Prominenten PvdA en GroenLinks zijn eruit: fusie Eerste Kamer moet er komen

Dat pleidooi houden onder anderen de voormalige PvdA-leiders Diederik Samsom, Wouter Bos en Job Cohen (PvdA) vandaag in een gezamenlijke open brief in de Volkskrant. Die is ook ondertekend door de voormalige GroenLinks-aanvoerders Bram van Ojik en Jolande Sap. Onder de ondertekenaars zijn ook oud-ministers als Hedy d’Ancona, Jeroen Dijsselbloem en Jet Bussemaker, evenals een reeks voormalige parlementariërs uit beide partijen. Voormalig PSP-boegbeeld Andrée van Es toonde zich eerder deze week al voorstander. 

Met hun brief mengen de politici zich nadrukkelijk in het debat dat in beide partijen is ontbrand over de nabije toekomst van de onderlinge samenwerking. Dat debat is in een stroomversnelling gekomen nu het partijbestuur van GroenLinks een referendum heeft uitgeschreven over een gezamenlijke kieslijst voor de verkiezingen van de Eerste Kamer volgend jaar. Het bestuur zal de uitslag van de ledenraadpleging respecteren. In juni spreken ook de PvdA-leden zich op een partijcongres uit over de gezamenlijke lijst. Bij eerdere moties bleek daar genoeg draagvlak voor. Het PvdA-bestuur beraadt zich nog op zijn stemadvies. 

‘Hergroepering nodig’

De prominenten hoeven niet meer overtuigd te worden. Zij spreken van ‘een historisch momentum’ en een ‘kruispunt’ voor de links georiënteerde politiek. ‘Gaat links in een land waar rechts al jaren het initiatief heeft door op de oude voet? Of kiest het voor het hoopvolle vooruitzicht van een stevig verbond tussen rode en groene krachten dat mensen een fundamenteel alternatief kan aanreiken?’

De schrijvers merken op dat de politieke versnippering  op de linkerflank een steeds grotere handicap is geworden in de strijd om de macht. ‘Idealen zijn mooi, maar nog mooier als ze gerealiseerd kunnen worden. Een hergroepering kan de linkse, progressieve kiezer in een versplinterd politiek landschap dat ook daadwerkelijk in het vooruitzicht stellen.’

'Fundamentele verschillen’

Onomstreden is die opvatting zeker niet. Een petitie tegen de fractiefusie is binnen GroenLinks ruim vierhonderd keer ondertekend. De tegenstanders zijn voor nauwe samenwerking, maar tegen samengaan. De GroenLinksers zien fundamentele verschillen in de grondhouding van beide partijen: waar zij een compleet ander sociaal-economisch model willen, vinden ze de sociaal-democraten te weinig radicaal. ‘Zij richten zich niet op systeemverandering, maar willen kansengelijkheid en het verbeteren van leefomstandigheden van mensen binnen het oude systeem.’  

Ook in de PvdA is niet iedereen enthousiast. Onder anderen oud-partijvoorzitter Hans Spekman en voormalig Tweede Kamerlid Adri Duivesteijn roeren zich tegen de fusieplannen. Duivesteijn mist vooral de inhoudelijke onderbouwing, een kernprogramma waar PvdA en GroenLinks het samen over eens zijn. Dat zou er eerst moeten liggen, meent hij, voordat over een vergaande samenwerking wordt besloten.  ‘Nooit gedacht dat je zo’n vlucht naar voren zou nemen en zomaar afscheid zou nemen van het sociaal-democratische gedachtengoed zonder dat er ook maar een inhoudelijke gedachte over linkse progressieve politiek geschreven is laat staan democratisch is vastgelegd.’

Een fractiefusie in de Eerste Kamer wordt alom gezien als een belangrijke stap naar een algehele partijfusie. De Eerste Kamer wordt getrapt gekozen: de nieuwgekozen leden van de provinciale staten kiezen op hun beurt volgend jaar de nieuwe leden van de Eerste Kamer. PvdA en GroenLinks kunnen apart meedoen aan de provinciale verkiezingen, maar wel afspreken dat hun statenleden vervolgens op hun gezamenlijke kieslijst voor de Eerste Kamer stemmen. Als ze dat in 2019 hadden gedaan, zou de fusiefractie de grootste zijn geworden. Samen hebben PvdA en GroenLinks nu 14 zetels in de Eerste Kamer, 2 meer dan de VVD.