Wegdromen op Biber in zwaar dans-epos

Met het oude hitje ‘I never promised you a rose garden’ van Lynn Anderson deelt Anne Teresa De Keersmaeker haar choreografie Mystery Sonatas/ for Rosa in drie delen. Een forse clash met de muziek van barokcomponist Heinrich Ignaz Franz Biber, naar wiens Rosenkranz Sonaten de titel van de choreografie verwijst. Nee, een rozentuin, een licht verteerbaar staaltje van esthetiek en harmonie is het niet, dit vijftiendelige werk van een kleine tweeënhalf uur. Dat is inclusief het voortdurend her-, bij- en omstemmen van de barokviool van Amandine Beyer, die de vijfkoppige formatie Gli Incogniti aanvoert. Pure noodzaak is dat stemmen overigens wel; het ‘authentieke’ geluid is niet altijd even oorstrelend.

Bibers complexe composities zijn afgeleid van volksdansen als gigues, allemandes en courantes en vormen, als altijd bij De Keersmaeker, inspiratie en structureel vertrekpunt voor de choreografie. Alleen de goede verstaander/kijker vermoedt iets over de mysteriën uit het leven van de maagd Maria, zoals de geboorte en kruisiging van Jezus, of de tenhemelopneming van Maria.

Uitwaaierende thema’s

Belangrijker is de vorm van de choreografie voor meestal vijf, totaal zeven dansers die, als een rozenkrans, cyclisch van aard is, met telkens uitwaaierende thema’s. Door een neerwaarts uitgestoken arm of voorover hellend lichaam creëert de zwaartekracht het momentum voor combinaties van eenvoudige passen, huppels en sprongetjes. In canon- of fugavorm ontwikkelen die zich onder de steeds van positie veranderende metalen strip die boven het toneel hangt en een schilderachtige, indirecte belichting voortbrengt.

Het cyclische keert ook terug in de veelvuldig gebruikte cirkelvorm, bijvoorbeeld met zes dansers die als de wijzer van een klok of zonnewijzer op een rij hun ronde maken. Veelvuldig rennen ze parcoursen van grotere en kleinere cirkels, die zich als rozenblaadjes om elkaar heen vouwen. Soms is de connectie tussen muziek en dans helder, maar ondanks de consequente manier waarop De Keersmaeker elke pas, elk gebaar aan Bibers compositie heeft gekoppeld, ontstaat vaak een indruk van willekeurigheid, en door de lengte ook van een zekere zelfgenoegzaamheid. De aandacht verslapt, er treedt canon-moeheid op en door het vele achterwaartse rondjes rennen, versierd met kleine details, kunnen associaties ontstaan met de verplichte Kür bij het kunstrijden op de schaats.

De verleiding om de ogen te sluiten en even alleen naar de musici van Gli Incogniti te luisteren wordt groot, zeker na een ‘vals’ einde dat een enthousiast applaus ontketent.

Waarna het stuk nog geruime tijd doorgaat. Met de vlammende, fluisterende en zingende passacaglia sluit Beyer het stuk solo en gloedvol af.