Nederland nu wel bereid tot militaire steun aan Kiev, maar wat heeft het te bieden?

Het is zowel een gewetenskwestie als een puur praktisch vraagstuk. Moet Nederland militaire ondersteuning bieden aan Oekraïne bij een eventuele aanval door Rusland? Ten tweede: heeft de Nederlandse krijgsmacht, in de staat waarin het nu verkeert, wel iets te bieden in dat grote conflict?

Het kabinet-Rutte IV beantwoordt die eerste vraag alvast met ‘ja’. “Als er een verzoek (van Oekraïne) zou komen, zullen wij daar welwillend naar kijken”, zei Wopke Hoekstra, terug van een coronabesmetting, donderdagavond tijdens zijn eerste debat in de Tweede Kamer als minister van buitenlandse zaken. Aan het einde daarvan bevestigde hij dat er inmiddels zo’n Oekraïens verzoek is gedaan. Wat Kiev precies heeft gevraagd, en wat Nederland van plan is te leveren, is niet bekendgemaakt.

'Dreiging is acuter geworden’

De Haagse welwillendheid is een breuk met het recente verleden. Het kabinet-Rutte III was nog tegen. “Wapenleveranties aan Oekraïne dragen naar de mening van het kabinet niet bij aan een vreedzame oplossing van het conflict”, schreven de toenmalige ministers Blok (buitenlandse zaken) en Kaag (buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking) in oktober 2018 aan de Tweede Kamer. Vorige maand nog herhaalde tijdelijk minister Ben Knapen dat standpunt.

Hoekstra, die begin volgende maand samen met premier Rutte naar Kiev zal afreizen, onderstreept dat dit beleid is gevoerd in ‘een eerdere context’. De Russische dreiging aan de oostgrens van Oekraïne is intussen veel acuter geworden. “De situatie is nu zo sterk veranderd, dat je daar een ander perspectief op moet hebben”, aldus Hoekstra.

De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben al militair materieel naar Oekraïne gestuurd. Deze week vlogen vooral de Britten af en aan naar Kiev met antitankwapens. Wat daarbij opviel, was dat ze met een grote boog om Duitsland heen vlogen. Dat zou komen doordat de Duitse toestemmingsprocedure om met zwaar militair materieel over het land te mogen vliegen, enkele weken in beslag neemt. Los daarvan is Berlijn zelf zeer terughoudend bij het aanbieden van militaire ondersteuning aan Kiev.

In de Tweede Kamer tekent zich een meerderheid af voor die steun. “Als we iets leveren, moet het defensief van aard zijn”, vindt VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans. Zijn D66-collega Sjoerd Sjoerdsma is ook voor, maar wil wel ‘voorkomen dat er een wirwar komt aan bilaterale initiatiefjes’. Hij ziet Nederland het liefst in de rol van bemiddelaar bij het streven naar één Europees geluid.

“Het CDA wil die optie (militaire steun aan Oekraïne) wel openhouden voor het kabinet, zonder dat ik zeg: zet ’m onmiddellijk in”, zei Kamerlid Agnes Mulder. Oppositiepartij PvdA zegt bij monde van Kati Piri ‘niet per definitie nee’. De grootste twee oppositiepartijen, PVV en SP, zijn faliekant tegen.

Twee F-35-straaljagers naar Bulgarije

Nederland stuurt in april en mei twee F-35-straaljagers naar Bulgarije, voor een Navomissie die het luchtruim van oostelijk Europa bewaakt. Dat is een antwoord op de ‘zorgwekkende Russische troepenopbouw aan de grens met Oekraïne’, schrijft defensieminister Kajsa Ollongren (D66) aan de Tweede Kamer. Het is de eerste keer dat Nederland de opvolgers van de F16 in het buitenland inzet.

Los van de vraag of Nederland wel militair betrokken móet raken bij dit conflict met Moskou, speelt ook de vraag of het wel kán. De krijgsmacht wordt geplaagd door personeelstekorten en verouderd materieel. “We hebben weliswaar ook antitankwapens, maar die moeten wel voldoende voorradig zijn”, zegt Brekelmans. “We moeten goed bekijken of onze eigen mensen dat materieel niet nodig hebben”, voegt Sjoerdsma (D66) toe.

Een ander soort bijstand zou kunnen bestaan uit specialisten die Oekraïne helpen met de verdediging tegen cyberaanvallen.

Correctie: In een eerdere versie van dit artikel stond dat Nederland twee F-35-straaljagers naar Bulgarije heeft gestuurd voor een Navo-missie. Dat moet echter nog gebeuren: de inzet van de toestellen zal beperkt blijven tot de maanden april en mei. 

Lees ook:Navo-bondgenoten Duitsland en VK verdeeld over wapens voor Oekraïne

Met de oplopende spanningen aan de Russische grens vraagt Kiev om wapens om zich te verdedigen mocht Rusland Oekraïne binnenvallen. Terwijl het Verenigd Koninkrijk aan dat verzoek voldoet, blijft Duitsland kiezen voor de weg van de diplomatie.

Oekraïne begint aan week onder dreiging van oorlog

Washington, Moskou en Kiev zaten elkaar vorig weekeinde opnieuw in de haren over Oekraïne. Of er nieuwe onderhandelingen komen, is nog onduidelijk.