COA moet opnieuw bij gemeenten ‘leuren’ met asielzoekers uit overvol aanmeldcentrum Ter Apel

Het zijn voor Nederland nieuwe beelden: asielzoekers die buiten dreigen te slapen vanwege gebrek aan opvang en op het laatste moment naar een crisisplek elders in het land worden gereden. Premier Rutte zei vrijdag zich diep te schamen voor de opvang van asielzoekers in Nederland. Maatregelen om gemeenten te dwingen asielzoekers op te vangen zijn volgens de premier ‘onvermijdelijk’.

Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie, VVD) vraagt gemeenten met klem om, nu de instroom van Oekraïense oorlogsvluchtelingen achterblijft bij de verwachting, de tienduizend bedden die voor hen klaarstaan, aan asielzoekers te geven. Deze week buigt de staatssecretaris zich over mogelijke dwangmaatregelen.

Crisisopvang in sporthal

Drie gemeenten gaven tot nog toe gehoor aan zijn oproep. Honderd asielzoekers vertrokken vrijdag vanuit het overvolle aanmeldcentrum Ter Apel (capaciteit: tweeduizend personen) naar Nijmegen. Ze slapen er in een sporthal op stapelbedden die bedoeld zijn voor Oekraïense vluchtelingen. Vijftig asielzoekers konden vrijdag terecht in de gemeente Sittard-Geleen. Breda vangt sinds dit weekend maximaal honderd asielzoekers op in een crisisopvang, eveneens opgezet voor Oekraïense vluchtelingen.

‘Wij bieden crisisopvang in de sporthal, die in principe niet langer duurt dan een week’, zegt een woordvoerder van Nijmegen. Inderdaad stonden er bedden leeg in de hal die de gemeente begin maart inrichtte voor crisisopvang van Oekraïners. Maar omdat die groep doorstroomt naar meer duurzame opvangplekken – zoals in twee daarvoor ingerichte cruiseschepen – en er minder Oekraïners komen dan verwacht, heeft de gemeente al besloten deze opvang per 1 juni te sluiten.

Over een week moeten die honderd asielzoekers dus weer verkassen. ‘Dat gesleep is ontzettend slecht voor mensen die vaak al met trauma’s kampen’, zegt een woordvoerder van Vluchtelingenwerk Nederland. Het lijkt er volgens hem op dat gemeenten ‘alleen op het laatste moment in actie komen, als er mensen in het gras liggen bij Ter Apel’. Hij wijst erop dat Vluchtelingenwerk en het COA al maanden bij de gemeenten aandringen om meer structurele opvang te regelen voor asielzoekers. 

In plaats van lapmiddelen inzetten moeten er volgens Vluchtelingenwerk oplossingen komen voor het onderliggende probleem: dat het huidige asielsysteem niet in staat is mee te bewegen met de onvoorspelbare stroom van asielzoekers. ‘Die cyclus moeten we doorbreken.’

Leegstaande kantoren van overheid

Het COA ziet de lege bedden voor Oekraïners evenmin als oplossing voor de nood in Ter Apel. De Rijksoverheid probeert nu in het eigen vastgoed een aantal grote leegstaande kantoren te vinden die tijdelijk onderdak kunnen geven aan asielzoekers. Wanneer die plekken klaar zijn, is volgens de woordvoerder nog niet bekend. 

Ook die opvang is niet de gedroomde structurele oplossing op lange termijn. ‘Er moet een aantal duurzame opvanglocaties bijkomen, dat is de bedoeling.’ Leiden kondigde afgelopen week aan in juni een nieuw asielzoekerscentrum te openen voor de opvang van maximaal vierhonderd mensen. Deze opvang zou voor vijf jaar beschikbaar kunnen zijn.

Daarbij moeten ook andere structurele problemen worden opgelost, zegt de woordvoerder van Vluchtelingenwerk Nederland. De duizenden asielzoekers die een verblijfsstatus hebben gekregen, moeten van het asielzoekerscentrum kunnen doorverhuizen naar een echte woning. En er moet weer vaart komen in de asielprocedures, die nu mede door capaciteitsproblemen te lang duren. ‘Dan zou er veel ruimte vrijkomen in de huidige opvang.’