Oreokoekjes, honden: in New York doen ze van alles om van de ratten af te komen

Droogijs, rattengif, speurhonden, Oreokoekjes. Het is maar een greep uit de vele – soms opmerkelijke – middelen die de afgelopen maanden in verschillende (gerenommeerde) media voorbij zijn gekomen om het rattenprobleem in New York aan te pakken. Over de effectiviteit van die methoden zijn de meningen sterk verdeeld, maar dat de stad met een groot rattenprobleem kampt lijdt geen twijfel.

Overal zijn ze. In parken, riolen, op straat en in huizen. Als je tegen het vallen van de avond een wandeling door Manhattan maakt, is de kans groot dat je een of meerdere ratten voorbij ziet schieten. 

Nieuw is dat natuurlijk niet. Al eeuwen (waarschijnlijk kwam de bruine rat in de achttiende eeuw per schip in de Verenigde Staten aan) wemelt het in New York van de ratten. Beroemd (en vermoedelijk onwaar) is de uitspraak dat er in New York ‘meer ratten dan mensen zijn’. Hoeveel ratten de stad daadwerkelijk telt is een mysterie; schattingen lopen uiteen van honderdduizenden tot meerdere miljoenen.

De indicatie die we wel hebben: het aantal meldingen dat mensen maken van ratten. Net als in Amsterdam is dat getal de afgelopen jaren in New York fors toegenomen – en dat lijkt een neveneffect van de coronapandemie te zijn geweest.

Vaste eetstekkies

“Tijdens de lockdown waren de ratten in shock,’’ zegt de New Yorkse rattenexpert Bobby Corrigan. Volgens de 71-jarige urban rodentologist en overheidsadviseur verloren ratten hun vaste eetstekkies door de sluiting van restaurants en werden zo gedwongen openlijker te zoeken naar voedsel. “Tegelijkertijd werden medewerkers van de dierplaagbestrijding elders ingezet om de pandemie te bestrijden, bij vaccinatielocaties bijvoorbeeld. Dus dat lag een jaar stil.”

Tel daar een zachte winter en bezuinigingen op afvalophaaldiensten bij op en je hebt de perfecte cocktail voor een rattenplaag. En dus krioelt het ook van de initiatieven om daar weer van af te komen.

Zo schreef The New York Times over een val waarbij ratten met Oreokoekjes in een alcoholbad worden gelokt en liep The Guardian mee met burgerwacht Ryders Alley Trencher-fed Society – R.A.T.S. – die ratten met honden opspeuren.

Dierenwelzijnsorganisaties als Peta hekelen zulke methoden, en ook Corrigan is kritisch. Een humaner en milieuvriendelijker alternatief is volgens hem het plaatsen van droogijs in rattenholen, een in 2017 goedgekeurde methode in New York. Door de koolstofdioxide die vrijkomt wanneer droogijs smelt, stikken de ratten in hun slaap. “Dat is in parken uiterst effectief,” zegt Corrigan. “Maar toch: het is alsof je iets met een pleister probeert te genezen dat chirurgie nodig heeft.”

Het enige dat volgens hem namelijk écht zou werken: afval op straat tot nul reduceren. Schier onmogelijk dus, in een stad als New York of Amsterdam. “We zouden dan ons hele afvalsysteem moeten herzien. Daarvoor is het rattenprobleem nu niet belangrijk genoeg. Maar als ze bijvoorbeeld weer een gevaarlijke ziekte blijken te verspreiden, is dat de enige manier.”

Het staat overigens helemaal niet vast dat het aantal ratten is toegenomen, benadrukt Corrigan. Mensen zouden ook, doordat ze meer thuis werken of wandelingen maken, eerder geneigd kunnen zijn melding te maken. Dat is ook wat de GGD noemt als mogelijke verklaring voor de toename van het aantal meldingen in Amsterdam. 

Kapotte rioleringen

Reden om massaal ratten te doden ziet de GGD Amsterdam in elk geval niet. Voor rattenbestrijding zet de GGD vooral in op voorlichting, het aanpakken van oorzaken, zoals zwerfafval en kapotte rioleringen, én het stimuleren van acceptatie dat ratten eenmaal bij de stad horen. Bij hoge uitzondering wordt gif gebruikt, droogijs (nog) niet. “Als alle maatregelen worden uitgevoerd zoals wij adviseren is het doden van ratten niet of minder nodig,” aldus Dave de Jonge, teamleider dierplaagbeheersing van de GGD Amsterdam. 

Tenzij er een uit je wc komt, uiteraard, zoals laatst bij een echtpaar in de Baarsjes. Het fenomeen is Corrigan niet vreemd. “Alleen in Manhattan komt dat toch al zeker een paar honderd keer per jaar voor,” aldus de auteur van 160 wetenschappelijke artikelen over ratten. Dat betekent niet dat New Yorkers kalmer reageren als zij een rat in hun wc aantreffen. “Mensen raken in paniek, proberen de rat dood te slaan, te steken. Ik hoorde eens een verhaal over een agent die op zo’n melding afkwam en zo bang was voor de rat dat hij die probeerde dood te schieten.”

Wat je volgens de rattenexpert wél moet doen als je een rat in je wc hebt? “Een eetlepel bleek erin en dan de deksel dicht. Twee minuten later drijft er gegarandeerd een dode rat in je toilet.”

Serie

Er is geen stad als Amsterdam, maar veel zaken waar wij ons druk om maken, spelen ook elders in de wereld. In de serie Wereldstad onderzoeken we hoe andere steden daarmee omgaan.