Machtspositie van Hezbollah kalft af in Libanon

De Libanese kiezer heeft de zittende politieke meerderheid afgestraft. Dat is niet gek gezien de manier waarop Libanon sinds de vorige verkiezingen in 2018 economisch in elkaar is gestort, met daarbovenop de verwoestende explosie in de haven van Beiroet in 2020. Maar de (nog onvolledige) verkiezingsuitslag van zondag riskeert het land nog onbestuurbaarder te maken.

De voornaamste trend is dat de coalitie rond de sjiitische partij (en gewapende militie) Hezbollah, die momenteel een meerderheid in het parlement heeft, die meerderheid dreigt te verliezen.

Dat wil niet zeggen dat Hezbollah zelf verlies heeft geleden: het is in de eerste plaats de christelijke FPM-partij van president Michel Aoun, een bondgenoot van Hezbollah, die klappen krijgt. De Lebanese Forces/Forces Libanaises (LF) lijken de grootste christelijke partij te worden.

De onafhankelijke kandidaten hebben ook succes geboekt: die zouden tien à elf zetels binnenhalen op een totaal van 128. Zij wortelen in de revolutie van 2019, toen de Libanezen massaal de straat op gingen tegen het corrupte, sektarische politieke systeem dat verantwoordelijk wordt gehouden voor de erbarmelijke toestand van het land. Wat de impact zal zijn van hun aanwezigheid in het parlement, moet nog blijken.

Oude politiek dominant

Voorlopig zal de oude politiek wel dominant blijven. Als de LF de grootste christelijke partij worden, is dat nauwelijks verandering te noemen. Zoals alle traditionele partijen zijn de LF de politieke erfgenaam van een militie uit de tijd van de burgeroorlog (1975-1990). Leider Samir Geagea is zelfs de enige krijgsheer die ooit in de cel zat, wegens zijn rol in de moord op een rivaal en zijn familie.

De laatste jaren heeft Geagea geprobeerd zijn partij opnieuw uit te vinden als stem voor verandering binnen de christelijke gemeenschap. Maar hij is ook een bondgenoot van Saoedi-Arabië, terwijl zittend president Aoun, via zijn strategisch partnerschap met Hezbollah, op de hand is van Saoedi-Arabië’s aartsvijand Iran.

Gevreesd wordt voor een politieke patstelling. De eerste hindernis is de benoeming van een nieuwe premier. Dat moet altijd een soenniet zijn, maar de grootste soennitische partij, de Toekomstpartij van oud-premier Saad Hariri, heeft deze verkiezingen juist geboycot. Na de verkiezingen van 2018 duurde het negen maanden voordat Hariri erin slaagde een regering te vormen.

Vervolgens moet het nieuwe parlement in november een nieuwe president kiezen. Dat is altijd een maronitische christen. Aan de benoeming van de huidige president Aoun ging tweeëneenhalf jaar politiek gekibbel vooraf.

Libanon kan zich dat soort vertraging minder dan ooit permitteren. Het land heeft dringend behoefte aan een IMF-lening om uit het economisch moeras te geraken. Maar daarvoor moet Libanon een rits maatregelen nemen die het parlement moet goedkeuren.

Hezballah is bewapend

Ook is de vraag hoe Hezbollah reageert. De sjiitische partij verschilt in één opzicht van alle andere partijen die uit de milities zijn voortgekomen: zij mocht na de burgeroorlog als enige de wapens behouden – dit in het kader van de strijd tegen Israël, dat toen nog delen van Zuid-Libanon bezette.

Binnen Libanon oefent Hezbollah zijn macht het liefst indirect uit, via zijn politieke bondgenoten. Maar sinds 2008 (toen het kortstondig delen van Beiroet en het land militair bezette) weet elke Libanees dat Hezbollah er niet voor terugschrikt om de wapens in te zetten wanneer het zich bedreigd voelt.