Wie volgt Wouter Beke op? Cd&v houdt de lippen op elkaar, maar deze namen circuleren al

“We houden een driloefening in discretie.” Zo gretig als sommige leden de voorbije maanden anoniem hun mening spuiden over cd&v, zo stil blijft het nu rond de reshuffle binnen de partij. De kopstukken zaten vanochtend samen op het hoofdkwartier in de Wetstraat om de laatste puzzelstukken te leggen. Die puzzel omvat de opvolging van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke, die donderdag zijn ontslag indiende, en die van federaal staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi, die eind juni wellicht de nieuwe partijvoorzitter wordt.

Na de ontslagen van huidig partijvoorzitter Joachim Coens en Beke beseft iedereen dat de partij op een kruispunt staat. Ofwel blijft ze hangen in een sukkelstraatje, ofwel maakt ze gebruik van deze laatste kans om een aantal zaken in een andere plooi te leggen. Wat vandaag wordt beslist, bepaalt in welke vorm de christendemocraten in 2024 naar de ‘grootmoeder aller verkiezingen’ – met een lokale, regionale, nationale en Europese stembusslag – trekken. Vandaar dat Mahdi vorige week al opriep om de rangen te sluiten.

Vooral het departement Welzijn is van levensbelang voor cd&v. Met uitzondering van twee groene ministers – Mieke Vogels en Adelheid Byttebier tussen 1999 en 2004 – hebben de christendemocraten dit departement altijd bestierd. Ze hebben er een stevige erfenis te verdedigen. De sector is een van de laatste domeinen waar de christelijke zuil nog echt de plak zwaait. Op dit moment telt Vlaanderen meer dan vijfhonderd katholieke zorginstellingen, waaronder ziekenhuizen en revalidatiecentra.

Empathie

Bekes opvolger staat voor de aartsmoeilijke opdracht om die historische band tussen de partij en de sector te herstellen. Al van bij de start onder Beke raakten de relaties immers verzuurd. Deels door de onpopulaire besparingen die hij moest doorduwen, zoals een besparing op de kinderbijslag, deels door het gebrek aan overleg dat hij aan de dag zou hebben gelegd. De frustratie is deels gevoelsmatig. De nieuwe minister zal de sector vooral het gevóél moeten geven dat die gehoord wordt. Dat vereist een persoon met het nodige politieke gewicht en geloofwaardigheid, maar ook met voldoende empathie.

Iemand die deze vakjes afvinkt, is Margot Cloet, de voormalige kabinetschef van oud-welzijnsminister Jo Vandeurzen en de huidige topvrouw van zorgkoepel Zorgnet-Icuro. Alleen heeft zij misschien te veel vijanden gemaakt binnen de partij. In volle coronacrisis floot Cloet minister Beke herhaaldelijk terug, waardoor hij nog zwaarder onder vuur kwam te liggen. “Als zij het wordt, dan is het oorlog binnen de partij”, denkt een Vlaams Parlementslid. Helemaal afgeschreven is Cloet weliswaar nog niet.

Wie de sector ook door en door kent, is ex-welzijnsminister Inge Vervotte. Maar hoezeer cd&v ook naar haar terugkeer snakt, tot nu toe heeft Vervotte ieder aanbod van de partij afgeslagen. Ze deed dat zelfs nog in 2019, toen Beke haar vroeg om minister van Welzijn in deze regering te worden. Het zou bijzonder verrassend zijn mocht de voorzitster van zorg- en ziekenhuisgroep Emmäus daar nu plotseling anders over denken, op amper twee jaar voor de volgende verkiezingen.

Springplank

Vervotte is wel het levende bewijs dat Welzijn een prima springplank kan zijn voor een jonge politicus of politica. Kort na haar aantreden als 26-jarige groeide ze uit tot een van de boegbeelden van de partij. Ook dat speelt mee in de puzzel van de partijtop. Het ontslag van Beke betekent immers een aderlating voor de partij in de provincie Limburg, die voor cd&v electoraal belangrijk is. Eerder zagen de christendemocraten er Jo Vandeurzen en Lode Ceyssens vertrekken. Vandaar dat er toch vooral naar Limburgse figuren wordt gekeken.

In het kransje van topfavorieten weerklinkt de naam van Vlaams Parlementslid Vera Jans, een oudgediende die veel krediet krijgt binnen de zorgsector. De vraag is wel of zij ‘le nouveau cd&v’ van Mahdi kan belichamen. Wie dat mogelijk beter kan, is Kamerlid Nawal Farih, die de zorgdossiers op het federale niveau opvolgt. Zij staat dicht bij Mahdi en haar wordt een grote toekomst toegedicht binnen de partij. Toch moet Farih volgens sommige partijgenoten “nog even rijpen” voordat ze voor de leeuwen wordt gegooid. Volgens Het Belang van Limburg is ze al afgevallen als kandidaat.

Eerstgenoemde wordt het niet

Dan kan Wim Dries, de burgemeester van Genk, een tussenoplossing zijn. Dries is populair in Limburg en slaagde erin zijn N-VA-uitdager Zuhal Demir in 2018 af te houden. 

Een andere optie is om de welzijnsportefeuille van Beke door te schuiven naar viceminister-president Hilde Crevits, die dan de loodzware combinatie van Landbouw en Welzijn op zich zou nemen. De overige bevoegdheden van Crevits, waaronder Werk en Economie, kunnen dan naar een nieuwkomer worden overgeheveld. Vlaams Parlementslid Jo Brouns wordt genoemd. Ook minister van Jeugd en Media Benjamin Dalle zou Welzijn kunnen overnemen.

Tot slot is een verrassing niet uit te sluiten. Want alles hangt af van de opvolger die de partij voor ogen heeft voor Mahdi. Wordt dat een Limburger, dan kan Bekes opvolger uit een andere provincie komen en vice versa. Bovendien geldt in de politiek een heldere wet: wie het eerst voor een positie wordt genoemd, wordt het meestal niet.