Waarom krijgt Amber Heard zoveel haat en Johnny Depp zoveel steun?
Sloeg hij haar? Of zij hem? Hollywoodacteur Johnny Depp en zijn ex-vrouw Amber Heard beschuldigen elkaar van huiselijk geweld. Beelden van hun rechtszaak gaan viraal. Waarom krijgt Heard zoveel haat en Depp zoveel steun?
Buiten het gerechtsgebouw in Virginia overladen fans filmster Johnny Depp met cadeaus en kaarten. ‘We houden van je, Johnny!’ roepen ze. Even later arriveert ook zijn ex-vrouw Amber Heard in een zwarte SUV. De drukte verstomt. Stilzwijgend kijken de bijstanders toe tot ze weg is. Binnen vindt straks weer een aflevering plaats van één van de meest soap-achtige Hollywood-rechtszaken: twee megasterren die elkaar beschuldigen van huiselijk geweld.
Wie is het echte slachtoffer? De immens populaire Depp, die als kapitein Jack Sparrow – hoofdpersoon in Pirates of the Caribbean – massa’s fans aan zich wist te binden? Of actrice Heard – bekend van Aquaman - met wie hij zo'n vier jaar een relatie had? Daarover verschillen de meningen. Het is vooralsnog zijn woord tegen het hare.
Depp eist een schadevergoeding van 50 miljoen dollar vanwege een door Heard geschreven opiniestuk waarin ze suggereert dat hij haar mishandelde. Maar Depp ontkent dat hij ooit fysiek gewelddadig tegen haar is geweest, hij noemt het artikel lasterlijk. “Mevrouw Heard is geen slachtoffer van huiselijk geweld, ze is een dader”, verklaart het juridische team van Depp.
Intussen beweert Heard's team dat zij weldegelijk het slachtoffer is. “Als hij onschuldig is, waarom heeft hij dan zo vaak aan haar zijn excuses aangeboden voor zijn mishandelingen?” Slotpleidooien worden 27 mei verwacht.
Heard wordt gezien als een van de eerste vrouwelijke MeToo-daders
Wat deze Hollywood-zaak zo opmerkelijk maakt, is dat Depp véél meer steun krijgt dan Heard. Vooral online. De hashtag #justiceforjohnnydepp heeft bijna 7 miljard views op TikTok, #justiceforamberheard ‘slechts’ 35 miljoen. En een groot deel van de geplaatste video’s is alsnog tegen haar gericht. Heard wordt wel gezien als een van de eerste vrouwelijke MeToo-daders.
Al jaren golft het online venijn over Heard heen, maar nu heeft de vijandigheid jegens haar een nieuw hoogtepunt bereikt. Vooral memes, hashtags en video’s waarin Heard aangevallen wordt, doen het enorm goed. Beelden van haar getuigenis worden bewerkt om de beschuldigingen ongegrond te laten lijken. In één video heeft iemand een Pinokkio-filter op haar gezicht geplakt (terwijl ze huilend vertelt, groeit haar neus). In een andere video lijkt ze terug te deinzen voor Depp als hij langsloopt. Een fan heeft er een circusmuziekje onder gezet en het een bijschrift gegeven: Ze doet alsof ze bang voor hem is! Wat een grap.
Van #MeToo naar #MenToo
Sommige Heard-critici gaan zo ver dat ze haar zien als representant van een breder fenomeen: de #MeToo-beschuldigingen van veel meer vrouwen zouden gelogen zijn. Trendwatcher en pop-cultuurexpert Rabia Sitabi ziet online de kanteling. “De rechtszaak is meer dan een kijkje in het privéleven van twee beroemdheden. Er zijn twee bijna ideologische bewegingen ontstaan die verder gaan dan alleen pro-Depp of anti-Heard.”
Aanvankelijk kreeg Heard vanuit de #MeToo-beweging veel steun. ‘Believe women’ (of zelfs ‘believe all women’ - geloof alle vrouwen) was het uitgangspunt. “Het verwijt is nu dat Heard MeToo misbruikt heeft voor haar vendetta tegen Depp”, zegt Sitabi. “Er zijn online verontrustende reacties van mensen die bijvoorbeeld zeggen: ‘Zie je wel! Mijn ex zei ook dat ik haar in elkaar heb getrapt, maar ze was gewoon een Amber Heard’. Het is dus tegelijkertijd een strijd tussen feministen en antifeministen – vaak mannen – die zeggen, zie je wel! Jullie zaten er naast met #MeToo.”
In dit kader was de hashtag #MenToo de afgelopen weken trending op Twitter. Deze variant op #MeToo komt oorspronkelijk uit India, als reactie op enkele vermeend valse beweringen van seksuele misdaden. Al snel werd de hashtag opgepakt door antifeministische mannenbewegingen wereldwijd, waaronder Men’s Rights activisten en Men Going Their Own Way (MGTOW). Mannen zijn het slachtoffer van vrouwen - dat idee wordt inmiddels breder omarmd dankzij de Depp/Heard zaak.
Zo heeft de rechtszaak tussen de twee beroemde exen een grote maatschappelijke impact, zegt Seth Lewis, hoogleraar en directeur van de opleiding journalistiek aan de Universiteit van Oregon. “Sommigen hebben al langere tijd het gevoel dat er op sociale media geen ruimte is voor hun mening over MeToo. Vaak vinden ze dat er binnen de MeToo-beweging niet genoeg naar mannen wordt geluisterd, of dat mannelijkheid in het algemeen te sterk wordt gedemoniseerd. Steun aan Depp is dan een manier om die mening over te brengen zonder dit uitdrukkelijk te hoeven zeggen.”
In de stan-cultuur krijgt het fan-zijn bijna religieuze connotaties
Uit onderzoek blijkt dat het bij sociale media-gebruikers niet alleen gaat om de informatie die ze delen, vertelt Lewis. “Met het delen geven mensen ook iets weer van wie ze zijn.” Het is een onderdeel van het ‘bouwen’ van de eigen identiteit. “Bij het uitspreken van support van de door hen gekozen beroemdheid, kunnen ze niet alleen hun loyaliteit tonen, maar ook iets betekenisvols over zichzelf zeggen: dit is wie ik ben en waar ik voor sta.”
De grootste aandrijver van de tweedeling rond de rechtszaak is de zogenaamde ‘stan-cultuur’, een variant (stan is een samentrekking van ‘stalker’ en ‘fan’). Hierin krijgt het fan-zijn bijna religieuze connotaties en ligt de nadruk op het leveren van een persoonlijke bijdrage aan de fancultuur.
“Star Wars, Harry Potter en Pirates of the Caribbean fans schrijven hele nieuwe varianten van de oorspronkelijke films of boeken,” vertelt Lewis, “zo geven ze een eigen draai aan bestaande content. Er ligt steeds meer nadruk op het brengen van je eigen authentieke perspectief, ook als het gaat om deze zaak. Daardoor krijgen stans steeds meer het gevoel persoonlijk betrokken te zijn.”
Stan-culture
Het woord ‘stan’ werd populair dankzij een nummer dat de Amerikaanse rapper Eminem uitbracht in 2000: Stan. In het lied vertelt Eminem het verhaal van een man die Stanley “Stan” Mitchell heet en beweert de rappers grootste fan te zijn.
Gedurende de drie coupletten gaat Stans bewondering van relatief tam (“Ik heb een kamer vol met posters en foto’s van je, man”) tot geobsedeerd en gestoord (“Je hebt het nu verpest”, “ik hoop dat je geweten aan je vreet en dat je niet kunt ademen zonder mij...”). Het verhaal eindigt ermee dat Stan met zijn zwangere vriendin in de kofferbak van een brug afrijdt en verdrinkt.
Merriam-Webster heeft stan nu in hun woordenboek ingevoerd als zowel een zelfstandig naamwoord als een werkwoord. Als zelfstandig naamwoord is een stan ‘een extreem of overdreven enthousiaste en toegewijde fan’, terwijl ‘iemand stannen’ zoiets betekent als ‘je in extreme mate als iemands fan uiten’.
‘Hij blijft Jack Sparrow voor mij’
Depp-stans zijn vaak fel anti-Heard. Lewis: “Depp’s bekendste rol, die van Kapitein Jack Sparrow in Pirates of the Caribbean, is voor veel stans een iconisch en geliefd figuur. Die beeldvorming heeft invloed op de publieke opinie over Depp, maar ook over Heard.”
“Hij blijft Jack Sparrow voor mij”, zegt een fan op TikTok. “Ik zal hem altijd verdedigen.”
Het is volgens Lewis en Sitabi belangrijk om sociale media niet te zien als een waarheidsgetrouwe afspiegeling van de werkelijkheid, ook niet als het gaat om de publieke opinie over Johnny Depp en Amber Heard. Sitabi: “Sociale media bieden een luidspreker aan mensen die helemaal niet per se in de meerderheid zijn. Dat kan misleidend zijn.”
Lewis beaamt dit. “We zijn steeds vaker geneigd om likes, shares en retweets te beschouwen als indicatie van betrouwbaarheid.” Maar dat zijn ze niet. “Er is geen manier om op basis van likes te verifiëren of iets waar is, of hoeveel mensen het met de gedeelde informatie eens zijn. Ideeën kunnen daardoor veel groter en invloedrijker lijken dan ze zijn.”
Hoe het publiek werkelijk over Heard denkt, wordt wellicht duidelijker als de burgerjury later deze maand besluit of ze wel of niet schuldig is.
Depp en Heard ontmoetten elkaar in 2009
2009-2014: Depp en Heard ontmoeten elkaar op de set van The Rum Diary. Rond 2012 krijgen ze een relatie en twee jaar later trouwen ze.
2016: Op 23 mei vraagt Heard een echtscheiding aan, vier dagen later volgt een tijdelijk straatverbod tegen Depp. Ze beweert dat hij haar fysiek heeft mishandeld tijdens hun relatie, en dat dit meestal gebeurde onder invloed van drugs of alcohol. Depp ontkent dit. Na maanden van gerechtelijke procedures komen ze in augustus tot een schikking. Heard trekt zowel haar straatverbod als een alimentatieverzoek in. Samen brengen ze een verklaring uit waarin ze beweren dat geen van beide partijen valse beschuldigingen heeft geuit voor financieel gewin.
2018: In juni klaagt Depp tabloidkrant The Sun aan vanwege een kop waarin hij een vrouwenmishandelaar genoemd wordt. Hij verliest de zaak. Op 18 december publiceert Amber Heard een opiniestuk in The Washington Post met de titel: “Ik sprak me uit tegen seksueel geweld – en werd geconfronteerd met de toorn van onze cultuur. Dat moet veranderen.” Depp wordt niet bij naam genoemd, maar de suggestie dat hij haar mishandeld heeft, is overduidelijk.
2019-2022: Depp spant in 2019 een rechtszaak van 50 miljoen dollar aan tegen Heard. Hij beschuldigt haar van laster middels haar The Washington Post-opiniestuk. Heard dient een tegenaanklacht in van 100 miljoen euro. Het proces tegen Heard begon op 11 april 2022 in Fairfax, Virginia. Getuigenverklaringen, (video)opnames en sms-verkeer lijken uit te wijzen dat beide partijen zich jegens elkaar gewelddadig gedroegen.
Lees ook:
Vijf keerpunten in de zaak Heard - Depp: waarom zíj het opeens gedaan heeft
Petities, neprecensies en een stortvloed aan hashtags: Johnny Depps rechtszaak tegen zijn ex-vrouw barst van de virale momenten. ‘Ik kan niet wachten tot ze hier een Netflix-serie van maken!’