigheid in Europa aangekondigd. Ze gaan onder andere een permanent hoofdkwartier in Polen vestigen, hun militaire bijdragen in Litouwen en Roemenië vergroten, twee squadrons F-35’s in het Verenigd Koninkrijk stationeren. Met hun nu al  grote aanwezigheid in Europa zijn deze versterkingen de ruggengraat van Stoltenbergs aankondiging. 

“Vooral de West-Europese landen zullen het moeilijke hebben om hun bijdragen te vergroten. Dinsdagavond kondigde de Duitse minister van Defensie Lambrecht al aan dat Duitsland een divisie van 15.000 militairen beschikbaar stelt, 20 schepen en 65 jachtvliegtuigen.

“Maar als je betere inzetbaarheid wil zal je uiteindelijk toch meer mensen moeten aannemen en moeten investeren in materieel. Dat kost tijd en geld. Tijdens deze top zullen de leiders daar verder over praten, al verwacht ik niet dat er nu al een concreet plan komt.”

Wat gaan de NAVO-landen tijdens deze top afspreken over de houding tegenover Rusland?

“Deze top staat denk ik vooral in het teken van nieuwe afspraken over de collectieve verdediging en afschrikking. En dan inderdaad met name richting Rusland. Zo zullen de landen afspreken dat er langs de oostflanken van Europa meer troepen aanwezig zullen zijn dan voorheen. Dat is de echte transformatie en de grootste draai van de NAVO sinds de Koude Oorlog.

“De NAVO-troepen zullen zo worden georganiseerd dat ze bliksemsnel kunnen reageren op een Russische aanval. Het helpt daarbij dat Zweden en Finland ook bij de NAVO horen, het maakt het makkelijker om de Baltische staten te verdedigen. 

“De Estse premier Kallas zei eerder al dat onder de bestaande afspraken haar land bij een Russische aanval van de kaart wordt geveegd. Stoltenberg heeft nu toegezegd dat het nieuwe model garandeert dat de Estse hoofdstad Tallinn niet kan worden ingenomen.”