Op de camping in Yerseke vallen ook de kerkmuren weg

De zondagsdienst in de Vrije Evangelische Gemeente Yerseke lijkt een dienst als altijd. Maar in de kamer achter de kansel zit de Oekraïense tolk Iryna Novak uit Antwerpen, die de preek live vertaalt. Sommige kerkgangers hebben oortjes in, waar de woorden van de dominee in het Oekraïens zachtjes doorheen klinken. Oekraïners die voor het eerst een kerkdienst in hun eigen taal horen – in Oekraïne predikt de dominee veelal niet in de volkstaal – raken zichtbaar geëmotioneerd.

Vaste kerkbezoekers kijken verrast naar Mart Boone. Ze weten dat hij normaal gesproken naar de Hervormde Gemeente Rehoboth gaat. „Ik ben hier voor de Oekraïners”, legt hij vriendelijk uit. „En voor Christus natuurlijk.” Boone is pastoraal werker op camping Zon & Zee in Yerseke, waar zo’n 80 Oekraïense vluchtelingen verblijven. Hij praat en bidt met de vluchtelingen. Omdat zij veelal naar de Vrije Evangelische Gemeente gaan, slaat hij zijn eigen zondagochtenddienst over. „Het is voor de Oekraïners prettig een herkenningspunt te hebben.”

Biblebelt

In de buurdorpen Yerseke en Kruiningen – beide tussen de vijfduizend en zevenduizend inwoners en gelegen in de Biblebelt – staan tien kerken. De gereformeerde gezindte is erg gehecht aan de verzuiling, legt dominee Tim Schakel van de Vrije Evangelische Gemeente Yerseke uit. „Die verzuiling heeft voordelen. Voor iedereen een passende kerk, maar het zorgt er wel voor dat mensen soms gescheiden van elkaar leven.”

Niet lang geleden liepen kerkgangers van de vijf kerken in Kruiningen op zondag gescheiden van elkaar over straat, vertelt Maria Cromwijk, coördinator van de campingvrijwilligers. Niemand zei elkaar gedag. Zelfs niet als je van dezelfde familie was. Cromwijk noemt deze houding „onchristelijk”. Op camping Zon & Zee vallen de kerkmuren weg, ziet ze. Niemand vraagt meer wie bij welke kerk hoort. „Alles loopt hier door elkaar: van zwaar gereformeerd tot niet-kerkelijk. De camping is neutraal terrein.”

Lees ook Nieuw-Lekkerland doet wat Jezus zou doen. Vanaf de kansel werd gevraagd wie kon helpen

Dominee Schakel is een bekend gezicht op de camping. Nadat hij over de opvang van de vluchtelingen hoorde, vroeg hij de eigenaren of er behoefte was aan geestelijke ondersteuning. Al snel bleek dat de andere vier kerken in Yerseke ook wilden helpen. Vertegenwoordigers van alle vijf de kerken werken nu samen in een werkgroep voor pastorale hulp op de camping. „Dat is heel bijzonder voor deze omgeving.”

Lijstje van alle kerkdiensten

Schakel vreesde aanvankelijk dat de kerken zouden concurreren om wie de meeste Oekraïners ontvangt. Het tegenovergestelde gebeurde. De vluchtelingen krijgen bij aankomst op de camping een flyer met een lijstje van alle kerkdiensten. Ze zijn overal welkom, de andere kerken raden veelal aan Schakels dienst te bezoeken. Die is op loopafstand van de camping en heeft live vertaling. „Het is ook niet nodig om vijf tolken naar Yerseke te halen.”

In feite zijn de verschillen tussen de kerken te verwaarlozen. Schakel noemt het „verschillende smaakjes gereformeerd”. Wie tijdens de zondagsdiensten goed oplet of wie verstand heeft van de kerkelijke gebruiken, hoort dat de ene kerk psalmen zingt en de andere liederen uit de zangbundel van Johannes de Heer. Of dat de nadruk in de ene kerk iets meer op het hiernamaals ligt dan in het nu. Op het eerste gezicht verschillen de kerken die NRC bezocht vooral in uiterlijk.

Hoed en een rok

In de kerk van de Gereformeerde Gemeente Yerseke dragen alle vrouwen een hoed en een rok, veelal in donkere kleuren. Tijdens het gebed gaan de mannen staan en blijven de vrouwen zitten. In de Hervormde Gemeente Rehoboth dragen sommige vrouwen een hoed. Het gebouw is sober. Alleen de kerkenraad, een groepje mannen, gaat staan tijdens de opening van de dienst en het gebed. In de kerk van de Vrije Evangelische Gemeente Yerseke staan bloemen en er brandt één kaars. Geen kledingvoorschriften. Tijdens het stil gebed en het eerste en laatste lied staat iedereen.

„Iedere kerk neemt een ander deel van het pastorale werk voor de vluchtelingen op zich”, vertelt Sjacco ten Damme, die de Hervormde Gemeente Rehoboth in de campingwerkgroep vertegenwoordigt. De ene kerk levert bijbels en boeken met vertellingen in Oekraïens en Russisch, organiseert een kinderdienst of levert een pastor die de vluchtelingen op de camping geestelijk ondersteunt. De ander biedt financiële steun of zorgt dat Oekraïners de kerkdienst ook kunnen volgen.

Op Tweede Paasdag organiseerden vrijwilligers een sing-in, een bijeenkomst om God te eren met liederen, op de camping. Kerkgangers van verschillende kerken kwamen naar de camping om met de vluchtelingen te zingen en te eten. Mossels en friet. Liederen in het Nederlands en Oekraïens. De kerkelijke verschillen speelden geen rol.

Zendingsgebieden

Dominee Leo Lok van de Vrije Evangelische Gemeente Bath, die net als Boone en Schakel met de Oekraïners op de camping bidt, vergelijkt de kerkelijke verbroedering op Zon & Zee met wat er gebeurt in zendingsgebieden. „Wanneer geestelijken samen komen in conflictgebieden, doet het er ook niet meer toe van welke kerk ze zijn”, zegt hij. „De kerkmuren vervagen omdat het gezamenlijke doel ineens veel duidelijker is.”

Vrijwilliger Joselien Mieras vindt het zonde dat voorheen vooral de verschillen tussen de kerken werden benadrukt. De eerste keer dat ze naar de camping ging om de Oekraïners te helpen, vond ze dat „best spannend”. Zij draagt een broek. In haar dorp, Kruiningen, kijken mensen soms afkeurend naar elkaar, omdat ze van een andere kerk zijn en zich daarom anders kleden.

Wat er nu op de camping gebeurt, vindt ze prachtig. Daar doet het er niet toe wie naar welke kerk gaat en of je een rok of een broek draagt.