Openen The Voice-beerput leidt tot een vloedgolf van nieuwe klachten over seksueel wangedrag

Ze spreken zich uit, met velen tegelijk. Vrouwen die ook grensoverschrijdend seksueel gedrag hebben meegemaakt, vaak in de muziekindustrie of de tv-wereld, of daarbuiten. Zo zette zangeres Aafke Romeijn op Instagram haar eigen ervaringen sec op een rij:

‘Die keer dat een producer tijdens een doodnormaal appgesprek over samenwerken aan een nummer opeens filmpjes begon te versturen van hoe hij masturbeerde.’

‘Die keer dat ik met vijf man in een studio zat te werken en één van hen achter me kwam staan, mijn schouders masseerde en zijn erectie tegen mijn rug drukte.’

‘Of die keer dat een producer zei dat hij niet geil werd van mijn stem, en daarom niet met me samen kon werken, omdat “hij er wel iets bij moest voelen in zijn broekje”.’

Ze was de enige niet. Onder anderen zangeressen Esmee Denters, Do, Linde Schöne, Laura Jansen en Sevdaliza deelden hun ervaringen. Denters was door Marco Borsato zomaar in haar billen geknepen, schreef ze. Sevdaliza had door meerdere traumatische aanvaringen met oudere mannen op haar achttiende de hoop op een carrière in de muziek opgegeven. Pas een jaar of tien later durfde ze weer een poging te wagen, en brak ze door.

The Voice maakt een nieuwe dynamiek los: ik ook!

In de nasleep van het schandaal rond The Voice ontstaat weer de dynamiek waar de #metoo-beweging zijn naam aan ontleent: ik ook, zeggen slachtoffers, luister naar mij. Een golf van nieuwe aanklachten rolt over het land. Soms ook leidend tot nieuwe aangiftes. Meldpunten worden overspoeld. Bij Slachtofferhulp Nederland komen drie keer zoveel chats binnen en dubbel zoveel telefoontjes. Centrum Seksueel Geweld ziet een toename die vergelijkbaar is met de opkomst van #metoo in 2017.

In de kern ging #metoo altijd al over dat golfeffect. De overtuiging die eraan ten grondslag ligt: het is ontzettend moeilijk om je uit te spreken, zeker tegen machtige mannen, laat staan om een zedenzaak te winnen, daarom gebruiken we de publieke arena, met een grote groep, om zo de patronen bloot te leggen, de geniepige mechanismes die normaal gesproken verborgen blijven door schaamte. Het zijn de veelheid en de overeenkomsten die samen een boodschap uitdragen: wees je bewust van de cultuur en geloof slachtoffers.

Lijnen roodgloeiend bij meldpunt ongewenst gedrag

Bij Mores, een meldpunt voor ongewenst gedrag in de cultuursector, staan de lijnen ook roodgloeiend, vertelt voorzitter Janke Dekker. ‘Melders krijgen in eerste instantie een luisterend oor. Verder is het aan de melder. We bespreken in alle vertrouwelijkheid de opties en verwachtingen. Een gesprek leidt lang niet altijd tot een aangifte. Soms willen mensen alleen weten: is dit ongewenst gedrag wat ik heb meegemaakt? Waar ze dan mee komen, daar schrik je van. De twijfel aan zichzelf is zo groot.’

Normaal gesproken gaan de meldingen die binnenkomen bij het Centrum Seksueel Geweld over aanrandingen en verkrachtingen die korter dan een week geleden hebben plaatsgevonden, zei oprichter Iva Bicanic in het AD. ‘Nu komen er vooral veel oudere verhalen binnen.’ Dat is wat zo’n affaire bij mensen teweeg brengt. Velen gaan bij zichzelf te rade wat ze hebben meegemaakt, wat ze hebben aangericht of wat ze anders hadden kunnen doen om mensen in hun omgeving te beschermen.

Zo’n golf media-aandacht is voor slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag vaak dubbel, zegt Janke Dekker van Mores. ‘Het kan pijnlijk zijn dat al dat oud zeer wordt opgerakeld als je er voortdurend mee wordt geconfronteerd in het nieuws. Je kunt er niet aan ontsnappen. Aan de andere kant kan dit opeens de mogelijkheid bieden om erover te praten en het te gaan verwerken. Het kan troostrijk zijn om te zien dat je niet de enige bent. Dat is namelijk wat iedereen in eerste instantie denkt: ik ben de enige en het ligt aan mij.’

‘Ik denk dat iedere zangeres weleens iets heeft meegemaakt’

Daarbij kan het een groot verschil maken hóé het onderwerp in de media wordt besproken. Dekker: ‘Deze week zaten oud-deelnemers van The Voice bij talkshow Beau die zich uitspraken. Vervolgens werden die vrouwen op schandalige wijze besproken op sociale media. Dat was gewoon ‘slutshaming’ en dat kan heel schadelijk zijn voor het proces van mensen die twijfelen om zich uit te spreken.’

‘#metoo is lang aan de muziekbizz voorbijgegaan’, schreef Aafke Romeijn op Instagram. Dankzij de cultuur van seks, drugs en rock-’n-roll leek de veronderstelling te bestaan dat een bepaalde mate van wangedrag, excessen en uitbuiting er nu eenmaal bij hoort als je wilt doorbreken. Om je droom te verwezenlijken moet je offers brengen en je schikken naar de strikte hiërarchie in de industrie. Nu het moment dan toch daar is dat de industrie reflecteert op de eigen cultuur, is het – schrijnend genoeg – dus logisch dat zo velen klaar staan met eigen ervaringen. Romeijn: ‘Ik denk dat iedere zangeres weleens iets heeft meegemaakt.’